Άγιος Ιωάννης συγγραφέας της Κλίμακος – Εορτάζει στις 30 Μαρτίου
Την Δ΄ Κυριακή των Νηστειών, μνήμην ποιούμεθα του αγίου Ιωάννη, συγγραφέως της θεολογικότατης «Κλίμακος». O άγιος Ιωάννης της Κλίμακος, γνωστός και ως Σιναΐτης, γεννήθηκε ίσως στα τέλη του 6ου και κοιμήθηκε αρχές του 7ου αιώνα στην Αίγυπτο, απ’ όπου 16 μόλις ετών οδηγήθηκε από κλίση Θεού στο μοναστήρι της Αγίας Αικατερίνης του Σινά για να μονάσει, στο οποίο και διετέλεσε, γέροντας πλέον, ηγούμενος για τέσσερα χρόνια. Υπήρξε πολύ μορφωμένος και σ’ αυτό βοήθησε επιπλέον η σχολαστικότητα και ο ζήλος με τα οποία «κατέτρωγε» την Αγία Γραφή και τα Πατερικά έργα, αποδιώχνοντας με τον τρόπο αυτόν την αμαρτωλή νωχέλεια και καλλιεργώντας την θεοδώρητη «εγρήγορση» σ’ όλο του το βίο.
Έμεινε στην ιστορία ως συγγραφέας του ψυχοφελέστατου έργου της επουράνιας «Κλίμακας», στην οποία περιγράφει με πνευματικό και εμπειρικό τρόπο την εντρύφηση στις αρετές ως υποβοηθητικές πρακτικές βαθμίδες κατά την πορεία από την διαρκή ψυχοσωματική άσκηση στον φωτισμό του νου (του ανοίγματος δηλονότι της ψυχής στην άκτιστη χάρη του Θεού) και εν τέλει στην θέωση ως σκοπό του χριστιανικού αγώνα και ένωση με το Θεό, απ’ αυτήν ήδη τη ζωή. Παρέμεινε δε ταπεινός σε όλη την αγία ζωή του, όσο κι αν η πύρινη προσευχή και τα θαύματά του έγιναν γνωστά σε πολλούς, ενόσω εκείνος μόναζε ζώντας ζωή ερημίτη, αρχής γενομένης από 35 ετών, στην μοναχική τοποθεσία Θολάς, που απείχε 2 ώρες πορεία από την ξακουστή Μονή, σε διαμορφωμένο σπήλαιο βράχου, αφού πρώτα συγκατένευσε προς τούτο και ο μακαριστός γέροντάς του Μαρτύριος.
Είχαν προηγηθεί θεία σημεία, τουτέστι προορατικές αποκαλύψεις από άλλους αγίους ασκητές, ότι ο φιλακόλουθος «παιδαριογέροντας» Ιωάννης επρόκειτο να διαπρέψει στην αγιότητα και να τελέσει στο μέλλον ηγούμενος του Σινά. Άλλωστε από εφηβικής ηλικίας ο Ιωάννης έκαμε πλήρη υπακοή στις μοναχικές οδηγίες, αρνούμενος το «ίδιον θέλημα», που στην ασκητική γραμματεία θεωρείται πηγή πνευματικών και σωματικών κινδύνων και απομάκρυνση από τη Χάρη του Θεού. Προορατικά, οι άγιοι γέροντες: Αββάς Στρατήγιος και Αναστάσιος ο Σιναΐτης διέγνωσαν την θεία πρόοδο του μοναχού Ιωάννη, ενώ ο πρώτος τον ονόμασε «μέγα αστέρα» και ο δεύτερος αποκάλυψε ότι θα αναλάβει την ηγουμενία της Μονής. Σε άλλη περίπτωση, ο μέγας και θαυματουργός γέροντας Ιωάννης ο Σαββαΐτης, που ασκήτευε στην έρημο του Γουδά, συναντώντας για πρώτη φορά τον γέροντα Μαρτύριο και τον Ιωάννη, μετέπειτα συγγραφέα της Κλίμακος, στον μεν πρώτο δεν ανταποκρίθηκε ιδιαίτερα, ενώ στον δεύτερο έπλυνε τα πόδια και φίλησε τα χέρια, ανακοινώνοντας ότι αντέστρεψε τη σειρά γιατί έπραξε ως να δέχθηκε ηγούμενο.
Αφού χειροτονήθηκε ιερέας και πριν διαδεχθεί τον κοιμηθέντα γέροντά του Μαρτύριο στην ηγουμενία του μοναστηριού, ο Ιωάννης επέλεξε να ζήσει ζωή αναχωρητού. Προς τούτο συμβουλεύτηκε αρκετούς αγίους ερημίτες και μάλιστα πήρε την ευλογία του σπουδαίου κατά Θεόν και αγίου ηγουμένου Γεωργίου τον Αρσελαΐτου ώστε οπλισμένος με τις άγιες ευχές τους να καταγελάσει τον πονηρόν και να διαφύγει από τις παγίδες του «αρχεκάκου όφεως». Ολόκληρη η ζωή του υπήρξε ζωή καρδιακής προσευχής, ακατάπαυστων αγώνων και θείων εμπειριών, καταγινόμενος με την «άνω φιλοσοφία». Γι’ αυτό και αξιώθηκε από τον άγιο Θεό να κάνει και θαύματα, ήτοι: Να σώσει τον μαθητή του Μωυσή από βέβαιο δι’ αποκολλήσεως βράχου θάνατο (ο μαθητής άκουσε στον ύπνο του τον γέροντά του να φωνάζει το όνομά του και ξύπνησε), να απελευθερώσει δια προσευχής τον αναχωρητή Ισαάκιο από σαρκικό πειρασμό και προσευχόμενος να προκαλέσει παρά Θεού βροχή σε περίοδο μεγάλης ανομβρίας, στην περιοχή γύρω από το μοναστήρι.
Ως ηγούμενος, τέλος, υπήρξε πατέρας, θεραπευτής και ικανός εξομολόγος για τους μοναχούς, τους οποίους καθοδηγούσε προς την απλανή γνώση της Αγίας Τριάδος και ενστάλαζε στις ψυχές τους τα θεία νάματα. Το θαυματουργικό του χάρισμα δεν τον εγκατέλειψε, αλλά ως ακόλουθος του μοναδικού ιατρού ψυχών και σωμάτων, Θεανθρώπου Ιησού, γιάτρευε ψυχικές και σωματικές νόσους. Σε μεγάλη ηλικία αναχώρησε από τη Μονή του Σινά και περιορίστηκε σε κελί της ησυχίας του, ενώ άφησε αντικαταστάτη του στην διαποίμανση των μοναχών τον αδελφό και συμμοναστή του Γεώργιο. Πριν αναχωρήσει για την «άνω Ιερουσαλήμ» αποκάλυψε στον αδελφό του πως αν βρει παρρησία στον «θρόνο της χάριτος» θα τον καλέσει κοντά του μέσα σε ένα χρόνο. Πράγματι, πριν να κλείσει χρόνος από την οσία του κοίμηση, ανήλθε και ο αδελφός του Γεώργιος προς τις μονές του παραδείσου για να υπηρετούν, «εν τοις ουρανοίς» πλέον, και οι δύο τον Θεό που τόσο αγάπησαν στη γη.
«ΚΛΙΜΑΞ ΘΕΙΑΣ ΑΝΟΔΟΥ»
Όταν ο άγιος Ιωάννης ο Σιναΐτης ήταν ηγούμενος στη Μονή του Σινά έλαβε επιστολή από τον Ιωάννη, ηγούμενο του εν Ραϊθώ μοναστηρίου, στην οποία ζητούσε να του αποστείλει πνευματικές συμβουλές και ασκητικές νουθεσίες.
Το σύγγραμμα που ο Σιναΐτης απέστειλε, το καταστάλαγμα της εμπειρίας του, οι «Πνευματικές Πλάκες» όπως ονομάστηκαν, αλλά και το απόσταγμα της Ορθόδοξης ασκητικής διδασκαλίας, ονομάστηκε «Κλίμαξ Θείας Ανόδου» και είναι ο θείος οδοδείκτης των μοναχών, καθώς και της πορείας των χριστιανών προς τον όντως Όντα. Το βιβλίο περιέχει τριάντα κεφάλαια – «Λόγους», οι οποίοι κατευθύνουν και περιγράφουν την πορεία από τα ‘κάτω’ προς τα ‘άνω’, από τα ‘χοϊκά’ προς τα επουράνια. Όλα δε είναι διαβαθμισμένα ως σε σκάλα ανόδου (εξ ου και η ονομασία του βιβλίου ‘Κλίμαξ’), που οδηγεί στην αγιότητα και τη θέωση τους πιστούς.
Τα τριάντα αυτά κεφάλαια αναφέρονται στην αποταγή του δικού μας θελήματος, την μετάνοια ως διαρκή κατάσταση χριστιανικής ζωής, τη ‘μνήμη θανάτου’ που σε κρατά σε εγρήγορση και αποτρέπει από την πτώση, την υπακοή ως απαράβατο κανόνα του μοναχού (και όχι μόνο), το χαροποιό ή αναστάσιμο πένθος (ήτοι τη λύπη για τις αποτυχίες μας, αλλά και τη χαρά για την ανάστασή μας), την «αοργησία» και πραότητα που πρέπει να μας χαρακτηρίζουν, την απομάκρυνση από την κατάκριση που εκμηδενίζει όλες τις άλλες αρετές, την ζημιά που προξενεί η πολυλογία και την ανάγκη της σιωπής ως προξενούσης την συγκέντρωση του νου (του θείου οφθαλμού της ψυχής) και την έλευση της χάριτος, την έλλειψη κατάνυξης στην οποία οδηγεί η ακηδία, την γαστριμαργία που οδηγεί στην φιληδονία, την φιλαργυρία που μαζί με την φιλοδοξία είναι μεγάλα πάθη και ασθένειες ψυχής, την προσευχή που είναι το χαρακτηριστικό του πιστού και υγιής στάση ζωής, την υπερηφάνεια και κενοδοξία ως σατανική στροφή, την ταπείνωση ως προσφιλή του Θεού αρετή, τη διάκριση και την ιερή ησυχία (νήψη) ως απαραίτητου δρόμου προς τη βασιλεία των ουρανών, τη θεία απάθεια ως τελικό «χαριτωμένο» στάδιο θείων αγώνων, και «την πίστη, ελπίδα και αγάπη», που είναι το αποκορύφωμα των αρετών και δώρα του Αγίου Πνεύματος στα υιοθετημένα παιδιά Του.
Η εποχή μας -που χαρακτηρίζεται περίοδος ιδιαίτερης σύγχυσης και διασκορπισμού των ενεργειών του «νου» (της ανώτερης ψυχικής λειτουργίας και σύνδεσης με το Θεό) σε κοσμικές και υλιστικές ενασχολήσεις, που πόρρω απέχουν από την εν Χριστώ αποκαλυμμένη αγιοπνευματική αλήθεια- έχει ανάγκη όσο ποτέ την διδασκαλία του αγίου Ιωάννη του Σιναΐτη, ως οδοδείκτη εν μέσω Μεγάλης Τεσσαρακοστής, για να μας υποδεικνύει ότι ο σκοπός και το νόημα της χριστιανικής ζωής δεν είναι άλλο από την απόκτηση του Αγίου Πνεύματος από την παρούσα ήδη ζωή, γεγονός που χαρακτηρίζει τη ζωή των αγίων όλων των αιώνων και αντιδιαστέλει την αλήθεια της Εκκλησίας από κάθε ιδεολογία, φιλοσοφία και θρησκεία.
1. «Βίος του αγίου Ιωάννου του Σιναΐτου, Αχιλλέα Πιτσίλκα, εκδ. Ορθοδοξος Κυψέλη
2. el.wikipedia.org/Κλίμακα Ιωάννου
3. http://www.xfe.gr/άγιος Ιωάννης της Κλίμακος
4. http://www.imkby.gr
5. http://blog.olympos-tm.net/?p=199
Πηγὴ ἐδῶ.