ΚΥΡΙΑΚΗ ΤΗΣ ΤΥΡΟΦΑΓΟΥ [:Ματθ. 6,14-21]
ΕΡΜΗΝΕΙΑ ΤΗΣ ΕΥΑΓΓΕΛΙΚΗΣ ΠΕΡΙΚΟΠΗΣ ΑΠΟ ΤΟΝ ΙΕΡΟ ΧΡΥΣΟΣΤΟΜΟ
[...] Ἔπειτα, ὅπως εἶπα παραπάνω, θέλοντας ὁ Κύριος νὰ δείξει ὅτι περισσότερο ἀπὸ ὅλα τὰ πάθη ἀποστρέφεται καὶ μισεῖ τὴ μνησικακία καὶ πιὸ πολὺ ἀπὸ ὅλα ἐπιδοκιμάζει τὴν ἀρετὴ τῆς συγχωρητικότητας ποὺ εἶναι ἀντίθετη στὴν κακία αὐτή, καὶ ἀμέσως μετὰ τὴν παράδοση τῆς Κυριακῆς προσευχῆς, ὑπενθύμισε πάλι τὸ κατόρθωμα αὐτό, ὁδηγῶντας τὸν ἀκροατὴ στὴν τήρηση τῆς ἐντολῆς αὐτῆς καὶ μέσῳ τῆς ἐπικείμενης τιμωρίας ἀπὸ τὴν παράβασή της καὶ μέσῳ τῆς καθορισμένης ἀμοιβῆς ἀπὸ τὴν ὑπακοὴ σὲ αὐτήν. «Ἐὰν γὰρ ἀφῆτε τοῖς ἀνθρώποις τὰ παραπτώματα αὐτῶν (:Πρέπει λοιπὸν νὰ ἔχετε ὑπόψη σας ὅτι, ἂν καὶ ἐσεῖς συγχωρεῖτε μὲ ὅλη σας τὴν καρδιὰ τὰ ἁμαρτήματα ποὺ ἔκαμαν σὲ σᾶς οἱ ἄλλοι)», λέγει, «ἀφήσει καὶ ὑμῖν ὁ πατὴρ ὑμῶν ὁ οὐράνιος (:καὶ ὁ Πατέρας σας ὁ οὐράνιος θὰ συγχωρήσει τὰ δικά σας ἁμαρτήματα)· ἐὰν δὲ μὴ ἀφῆτε τοῖς ἀνθρώποις τὰ παραπτώματα αὐτῶν, οὐδὲ ὁ πατὴρ ὑμῶν ἀφήσει τὰ παραπτώματα ὑμῶν (:ἐὰν ὅμως δὲν δώσετε συγχώρηση στοὺς ἀνθρώπους γιὰ τὰ ἁμαρτήματά τους ἀπέναντι σὲ σᾶς, τότε οὔτε ὁ Πατέρας σας θὰ συγχωρήσει τίς δικές σας ἁμαρτίες πρὸς Αὐτόν)» [Ματθ. 6,14-15].
Γιὰ τὸν λόγο αὐτὸν πάλι ἀνέφερε τοὺς οὐρανοὺς καὶ τὸν Πατέρα, ὥστε καὶ μὲ αὐτὰ νὰ συγκρατήσει τὸν ἀκροατή, ἐὰν ἐπρόκειτο, μολονότι κατάγεται ἀπὸ τέτοιον Πατέρα, νὰ μεταβληθεῖ σὲ θηρίο καί, παρὰ τὴν κλήση του στὸν οὐρανό, νὰ ἔχει φρόνημα γήινο, βιοτικὸ καὶ ὑλιστικό· διότι δὲν πρέπει βέβαια νὰ γίνουμε παιδιὰ Του διὰ τῆς χάριτος μόνο, ἀλλὰ καὶ μὲ τίς πράξεις μας. Καὶ τίποτε δὲν μᾶς ἐξομοιώνει τόσο μὲ τὸν Θεό, ὅσο τὸ νὰ παρέχουμε τὴ συγγνώμη μας στοὺς πονηροὺς καὶ σὲ ὅσους μᾶς ἀδικοῦν· ὅπως ἀκριβῶς λίγο πρωτύτερα εἶχε διδάξει, ὅταν ἔλεγε ὅτι «ὁ ἥλιος ἀνατέλλει καθημερινὰ καὶ γιὰ τοὺς πονηροὺς καὶ τοὺς ἀγαθούς» [Ματθ. 5,45: «Ἐγὼ δὲ λέγω ὑμῖν, ἀγαπᾶτε τοὺς ἐχθροὺς ὑμῶν, εὐλογεῖτε τοὺς καταρωμένους ὑμᾶς, καλῶς ποιεῖτε τοῖς μισοῦσιν ὑμᾶς καὶ προσεύχεσθε ὑπὲρ τῶν ἐπηρεαζόντων ὑμᾶς καὶ διωκόντων ὑμᾶς. ὅπως γένησθε υἱοὶ τοῦ πατρὸς ὑμῶν τοῦ ἐν οὐρανοῖς, τὸν ἥλιον αὐτοῦ ἀνατέλλει ἐπὶ πονηροὺς καὶ ἀγαθοὺς καὶ βρέχει ἐπὶ δικαίους καὶ ἀδίκους (:Ἐγὼ ὅμως σᾶς λέω νὰ ἀγαπᾶτε τοὺς ἐχθρούς σας, νὰ εὔχεστε στὸν Θεὸ τὸ καλὸ γι᾿ αὐτοὺς ποὺ σᾶς καταριοῦνται, νὰ εὐεργετεῖτε ἐκείνους ποὺ σᾶς μισοῦν καὶ νὰ προσεύχεστε γιὰ χάρη ἐκείνων ποὺ σᾶς μεταχειρίζονται ὑβριστικὰ καὶ περιφρονητικὰ καὶ σᾶς καταδιώκουν ἄδικα, ἀκόμη κι ὅταν ὁ διωγμός τους αὐτὸς σᾶς γίνεται γιὰ τίς θρησκευτικές σας πεποιθήσεις. Γιὰ νὰ μοιάσετε ἔτσι καὶ νὰ γίνετε παιδιὰ τοῦ Πατέρα σας ποὺ εἶναι στοὺς οὐρανούς· διότι καὶ Αὐτὸς τὸν ἥλιο, ποὺ εἶναι δικός Του, τον ἀνατέλλει χωρὶς διακρίσεις σὲ πονηροὺς καὶ καλούς, καὶ βρέχει τὴ βροχή Του σὲ δικαίους καὶ ἀδίκους)»].
Γιὰ τὸν λόγο αὐτὸν καὶ σὲ κάθε αἴτημα τῆς προσευχῆς μας μᾶς προτρέπει νὰ προσευχόμαστε ἀπὸ κοινοῦ γιὰ ὅλους τοὺς συνανθρώπους μας λέγοντας: «Πάτερ ἡμῶν» καὶ «γενηθήτω τὸ θέλημά Σου, ὡς ἐν οὐρανῷ, καὶ ἐπὶ τῆς γῆς·» καὶ «δὸς ἡμῖν τὸν ἄρτον» καὶ «ἂφες ἡμῖν τὰ ὀφειλήματα ἡμῶν» καὶ «μὴ εἰσενέγκῃς ἡμᾶς εἰς πειρασμόν» καὶ «ῥῦσαι ἡμᾶς». Παντοῦ μᾶς παροτρύνει νὰ χρησιμοποιοῦμε πάντοτε τὸν πληθυντικὸ ἀριθμό, γιὰ νὰ μὴν ἔχουμε ἐναντίον τοῦ ἀδελφοῦ μας οὔτε ἴχνος ὀργῆς. Γιὰ πόση λοιπὸν τιμωρία θὰ ἦταν ἄξιοι, ὅσοι ἔπειτα ἀπὸ ὅλα αὐτά, ὄχι μόνο δὲν συγχωροῦν οἱ ἴδιοι τοὺς συνανθρώπους τους, ἀλλὰ ἐπικαλοῦνται καὶ τὸν Θεὸ νὰ τοὺς βοηθήσει νὰ ἐκδικηθοῦν τοὺς ἐχθρούς τους καὶ ἐκτελοῦν μὲ διαμετρικὰ ἀντίθετο τρόπο τὸν νόμο αὐτὸ καὶ μάλιστα τὴ στιγμὴ ποὺ ὁ Θεὸς κάνει τὸ πᾶν καὶ χρησιμοποιεῖ κάθε μέσο, ὥστε νὰ μὴν ἐρχόμαστε σὲ συγκρούσεις μεταξύ μας;
Ἐπειδή, δηλαδή, ρίζα ὅλων τῶν ἀγαθῶν εἶναι ἡ ἀγάπη, ἀφανίζοντας ὅλα ὅσα τὴν φθείρουν, ἀπὸ κάθε πλευρὰ μᾶς συνενώνει μεταξύ μας καὶ μᾶς συνδέει τὸν ἕνα μὲ τοὺς ἄλλους· διότι δὲν ὑπάρχει κανένας, πραγματικὰ δὲν ὑπάρχει κανένας, οὔτε πατέρας, οὔτε μητέρα, οὔτε φίλος, οὔτε ὁποιοσδήποτε ἄλλος ποὺ νὰ μᾶς ἔχει ἀγαπήσει τόσο, ὅσο μᾶς ἀγάπησε ὁ Θεὸς ποὺ μᾶς δημιούργησε. Καὶ ἡ ἀγάπη αὐτὴ ἀποδεικνύεται πάρα πολὺ ξεκάθαρα καὶ ἀπὸ τίς καθημερινὲς εὐεργεσίες Του, καὶ ἀπὸ τίς ἐντολὲς ποὺ μᾶς δίδει. Ἄν τώρα μοῦ ἀναφέρεις τίς λῦπες καὶ τίς ὀδύνες καὶ τὰ δεινὰ τῆς ζωῆς, σκέψου σὲ πόσα γίνεσαι ἀντίθετος στὸ θέλημά Του καθημερινὰ καὶ δὲν θὰ ἀπορήσεις πλέον ἂν σὲ βροῦν περισσότερα ἀπὸ αὐτὰ δεινά· πιὸ πολὺ θὰ ἀπορήσεις καὶ θὰ καταπλαγεῖς ἂν δοκιμάσεις καὶ κάποιο καλό. Τώρα ὅμως στὴν περίπτωση τῶν συμφορῶν βλέπουμε αὐτὲς ποὺ θὰ μᾶς βροῦν μελλοντικά, δὲν ἀντιλαμβανόμαστε ὅμως τίς καθημερινὲς παραβάσεις τοῦ θελήματος τοῦ Θεοῦ καὶ γιὰ τὸν λόγο αὐτὸ ἀγωνιοῦμε καὶ ταρασσόμαστε. Μιᾶς ἡμέρας τὰ ἁμαρτήματα ἂν τὰ ὑπολογίζαμε λεπτομερῶς καὶ μὲ ἀκρίβεια, τότε θὰ καταλαβαίναμε καλὰ γιὰ πόσα δεινὰ θὰ ἤμασταν ὑπεύθυνοι.
Καὶ ἀφοῦ παραλείψω τὰ ἄλλα, δηλαδὴ τὰ ἰδιαίτερα πλημμελήματα τοῦ καθενός, ἂς ἀναφέρω ἐνδεικτικὰ αὐτὰ ποὺ γίνονται σήμερα ἐδῶ στὴν ἐκκλησία ποὺ εἴμαστε συγκεντρωμένοι, ἂν καὶ βέβαια δὲν γνωρίζω σὲ ποιό συγκεκριμένο ἁμάρτημα ἔπεσε ὁ καθένας ἀπὸ μᾶς. Εἶναι ὅμως τόσο μεγάλη ἡ ἀφθονία τῶν πλημμελημάτων μας, ὥστε καὶ ἐκεῖνος ἀκόμη ποὺ δὲν τὰ γνωρίζει ὅλα μὲ ἀκρίβεια, νὰ μπορεῖ νὰ ἀναφέρει μερικὰ ἀπὸ αὐτά. Ποιός λοιπὸν ἀπὸ σᾶς δὲν ἔδειξε ραθυμία κατὰ τὴν προσευχή; Ποιός δὲν ἀπογοητεύθηκε; Ποιός δὲν ἔδειξε κενοδοξία, ποιός δὲν κακολόγησε τὸν ἀδελφό του, οὔτε καὶ δέχθηκε πονηρὴ ἐπιθυμία; Ποιός δὲν ἀπηύθυνε ἀκόλαστα βλέμματα, δὲν θυμήθηκε μὲ μῖσος καὶ ὀργὴ τὸν ἐχθρό του καὶ δὲν ἔκανε τὴν καρδιά του νὰ φουσκώνει ἀπὸ ἐγωισμό;