 |
Ἅγιος Κοσμᾶς ὁ Μελωδός. Τοιχογραφία ἀπὸ τὴ Μονὴ Βαρλαὰμ στὰ Μετέωρα. Χρονολογεῖται στὰ 1548. |
Ὁ Σέργιος ἦταν ὑπουργὸς οἰκονομικῶν του Χαλίφη τῶν Ἀράβων. Ὁ Ἰωάννης καὶ ὁ Κοσμᾶς εἶχαν ἀγάπη καὶ ἔφεση πρὸς τὴν μάθηση εἴτε αὐτὴ ἀφοροῦσε τὶς ἐπιστημονικὲς γνώσεις εἴτε τὶς ἱερὲς γνώσεις τῆς θρησκείας μας. Γι' αὐτὸ τὸ λόγο ὁ Σέργιος προσπαθοῦσε νὰ τοὺς βρεῖ ἕνα σοφὸ δάσκαλο.
Ἡ εὐκαιρία ποὺ ἔψαχνε παρουσιάστηκε ὅταν οἱ Ἄραβες σὲ μία λεηλασία ποὺ ἔκαναν στὴ Σικελία ἐπίασαν αἰχμάλωτο τὸν μοναχὸ Κοσμᾶ ἀπὸ τὴν Καλαβρία. Ὁ Σέργιος τὸν ἐλευθέρωσε καὶ τοῦ πρόσφερε τὴν φιλοξενία του μὲ ἀντάλλαγμα νὰ διδάξει τοὺς υἱούς του.
Ὁ Κοσμᾶς ἦταν ἄνδρας ἐγκυκλοπαιδικώτατος, εἶχε σπουδάσει Θεολογία, Φιλολογία, Μαθηματικὰ καὶ ἦταν ἱκανὸς νὰ διδάξει φιλοσοφία καὶ ρητορική. Γνώριζε ἐπίσης μουσικὴ καὶ ποίηση. Ὑπὸ τὴν καθοδήγησή του λοιπὸν ὁ Ἰωάννης καὶ ὁ Κοσμᾶς προέκοψαν λαμπρῶς.
Μετέβησαν στὰ Ἱεροσόλυμα, ὅπου ἔγιναν δεκτοὶ ἀπὸ τὴ Μονὴ τοῦ Ἁγίου Σάββα. Ὁ Κοσμᾶς μετὰ ἀπὸ προτροπὴ τοῦ Πατριάρχη τῶν Ἱεροσολύμων χειροτονήθηκε τὸ 743 μ.Χ. ἐπίσκοπος Μαϊουμά, ἡ ὁποία ἀρχαιότερα ὀνομαζόταν Ἀνδήδων καὶ ἦταν...παραθαλάσσια πόλη στὴν Παλαιστίνη. Διετέλεσε τὰ καθήκοντά του μὲ ἐπιμέλεια καὶ εὐσυνειδησία.
Ὁ Ἅγιος Κοσμᾶς ὁ Μελωδὸς συνέγραψε πολλοὺς Κανόνες καὶ ἰαμβικοὺς καὶ πολλὰ Τροπάρια. Μεταξὺ τῶν πανηγυρικῶν Κανόνων τοῦ ὑπέροχη θέση κατέχει ὁ εἰς τὴν Χριστoὺ Γέννησιν «Χριστὸς γεννᾶται δοξάσατε», (Ἀπὸ τὸν Πανηγυρικὸ λόγο τοῦ Γρηγορίου τοῦ Θεολόγου) τὸν ὁποῖο χρησιμοποίησε κατὰ λέξη, καὶ μελοποίησε εἰς ἦχον ἅ΄. Τὸν β΄ ἦχο χρησιμοποίησε στὴν δεύτερη ἑορτὴ τοῦ Κυρίoυ, τὰ Θεοφάνεια, καὶ τὸν γ΄ ἦχο στὴν τρίτη ἑορτὴ τοῦ Κυρίου, τὴν Ὑπαπαντή. Τὸν δ΄, στὰ Βαΐα, στὴν Μεγάλη Ἑβδομάδα τῶν Παθῶν παραλείποντας τὸν πλ.ἃ΄ ἦχο ὡς πανηγυρικό, ἐνῶ τὸν β΄ καὶ πλ.β΄ χρησιμοποίησε κατὰ κόρον, ὡς πένθιμους ἤχους. Στὴν ἑορτὴ τῆς Πεντηκοστῆς χρήση γίνεται τοῦ Βαρέως ἤχου καὶ στὴν Ὕψωση τοῦ Σταυροῦ, τοῦ πλ.δ΄. Ἐπίσης ἐποίησε καὶ κανόνες στὴν ἑορτὴ τῆς Μεταμορφώσεως τοῦ Σωτῆρος «Χοροὶ Ἰσραὴλ ἀνίκμοις ποσί», στὴν Κοίμηση τῆς Θεοτόκου «Πεποικιλμένη τὴ θεία δόξη» καὶ ἄλλους πολυάριθμους, γιὰ τοὺς ὁποίους λεπτομερῆ ἑρμηνεία ἔκαμαν οἱ Γρηγόριος ὁ Κορίνθου, Θεόδωρος ὁ Πτωχοπρόδρομος καὶ Νικόδημος ὁ Ἁγιορείτης. Ἐποίησε καὶ τὰ βραχύτερα ποιήματα τῆς Μ. Ἑβδομάδας ποὺ ἀναφέρονται γιὰ κάθε μέρα ξεχωριστά, τὰ ὀνομαζόμενα κατὰ τὸν ἀριθμὸν τῶν ὠδῶν Διώδιον, Τριώδιον, Τετραώδιον. Κατὰ μίμηση oι Στουδίται Θεόδωρος καὶ Ἰωσὴφ ἐποίησαν Τριώδια γιὰ ἄλλες μέρες τοῦ ἔτους καὶ κυρίως τῆς Μεγάλης Τεσσαρακοστῆς.
Πηγή.