ΠΕΡΙ ΤΗΣ ΑΠΕΙΚΟΝΙΣΕΩΣ ΤΗΣ ΑΓΙΑΣ ΤΡΙΑΔΟΣ
Ἀπάντηση σὲ ἐρωτήσεις
ΑΙΡΕΤΙΚΑ
ΜΗΝΥΜΑΤΑ «ΟΡΘΟΔΟΞΩΝ» ΕΙΚΟΝΩΝ
Ποιός εἶναι ὁ
«Παλαιὸς τῶν Ἡμερῶν»
Τοῦ Παναγιώτη Σημάτη
Ἕνα ἄρθρο μὲ τίτλο «Ἀπαγορευμένες
Ἀπεικονίσεις» ποὺ δημοσιεύτηκε σὲ τοπικὴ ἐφημερίδα προκάλεσε ἀντιδράσεις, θετικὲς καὶ ἀρνητικές,
ἀλλὰ καὶ ἐρωτήσεις εἰδικὰ γιὰ τὴν ὀρθότητα τῆς ἀπεικονίσεως τῆς Ἁγίας Τριάδος. Μάλιστα μοῦ ἐστάλη καὶ ἐπιστολὴ
ἐκπαιδευτικοῦ πού, προβληματισμένος ἀπὸ τὶς ἀπόψεις ποὺ κυκλοφοροῦν, ζητοῦσε
περαιτέρω διευκρινήσεις. Ἀξιοσημείωτο εἶναι ὅτι ἀπευθύνθηκε καὶ σὲ γνωστὸ ὀρθόδοξο
πρωτοπρεσβύτερο, ὁ ὁποῖος στὴν ἀπάντηση ἀντὶ γιὰ ὀρθόδοξες θέσεις ἐπαναλάμβανε
θέσεις κάποιας μερίδος τῶν Γ.Ο.Χ. Ἔτσι ἀναγκάστηκα νὰ ἀσχοληθῶ καὶ πάλι μὲ τὸ
θέμα, ἀφοῦ εἶχα συγκεντρώσει παλαιότερα ἀρκετὰ στοιχεῖα, προσθέτοντας καὶ νέα
Πατερικὰ κείμενα.
Νομίζω ὅτι τὸ πλῆθος Ἁγιογραφικῶν καὶ
Πατερικῶν κειμένων ποὺ παρατίθενται, φωτίζουν τὸ θέμα καὶ ἰδίως ἐκεῖνα τὰ
σημεῖα ποὺ προκαλοῦν σύγχυση. Ἔτσι, ὅσοι ἔχουν ἀγαθὴ προαίρεση θὰ δοῦν τὸ θέμα
ὄχι σύμφωνα μὲ τὴν προσωπική τους προτίμηση ἢ παγιωμένες τοποθετήσεις ἄλλων, ἢ
καὶ τὸ χειρότερο, μὲ ἀποκρύψεις, κολοβώσεις καὶ διαστροφικὲς ἑρμηνεῖες
πατερικῶν κειμένων, ἀλλὰ μὲ τὴν αὐθεντικὴ γνώμη τῶν Πατέρων τῆς Ἐκκλησίας.
Στηρίχτηκα κατ’ ἐξοχὴν στὰ κείμενα τοῦ ἱ.
Χρυσοστόμου, ἁγίου Ἰωάννου
Δαμασκηνοῦ, ἁγίου Νικοδήμου,
ἀλλὰ σὲ κείμενα συγχρόνων, ὅπως τοῦ π.
Ἀθανασίου Μυτιληναίου καὶ τοῦ κ. Νικ.
Ζήση (νῦν π. Σεραφείμ).
Εὐνόητο, ὅτι ἂν σὲ κάποιο σημεῖο
δὲν ἀποδίδω σωστὰ τὸ πνεῦμα τῆς Παραδόσεως, μὲ χαρὰ καὶ εὐγνωμοσύνη θὰ δεχθῶ
τὶς παρατηρήσεις τῶν ἐμπείρων. Διότι, κατὰ τὸν Μ. Βασίλειον: «δεῖ δοκιμάζειν τὰ
παρὰ τῶν διδασκάλων λεγόμενα (σ.σ. καὶ ἁγιογραφούμενα)· καὶ τὰ μὲν σύμφωνα ταῖς
Γραφαῖς δέχεσθαι, τὰ δὲ ἀλλότρια ἀποβάλλειν· καὶ τοὺς τοιούτοις διδάγμασιν
ἐπιμένοντας ἀποστρέφεσθαι σφοδρότερον». [Ἡ ἠλεκτρονική μου διεύθυνση εἶναι simatis511@gmail.com].
1. Δύο βασικὰ εἶναι οἱ εἰκόνες ποὺ ἀναφέρονται στὴν
Ἁγία Τριάδα. Στοὺς ὀρθόδοξους ναοὺς θὰ συναντήσουμε τὴν μία ἀπὸ τὶς δύο ἢ καὶ
τὶς δύο.
i) Ἡ μία εἰκόνα εἶναι ἐκείνη ποὺ ἀπεικονίζει τὸν Θεὸν
Πατέρα ὡς γέροντα στὴν ἡλικία, τὸν Υἱὸ ὡς νεώτερο Αὐτοῦ καὶ τὸ
Ἅγιον Πνεῦμα ὡς περιστερά (ἡ εἰκόνα αὐτὴ ἀποκαλεῖται καὶ εἰκόνα τοῦ “Σύνθρονου”).
ii) Ἡ ἄλλη εἰκόνα, εἶναι ἐκείνη ποὺ εἰκονίζει τρεῖς
Ἀγγέλους φιλοξενούμενους ἀπὸ τὸν Ἀβραάμ (καὶ τὴν Σάρρα), γνωστὴ ὡς «Φιλοξενία τοῦ Ἀβραάμ».
Ἡ εἰκόνα τῆς Ἁγίας Τριάδος ποὺ προκαλεῖ πρόβλημα,
εἶναι ἡ εἰκόνα τοῦ «Σύνθρονου», γιατὶ
εἶναι μιὰ εἰκόνα σύνθετη, ἀφοῦ ποτὲ
κανεὶς προφήτης ἢ Ἅγιος δὲν εἶδε ὅραμα ἢ ἀποκάλυψη τῆς Ἁγίας Τριάδος σ’ αὐτὴ
τὴν μορφή, ἐνῶ ἀντίθετα ἡ «Φιλοξενεία τοῦ
Ἀβραὰμ» εἶναι πραγματικὸ γεγονός, ποὺ περιγράφεται ἐκτενῶς στὴν Ἁγία Γραφή.
Τὸ πρῶτο ἐρώτημά σας (οἱ ἀπαντήσεις δομήθηκαν μὲ βάση
τὶς ἐρωτήσεις ἐκπαιδευτικοῦ) εἶναι:
«Οἱ ἁγιογράφοι ποὺ τὴν
ζωγράφησαν εἶναι δυνατὸν νὰ σφάλλουν;
Δὲν ἐξομοιώνονται
οἱ ἁγιογράφοι πρὸς τοὺς Ἁγίους Εὐαγγελιστάς; Δὲν ἐστηρίζοντο σὲ
θεολογικὰ δεδομένα, ὅταν ζωγράφιζαν
τὴν μνημονευθεῖσα εἰκόνα τοῦ “Σύνθρονου”;
Μάλιστα, μὲ τὴν ἁγιογραφία αὐτὴ δὲν καθιστοῦν περισσότερο κατανοητὴ τὴν Ἁγία Τριάδα στοὺς
πιστούς;».
α) Κατ’ ἀρχάς, αὐτὴ ἡ θέση (ὅτι οἱ ἁγιογράφοι ὡς
ἐξομειούμενοι «πρὸς τοὺς Εὐαγγελιστὰς» δὲν αὐθαιρετοῦν) στρέφεται κατὰ τῆς
ἐπιχειρηματολογίας, ὅσων ὑποστηρίζουν αὐτὴ τὴ θέση.