ΠΟΙΟΣ ΔΙΔΕΙ ΤΟ ΑΓΙΟΝ ΠΝΕΥΜΑ

Ἁγίου Κυρίλλου Ἀλεξανδρείας

Ποιός χορηγεῖ τὸ Ἅγιον Πνεῦμα στὸν κλήρο

καὶ ὁ κλῆρος ἰσχυρίζεται ὅτι τὸ δίδει στοὺς πιστούς;

                    Μήπως οἱ ἐπίσκοποι;

«”Οὐ γὰρ ἐκ μέτρου δίδωσι τὸ Πνεῦμα”

Ὀξεῖαν ὑπόσχες νυνὶ δὴ μάλιστα τὴν ἀκοήν, ὦ γενναῖε, ἵνα δὴ πάλιν ἡμῖν συνθαυμάσεις τῶν ἁγίων τὴν νῆψιν· ἔφη τοίνυν τὸν Υἱὸν καὶ ἀπεστάλθαι παρὰ Θεοῦ καὶ τὰ τοῦ Θεοῦ ρήματα λαλεῖν· ἀλλ' ὑπαισθάνεταί πως, ὅσον ἧκεν εἰς τὴν πρόχειρον τοῦ λόγου δύναμιν, προφητικὸν αὐτῷ περιθεὶς τὸ μέτρον, ὥσπερ οὖν καὶ διελαλήσαμεν ἀρτίως. ἀναφέρει τοίνυν αὐτὸν τῆς πρὸς ἐκείνους ἰσότητος διὰ τούτων, καὶ δι' ἑνὸς δὴ τούτου σημείου δίδωσι νοεῖν, ὡς πολλὴ δή τις ἐστί, μᾶλλον δὲ ἤδη καὶ ἀσύγκριτος ἡ διαφορά· ἀμήχανον γάρ, φησί, τοὺς μεμετρημένον λαχόντας τὸ Πνεῦμα, καὶ ἑτέρῳ δύνασθαι τοῦτο χαρίζεσθαι· οὐ γὰρ ἅγιος ἁγίῳ ποτὲ Πνεύματος Ἁγίου γέγονε χορηγός· χορηγεῖ δὲ πᾶσιν ὁ Υἱός, ὡς ἐξ ἰδίου πληρώματος. οὐκοῦν οὐκ ἐκ μέτρου δίδωσιν, οὐδὲ ὥσπερ ἐκεῖνοι, μικράν τινα μοῖραν ἔχει τοῦ Πνεύματος, καὶ τοῦτο μεταληπτῶς· ἀλλ' ἐπειδήπερ ἀνεδείχθη καὶ χορηγός, δῆλος ἂν εἴη δήπουθεν ὅλον ἔχων οὐσιωδῶς ἐν ἑαυτῷ. οὐκοῦν ὁ τοσαύτην ἔχων πρὸς ἐκείνους τὴν ὑπεροχήν, οὐχ ὡς εἷς ἐξ ἐκείνων λαλήσει τὰ παρὰ Θεοῦ, ἀλλ' ὡς Θεὸς ὑπάρχων ἐκ Θεοῦ, τοὺς Θεῷ πρέποντας ἀνερεύξεται λόγους.

Πῶς νιώθει κανείς τὴν παρουσία τοῦ Ἁγίου Πνεύματος μέσα του

                         

Ἄγιος Λουκᾶς ὁ ἰατρός, Ἀρχιεπισκόπος Κριμαίας

Τὸ Πνεῦμα τὸ Ἅγιο κατῆλθε μὲ τρόπο ὁρατὸ καὶ ἀναπαύτηκε πάνω σὲ καθένα ἀπὸ τοὺς ἀποστόλους μὲ τὴν μορφὴ πύρινων γλωσσῶν. Γιὰ ποιὸ λόγο ἦταν ἀπαραίτητο αὐτό; Ἀκριβῶς γιὰ νὰ μάθει ὁ κόσμος, ὅτι τὸ Πνεῦμα τὸ Ἅγιο κατέρχεται στοὺς ἀνθρώπους.

Στὶς μεγάλες καὶ τρομερὲς ἐκδηλώσεις τῆς φύσης, βλέπουμε τὴν ἰσχυρὴ δύναμη τῶν στοιχείων τῆς φύσης. Στὸν τυφῶνα, ὁ ὁποῖος ἀφανίζει ὅλα ὅσα βρίσκονται στὸ δρόμο του, βλέπουμε τὶς φοβερές, βλέπουμε τὶς μεγάλες δυνάμεις τῆς φύσης. Στὸν φοβερὸ σεισμό, ὅταν θὰ ἀνοίξει διάπλατα ἡ γῆ καὶ θὰ γκρεμιστοῦν, ὡσὰν χάρτινα σπιτάκια, οἱ μεγάλες πέτρινες οἰκοδομές, θὰ δοκιμάσουμε τὴ μεγάλη καὶ ἰσχυρὴ δύναμη τῆς φύσεως.

Ο σκοπός της χριστιανικής ζωής είναι απόκτηση του Αγίου Πνεύματος-Διάλογος με τον Μοτοβίλωφ

            

Όσιος Σεραφείμ του Σαρώφ 

Τον Σεπτέμβριο του 1831 ο γαιοκτήμων Νικόλαος Μοτοβίλωφ, ο οποίος ήταν βαρειά ασθενής, θεραπεύθηκε θαυματουργικά με την προσευχή του οσίου Σεραφείμ.

Μετά την θεραπεία του ο Μοτοβίλωφ έγινε πολύ τακτικός επισκέπτης της μονής. Κατά την διάρκεια μίας συνομιλίας του με τον όσιο Σεραφείμ, τέλη Νοεμβρίου του 1831, ευτύχησε να τον δει καταγλαϊσμένο από τη Χάρη και λάμποντα μέσα στο φως, και να ακούσει από αυτόν ότι η χριστιανική ζωή πρέπει να γίνει ζωή εν Αγίω Πνεύματι.

Να τι έγραψε σχετικά ο Μοτοβίλωφ στο σημειωματάριό του, το οποίο βρέθηκε στο αρχείο της μονής Ντιβιέγιεβο, όπου είχε γίνει μοναχή η χήρα Ελένη Μοτοβίλοβα:

* * *

Η ημέρα ήταν συννεφιασμένη· η γη είχε καλυφθεί από παχύ στρώμα χιονιού, το οποίο έπεφτε συνεχώς, όταν ο στάρετς Σεραφείμ με έβαλε να καθίσω δίπλα του σ’ ένα πεσμένο κορμό δένδρου.

«Ο Κύριος μού αποκάλυψε», μου είπε, «ότι στην παιδική σας ηλικία επιθυμούσατε να μάθετε ποιος είναι ο σκοπός της χριστιανικής ζωής. Σας συμβούλευαν να εκκλησιάζεσθε, να προσεύχεσθε, να κάνετε καλές πράξεις, διότι σε αυτά, σας έλεγαν, συνίσταται ο σκοπός της χριστιανικής ζωής. Αυτή η απάντηση όμως δεν μπορούσε να σας ικανοποιήσει. Όντως η προσευχή, η νηστεία, η αγρυπνία, όπως και όλη η χριστιανική άσκηση είναι καλά καθ’ εαυτά. Αλλά ο σκοπός τής ζωής μας δεν είναι μόνο να εκπληρώσουμε αυτά, διότι αυτά είναι μόνο μέσα. Ο πραγματικός σκοπός της χριστιανικής ζωής είναι να αποκτήσουμε το Άγιο Πνεύμα. Πρέπει να γνωρίζετε ότι μόνο εκείνο το καλό έργο που έχει γίνει από αγάπη προς τον Χριστό φέρει τους καρπούς τού Αγίου Πνεύματος. Σύμφωνα με αυτά η απόκτηση του Αγίου Πνεύματος είναι ο σκοπός της ζωής μας».

Σ’ έναν τακτικό αναγνώστη της Αγίας Γραφής, που ρωτά γιατί το Άγιο Πνεύμα εμφανίσθηκε με τη μορφή πύρινης γλώσσας

 

του Αγίου Νικολάου Βελιμίροβιτς

Όταν ο Κύριος βαπτίσθηκε στον Ιορδάνη το Άγιο Πνεύμα εμφανίσθηκε εν είδει περιστεράς. Εμφανίσθηκε όχι για να προσθέσει κάτι στον Χριστό, αλλά συμβολικά, έτσι ώστε να δείξει αυτό που υπάρχει μέσα στον Χριστό: την ακακία, την καθαρότητα και την ταπεινότητα. Αυτό συμβολίζει το περιστέρι. Όταν οι απόστολοι συγκεντρώθηκαν την πεντηκοστή ημέρα από την ήμερα της Ανάστασης, το Άγιο Πνεύμα εμφανίσθηκε με τη μορφή πύρινων γλωσσών. Εμφανίσθηκε ως πύρινη γλώσσα για να τους αφαιρέσει κάτι και να τους προσθέσει κάτι. Δηλαδή, να αφαιρέσει από αυτούς κάθε αμαρτία, κάθε αδυναμία, φόβο και ακαθαρσία της ψυχής και να τους δωρίσει τη δύναμη, το φως και τη ζεστασιά. Οι πύρινες γλώσσες επισημαίνουν συμβολικά αυτά τα τρία: τη δύναμη, το φως και τη ζεστασιά.

Αγίου Κυρίλλου Ιεροσολύμων - Περί του Αγίου Πνεύματος - Κατήχηση ΙΖ΄(παράγραφοι Ε΄- ΛΗ΄)

 

Αγίου Κυρίλλου Ιεροσολύμων

                   ΚΑΤΗΧΗΣΗ ΙΖ΄(παράγραφοι Ε΄- ΛΗ΄)

                             «Καί εἰς τό Πνεῦμα τό Ἅγιον»:

     ΑΓΙΟΓΡΑΦΙΚΕΣ ΠΕΡΙΚΟΠΕΣ ΠΕΡΙ ΤΟΥ ΑΓΙΟΥ ΠΝΕΥΜΑΤΟΣ  ΣΤΗΝ ΚΑΙΝΗ ΔΙΑΘΗΚΗ

[Μέρος πρώτο: && Ε΄-Κ’]

     Ε΄.Το Άγιο Πνεύμα έχει βέβαια διάφορες ονομασίες, Ένα όμως και το Αυτό είναι το Πνεύμα το Άγιο, αυτοζωή, αυθυπόστατο και πάντοτε παρευρίσκεται με τον Πατέρα και τον Υιό. Και όχι πως από το στόμα και τα χείλη του Πατέρα ή του Υιού λαλείται ή αναπνέεται, ούτε πως στον αέρα διαχέεται, αλλά είναι ενυπόστατο. Λαλεί και Αυτό και ενεργεί και διακυβερνά πάνσοφα και αγιάζει ταυτισμένο βουλητικά και ενεργητικά με τον Πατέρα και τον Υιό, αλλά χωρίς να χάνει τη δική Του ξεχωριστή υπόσταση. Δηλαδή η σωτήρια οικονομία προς εμάς είναι συνεχής, σύμφωνη και μία. Και προέρχεται από τον Πατέρα, τον Υιό και το Άγιο Πνεύμα, όπως ήδη έχουμε εξηγήσει. Θέλω δηλαδή να θυμάστε όσα τελευταία είπαμε. Και εκείνο να ξέρετε καλά, ότι δεν είναι άλλο το Πνεύμα στον μωσαϊκό Νόμο και στους Προφήτες και άλλο στα Ευαγγέλια και στους Αποστόλους, αλλά είναι Ένα και το Αυτό το Πνεύμα το Άγιο και στην Παλαιά και στην Καινή Διαθήκη, το Οποίο μίλησε στις θείες Γραφές.

    ΣΤ΄ Τούτο το Πνεύμα το Άγιο είναι που ήρθε στην Αγία Παρθένο Μαρία· διότι επειδή Εκείνος που θα γεννιόταν ήταν ο Χριστός, ο Μονογενής, δύναμη από τον Ύψιστο την περικύκλωνε και τη διαπότιζε· και το Πνεύμα το Άγιο που ήρθε σε αυτήν[βλ. Λουκ. 1,35: «Καὶ ἀποκριθεὶς ὁ ἄγγελος εἶπεν αὐτῇ· Πνεῦμα Ἅγιον ἐπελεύσεται ἐπὶ σὲ καὶ δύναμις ὑψίστου ἐπισκιάσει σοι· διὸ καὶ τὸ γεννώμενον ἅγιον κληθήσεται υἱὸς Θεοῦ(:Και ο άγγελος τής αποκρίθηκε: “Θα έλθει σε σένα το Πνεύμα το Άγιον. Αυτό θα σε καθαρίσει από το προπατορικό αμάρτημα και θα σε εξαγιάσει. Και η δύναμη του Υψίστου θα ρίξει τη δημιουργική και προστατευτική σκέπη της πάνω σου. Γι’ αυτό και το απολύτως αναμάρτητο και άγιο βρέφος που θα γεννηθεί με τον υπερφυσικό αυτό τρόπο, θα αναγνωρισθεί ότι είναι ο ίδιος ο Υιός του Θεού)»] την εξαγίαζε, για να της δώσει τη δυνατότητα να καταστεί άξια να δεχτεί Αυτόν, δια του Οποίου δημιουργήθηκαν τα πάντα[πρβ. Ιω.1,3: «Πάντα δι᾿ αὐτοῦ ἐγένετο, καὶ χωρὶς αὐτοῦ ἐγένετο οὐδὲ ἓν ὃ γέγονεν(:Όλα τα δημιουργήματα δημιουργήθηκαν δι’ Αυτού, σε συνεργασία με τον Πατέρα και το Άγιο Πνεύμα˙ και χωρίς Αυτόν δεν έγινε το παραμικρό απ’ όλα όσα έχουν γίνει)»].

     Δεν χρειάζονται βέβαια πολλά λόγια, για να μάθεις ότι η Γέννηση ήταν αμόλυντη και άσπιλη. Αυτό είναι γνωστό, το ξέρεις. Ο Γαβριήλ είναι που λέει προς αυτήν: «Εγώ είμαι κήρυκας όσων πρόκειται να γίνουν, δεν είμαι συνεργός. Αν και είμαι Αρχάγγελος, γνωρίζω όμως τη θέση μου και τη δυνατότητά μου. Και ενώ βέβαια σου λέω το «Χαίρε» και σου φέρνω τη χαρμόσυνη αγγελία, όμως δεν μπορώ να σου πω εγώ το πώς θα γεννήσεις. Διότι έχω εντολή να φανερώσω, να αναγγείλω το μυστήριο, αλλά δεν είμαι και ο τελετουργός του. Δεν έχω τέτοια αξία και διακονία, επειδή και εγώ είμαι δημιούργημα του Θεού». «Πνεῦμα Ἅγιον ἐπελεύσεται ἐπὶ σὲ καὶ δύναμις ὑψίστου ἐπισκιάσει σοι· διὸ καὶ τὸ γεννώμενον ἅγιον κληθήσεται υἱὸς Θεοῦ(:Πνεύμα Άγιο θα έρθει σε σένα και δύναμη από τον Ύψιστο θα σε περικυκλώσει και θα σε διαποτίσει. Γι΄αυτό και το Άγιο Βρέφος που θα γεννηθεί θα ονομαστεί Υιός Θεού)»[Λουκ.1,35].

      Ζ΄. Τούτο το Πνεύμα το Άγιο ενήργησε και στην Ελισάβετ· διότι δεν επισκιάζει και διαποτίζει μόνο ανθρώπους που ζουν παρθενική ζωή, αλλά και ανθρώπους που ζουν έγγαμη ζωή, αν ο γάμος βέβαια είναι νόμιμος. «Καὶ ἐγένετο ὡς ἤκουσεν ἡ Ἐλισάβετ τὸν ἀσπασμὸν τῆς Μαρίας, ἐσκίρτησε τὸ βρέφος ἐν τῇ κοιλίᾳ αὐτῆς·Καὶ ἐπλήσθη Πνεύματος Ἁγίου ἡ Ἐλισάβετ (:Και τη στιγμή που άκουσε η Ελισάβετ τον χαιρετισμό της Μαρίας, αναπήδησε το βρέφος μέσα στην κοιλιά της. Και γέμισε η Ελισάβετ από Πνεύμα Άγιο)»[Λουκ. 1,41] και προφήτεψε. Και λέει η καλή δούλη για τον Κύριό της: «Καὶ πόθεν μοι τοῦτο ἵνα ἔλθῃ ἡ μήτηρ τοῦ Κυρίου μου πρός με;(:Και πώς μου έγινε αυτή η τιμή, για ποια αρετή ή αξία μου, να έλθει να με επισκεφθεί η μητέρα του Κυρίου μου;)»[Λουκ. 1,43]. Μακάριζε δηλαδή τον εαυτό της η Ελισάβετ.

      Από το ίδιο Άγιο Πνεύμα πληρώθηκε και ο Ζαχαρίας, ο πατέρας του Ιωάννου, και προφήτεψε[βλ. Λουκ.1,67-69: «Καὶ Ζαχαρίας ὁ πατὴρ αὐτοῦ ἐπλήσθη Πνεύματος Ἁγίου καὶ προεφήτευσε λέγων· Εὐλογητὸς Κύριος, ὁ Θεὸς τοῦ Ἰσραήλ, ὅτι ἐπεσκέψατο καὶ ἐποίησε λύτρωσιν τῷ λαῷ αὐτοῦ, καὶ ἤγειρε κέρας σωτηρίας ἡμῖν ἐν τῷ οἴκῳ Δαυΐδ τοῦ παιδὸς αὐτοῦ(:Ο Ζαχαρίας τότε, ο πατέρας του, πλημμύρισε με Πνεύμα Άγιο και προφήτευσε την έλευση του Μεσσία και την αποστολή του παιδιού με τα εξής λόγια: ‘’Ας είναι  ευλογημένος και δοξασμένος ο Κύριος, που ονομάζεται Θεός του Ισραήλ, διότι απ’ όλα τα έθνη μόνο οι Ισραηλίτες Τον γνώρισαν και Τον λάτρευσαν. Ας είναι δοξασμένος, διότι επισκέφθηκε τον λαό Του και τον απελευθέρωσε απ’ τους ορατούς και αόρατους εχθρούς. Και για χάρη μας ευδόκησε να γεννηθεί από την οικογένεια του Δαβίδ του δούλου του μια ισχυρή και ακαταγώνιστη δύναμη που μας σώζει, δηλαδή ο Σωτήρ του κόσμου, ο Χριστός)» κ.λπ. · βλ. Λουκ. 1,67-79], εξηγώντας πόσων αγαθών πρόξενος είναι ο Μονογενής και ότι ο Ιωάννης θα είναι πρόδρομος Εκείνου, με το βάπτισμα της μετανοίας[Λουκ.1,76-78: «Καὶ σύ, παιδίον, προφήτης ὑψίστου κληθήσῃ· προπορεύσῃ γὰρ πρὸ προσώπου Κυρίου ἑτοιμάσαι ὁδοὺς αὐτοῦ, τοῦ δοῦναι γνῶσιν σωτηρίας τῷ λαῷ αὐτοῦ, ἐν ἀφέσει ἁμαρτιῶν αὐτῶν διὰ σπλάγχνα ἐλέους Θεοῦ ἡμῶν, ἐν οἷς ἐπεσκέψατο ἡμᾶς ἀνατολὴ ἐξ ὕψους(:Και συ, παιδί μου, θα αναδειχτείς και θα αναγνωριστείς προφήτης του υψίστου Θεού· διότι θα προπορευθείς μπροστά από τον ενανθρωπήσαντα Κύριο για να ετοιμάσεις τους δρόμους μέσα απ’ τους οποίους θα πλησιάσει τον καθένα ξεχωριστά απ’ τους ανθρώπους για να τους οδηγήσει στη σωτηρία. Και θα προετοιμάσεις το έργο του Κυρίου γνωστοποιώντας στον λαό του Θεού με το κήρυγμά σου τον Σωτήρα που θα έλθει στον κόσμο και τη σωτηρία που θα φέρει. Και θα φέρει τη σωτηρία αυτή όχι με εθνικές και πολιτικές επιτυχίες και απελευθερώσεις, αλλά με την άφεση των αμαρτιών του λαού. Θα μας την προσφέρει όχι για τα δικά μας ενάρετα έργα, αλλά επειδή η ευσπλαχνία του Θεού μας είναι γεμάτη έλεος και συμπάθεια. Επειδή λοιπόν ο Θεός έχει τόσο μεγάλη ευσπλαχνία, μας επισκέφθηκε από τον ουρανό λαμπρή και θεία ανατολή, ο ήλιος της δικαιοσύνης που κατέβηκε από τον ουρανό, ο Χριστός)»].

Ποιος έχει καημό για το Άγιο Πνεύμα;

Κυριακή πρό των Φώτων π. Συμεών Κραγιόπουλος (†)

Σήμερα, Κυριακή προ των Φώτων, η Εκκλησία αναγινώσκει ως ευαγγελική περικοπή αυτήν ακριβώς την περικοπή που μόλις ακούσαμε και που είναι από την αρχή-αρχή του κατά Μάρκον Ευαγγελίου, στίχοι 1-8. Και μάλιστα, ο ευαγγελιστής Μάρκος έτσι αρχίζει το Ευαγγέλιο: «Αρχή του ευαγγελίου Ιησού Χριστού, Υιού του Θεού». Και βέβαια εδώ ο ευαγγελιστής Μάρκος, όταν λέει «Αρχή του ευαγγελίου», εννοεί ακριβώς αυτό που λέει στη συνέχεια: να πώς έγινε η αρχή του Ευαγγελίου του Ιησού Χριστού. Δηλαδή, όπως αναφέρει και η Παλαιά Διαθήκη, εστάλη πρώτα ο Ιωάννης ο Βαπτιστής, για να ετοιμάσει την οδό, και έπειτα ήλθε ο Κύριος.

Στο τέλος της ευαγγελικής περικοπής ο άγιος Ιωάννης ο Πρόδρομος, ο προφήτης που κήρυσσε βάπτισμα μετανοίας, λέει: «Δεν είμαι ικανός εγώ να σκύψω να λύσω τον ιμάντα των υποδημάτων του».

Πώς κάνουν οι άνθρωποι του Θεού! Πώς είναι αυτοί που τους χρησιμοποιεί ως όργανά του ο Θεός, όπως εδώ έβαλε τον Ιωάννη να ανοίξει τον δρόμο! Τι ταπείνωση έχει! Πόσο μέμφεται τον εαυτό του! Πόσο ρίχνει κάτω τον εαυτό του! «Εγώ δεν είμαι άξιος ούτε ακόμη και να σκύψω να λύσω τον ιμάντα των υποδημάτων του Κυρίου», λέει. «Εγώ μεν εβάπτισα υμάς εν ύδατι, αυτός δε βαπτίσει υμάς εν Πνεύματι Αγίω» (Ματθ. 3:11). «Εγώ σας βάπτισα με νερό, για να βοηθηθείτε να μετανοήσετε, αυτός όμως που έρχεται θα σας βαπτίσει με το Πνεύμα το Άγιο».

✶✶✶

Άραγε υπάρχει χριστιανός – εμείς τώρα κάνουμε τον καλό χριστιανό – υπάρχει καλός χριστιανός την σήμερον ημέρα, να πούμε έτσι, που έχει καημό και διερωτάται: 

Άγιος Παΐσιος: «Για να κατοικήσει στον άνθρωπο το Άγιο Πνεύμα χρειάζεται πολύ αυταπάρνηση, πολύ φιλότιμο, ταπείνωση, αρχοντιά, θυσία»

 Άγιος Παΐσιος ❝Το μήνυμά του για όλους εμάς…❞ (Χαρακτηριστικά σημεία της διδασκαλίας του Γέροντα)

 

Μερικά χαρακτηριστικά σημεία της διδασκαλίας του Αγίου Παϊσίου τα οποία συμπεριλαμβάνονται στο βίντεο: «Πρώτα πιστεύουμε στον Θεό και ύστερα αγαπάμε τον Θεό και την εικόνα Του, τον άνθρωπο. Η πίστη αυξάνει με την προσευχή. ‘‘Πρόσθες ἡμῖν πίστιν’’». «Όλο το κακό προέρχεται από την απιστία». «Ο άνθρωπος πρέπει να συλλάβει το βαθύτερο νόημα της ζωής, ότι αυτή η ζωή είναι να ετοιμαστούμε για την άλλη». «Πρέπει να αγωνιστούμε με φιλότιμο να σωθούμε, για να μη λυπήσουμε τον Χριστό».

«Ο κάθε άνθρωπος πρέπει να βρει και να αγιάσει την κλίση του».  «Να προτιμούμε τις θλίψεις και να τις δεχόμαστε καλύτερα από τις χαρές. Η πραγματική χαρά γεννιέται από τον πόνο». «Σήμερα ήρθε η εποχή να διαχωριστούν τα πρόβατα από τα κατσίκια, οι πιστοί από τους απίστους. Αργότερα θα έρθει καιρός που θα δώσουμε εξετάσεις, θα υποστούμε και διωγμούς για την πίστη μας, και τότε θα φανεί το μπακίρι από το χρυσό».