Αγίου Νικοδήμου του Αγιορείτου
Πνευματικά Γυμνάσματα
Μελέτη ΙΕ΄: Στην παραβολή του Ασώτου
Α΄: Αυτός αναχώρησε από τον οίκο του
πατέρα του
Β΄: Ποια ζωή έζησε μετά την αναχώρηση
Γ΄: Ποια επιστροφή έδειξε.
Α΄
Σκέψου,
αδελφέ, την αναχώρηση, που έκανε εκείνος ο άσωτος υιός από τον οίκο του πατέρα
του, όπως διηγείται ο ιερός Λουκάς [Λουκ. 15,11-32], με την οποία αναχώρηση
φάνηκε στ’ αλήθεια σαν ένας νέος χωρίς μυαλό και νου, διότι τι του έλειπε, όταν
ήταν στο πατρικό σπίτι και βρισκόταν κάτω από την προστασία του γλυκύτατου
πατέρα του; Αυτός βρισκόταν κάθε ημέρα μέσα στην πατρική αγκάλη, είχε ό,τι
χρειαζόταν, τον υπηρετούσαν όλοι οι δούλοι, είχε τα χάδια και τις τιμές ως
κληρονόμος της πατρικής περιουσίας και σχεδόν αναγνωριζόταν ως κύριος και
εξουσιαστής κάθε πράγματος, ώστε μπορούσε να έχει κάθε λόγο να λέει εκείνο το
ψαλμικό: «Πλησθησόμεθα
ἐν τοῖς ἀγαθοῖς τοῦ οἴκου σου (:θα μας χορτάσουν τα πλούσια αγαθά του
οίκου σου)» [Ψαλμ. 64,5]. Αλλά η επιθυμία της
πλανεμένης ελευθερίας, από εκεί που ήταν τέκνο και κληρονόμος, τον έκανε να
επιθυμεί να γίνει δούλος και μισθωτός.
Άρχισε,
λοιπόν, να ενοχλείται από τη βασιλική και ελεύθερη ζωή, που είχε κάτω από την
υπακοή του πατέρα του· άρχισε να επιθυμεί να ζει σύμφωνα με το θέλημά του
και να ικανοποιεί τη διάθεσή του, όπως την ικανοποιούν οι άλλοι, και αυτή η
ενόχληση και επιθυμία, τον παρακίνησαν να ζητήσει συγκατάθεση από τον Πατέρα
του, για να φύγει από τον πατρικό οίκο και τον συμβούλευσαν να ζητήσει το
μερίδιο από εκείνη την κληρονομιά που αναλογούσε ολόκληρη σ’αυτόν: «Πάτερ, δός μοι τὸ ἐπιβάλλον
μέρος τῆς οὐσίας (:Πατέρα, δώσε μου το μερίδιο της
περιουσίας, που μου αναλογεί)» [Λουκ.
15,12]. Ο πατέρας δεν θέλησε να τον εμποδίσει από αυτήν την κίνηση, αλλά τον
άφησε να αναχωρήσει, για να μάθει με τη δοκιμή και τη στέρηση, ποια αγαθά
απολάμβανε, όταν ήταν στον οίκο του πατέρα του και τα καταφρόνησε, όπως
ερμηνεύει ο θείος Χρυσόστομος: «Γι΄ αυτό τον άφησε ο Πατέρας και δεν τον
εμπόδισε να μεταβεί στην ξένη χώρα, για να μάθει με την πείρα καλά, πόσες
ευεργεσίες είχε μένοντας στο πατρικό του σπίτι» (Λόγ. Α΄περί
Μετανοίας). Και επειδή ο πατέρας του δεν μπορούσε να τον πείσει με τον λόγο,
για να παραμείνει στον οίκο του, άφησε να τον πείσουν αυτά τα πράγματα και τα
παθήματα· «Πολλές φορές ο Θεός, όταν με τα λόγια δεν πείθει, τότε αφήνει τη
διδασκαλία στην εμπειρία των καταστάσεων», λέει ο Χρυσορρήμων (ό.π.), «όπως
έχει γραφεί: «Παιδεύσει σε ἡ ἀποστασία
σου, καὶ ἡ κακία σου ἐλέγξει σε (:η απομάκρυνσή σου από εμένα θα
σε καταδικάσει και η ασέβεια θα σε τιμωρήσει) [Ιερ. 2,19], διότι και ο Αδάμ,
όταν ήταν μέσα στον παράδεισο, δεν γνώριζε την ευδαιμονία που είχε, από τότε
όμως που εξορίσθηκε από αυτόν, τότε τη γνώρισε