Τελώνου και Φαρισαίου – Ὑπερηφάνεια καὶ ταπείνωσις. +Επίσκοπος Αυγουστίνος Καντιώτης.

                        

Ὁ κόσμος λέει, ὅτι σήμερα «ἀρχίζει τὸ Τριῴδιο». Τί σημαίνει Τριῴδιο; Ἡ λέξι χρησιμοποιεῖται σὲ δύο γλῶσσες· στὴ γλῶσσα τοῦ διαβόλου καὶ στὴ γλῶσσα τοῦ Θεοῦ. Τί προτιμᾶτε ἐσεῖς; Στὴ γλῶσσα τοῦ διαβόλου Τριῴδιο ἴσον καρναβάλια, χοροί, διασκεδάσεις, φαγοπότια, ὄργια. Στὴ γλῶσσα τοῦ Θεοῦ Τριῴδιο σημαίνει κάτι ἄλλο· εἶνε ἕνα βιβλίο ἀλλὰ καὶ μία περίοδος.

Εἶνε ἕνα ἀπὸ τὰ ὡραιότερα ἢ μᾶλλον τὸ ὡραιότερο βιβλίο τῆς ἁγίας μας Ἐκκλησίας. Περιέχει ἱερὲς ἀκολουθίες. Τὰ «γράμματα» τοῦ Τριῳδίου εἶνε τέτοια, ποὺ μόνο ἂν εἶσαι πέτρα μένεις ἀσυγκίνητος.

Εἶνε καὶ μία περίοδος ποὺ βαστάει 70 ἡμέρες. Ἀρχίζει σήμερα Κυριακὴ Τελώνου καὶ Φαρισαίου καὶ τελειώνει τὸ Μέγα Σάββατο, ὅταν ὁ ἱερεὺς τελεῖ λειτουργία, κρατεῖ κάνιστρο γεμᾶτο φύλλα δάφνης (σύμβολα νίκης), τὰ σκορπάει παντοῦ στὸ ναό, καὶ ψάλλει τὸ προοίμιο τῆς Ἀναστάσεως «Ἀνάστα, ὁ Θεός, κρῖνον τὴν γῆν…» (Ψαλμ. 81,8).

Αὐτὸ εἶνε τὸ Τριῴδιο. Καὶ σήμερα, πρώτη μέρα τοῦ Τριῳδίου, τὸ εὐαγγέλιο ·(βλ. Λουκ. 18,10-14) μᾶς ὁμιλεῖ γιὰ μία ἀπὸ τὶς ὡραῖες παραβολὲς ποὺ εἶπε ὁ Χριστός. Δύο πρόσωπα ἀντίθετα παρουσιάζονται ἐδῶ, ὁ φαρισαῖος καὶ ὁ τελώνης.

***

Τί ἦταν ὁ φαρισαῖος; Ἄνθρωπος θρησκευτικός. Ἐκτελοῦσε τὰ καθήκοντά του στὴν ἐντέλεια, ἔκανε τὴν προσευχή του στὸ σπίτι ἀλλὰ καὶ στὸ δρόμο. Γονάτιζε στὶς πλατεῖες, στὰ πάρκα, παντοῦ· ἔδειχνε ἀφιερωμένος στὸ Θεό (ὅπως σημαίνει καὶ ἡ λέξι «φαρισαῖος»). Ἦταν ὁ ἄνθρωπος ποὺ νήστευε δυὸ φορὲς τὴν ἑβδομάδα καὶ ἔκανε ἐλεημοσύνες· 1.000 δραχμὲς κέρδιζε; τὶς 100 τὶς ἔδινε σὲ φτωχούς. Ἦταν ὁ ἄνθρωπος ποὺ κάθε Σάββατο –ὅπως καὶ μέχρι σήμερα οἱ Ἑβραῖοι– πήγαινε στὸ ναὸ ἢ στὴ συναγωγή.

Αὐτὸς ἦταν ὁ φαρισαῖος. Ὁ κόσμος τὸν θεωροῦσε ἅγιο, αὐτὸς ὅμως εἶχε ὑπερηφάνεια. Πῆγε στὸ ναό, καὶ μόλις μπῆκε ἄρχισε νὰ καυχᾶται γιὰ τὰ καλά του. Καὶ ὁ Θεὸς δὲν ἄκουσε τὴν προσευχή του· τὸν ἀποδοκίμασε. Γιατί; τί κακὸ ἔκανε; Πόρνος ἦταν; Ὄχι. Μοιχὸς ἦταν; Ὄχι. Κλέφτης; Ὄχι. Ἅρπαγας; Ὄχι. Τί ἦταν λοιπόν; Εἶχε ἕνα κακό –τό ᾿χουμε ὅλοι μὰ δὲν τὸ συναισθανόμαστε–, ποὺ εἶνε ἡ ῥίζα ὅλων τῶν κακῶν. Ποιό εἶνε; Ἡ ὑπερηφάνεια. Ἦταν ὑπερήφανος. Ἐξύψωνε τὸν ἑαυτό του μέχρι τὰ ἄστρα τ᾿ οὐρανοῦ, καὶ κατέβαζε τοὺς ἄλλους μέχρι τὸν ᾅδη. Ἦταν, νόμιζε, ὁ μόνος ἅγιος, ὁ μόνος ἀνεπίληπτος. Αὐτὴ ἡ ὑπερηφάνεια ἔβοσκε μέσα στὴν καρδιά του.

Ἡ παραβολή Τελώνου καί Φαρισαίου

        

Γιαννακόπουλος Ἰωήλ

Ἀρχιμανδρίτης

Αὐτή ἔχει ὡς ἑξῆς: « Εἶπεν ὁ Κύριος πρός τινας τούς πεποιθότας ἐφ’ ἑαυτοῖς, ὅτι εἰσί δίκαιοι καί ἐξουθενοῦντας τούς λοιπούς τήν παραβολήν ταύτην ». Ὑπῆρχον ἄνθρωποι, ἄν ὄχι oἱ Φαρισαῖοι ὁμόφρονες των ὃμως, οἱ ὁποῖοι ἀκολουθοῦντες τήν συνοδείαν τοῦ Ἰησοῦ εἶχον μεγάλην ἰδέαν διά τόν ἑαυτόν των, διά τήν ἀρετήν των, ἐθεώρουν τόν Θεόν ὀφειλέτην των καί περιεφρόνουν τούς ἄλλους ἁμαρτωλούς. Πρός αὐτούς ὁ Κύριος εἶπε τήν παραβολήν ταύτην. «Ἄνθρωποι δύο ἄνεβησαν» ἐκ τῆς κάτω πόλεως «εἰς τό ἱερόν» χῶρον τοῦ ναοῦ, ὃπου ἦτο τό θυσιαστήριον τῶν ὁλοκαυτωμάτων « προσεύξασθαι » νά προσευχηθῶσιν. «Ὁ εἷς» ἦτο « Φαρισαῖος καί ὁ ἕτερος Τελώνης». Φαρισαῖοι ἦσαν οἱ θεωρούμενοι ὡς εὐλαβεῖς Ἑβραῖοι, οἱ ζηλωταί τοῦ Ἑβραϊκοῦ Νόμου. Τελῶναι δέ ἦσαν οἱ εἰσπράκτορες τῶν δημοσίων φόρων, οἱ ὁποῖοι ἠδίκουν τούς φορολογουμένους Ἑβραίους. Ἑπομένως ἔχομεν δύο τύπους ἀνθρώπων, τούς δικαίους καί ἁμαρτωλούς.

«Ὁ Φαρισαῖος σταθείς» ὁ Φαρισαῖος ὄρθιος «πρός ἑαυτόν» ἤτοι ἐνδομύχως, ἰδιωτικῶς οὐχί λειτουργικῶς «ταῦτα προσηύχετο. Ὁ Θεός, εὐχαριοτῶ σοι, ὃτι οὐκ εἰμί ὧσπερ οἱ λοιποί τῶν ἀνθρώπων» δέν εἶμαι ὃπως οἱ ἄλλοι ἄνθρωποι ἤτοι «ἃρπαγες, ἂδικοι, μοιχοί ἢ καί ὡς οὗτος ὁ Τελώνης∙ νηστεύω δίς τοῦ Σαββάτου». Δίς τοῦ Σαββάτου σημαίνει δίς τῆς ἑβδομάδος. Οἱ Εβραῖοι ἐνήστευον Δευτέραν καί Πέμπτην ὂχι ὑπό τοῦ νόμου ὑποχρεούμενοι ,ἀλλά κάμνοντες ἔργον περισσευούσης ἀξιομισθίας. «Ἀποδεκατῶ πάντα ὃσα κτῶμαι» δίδω τό 1)10 κατά τόν νόμον εἰς τόν Ναόν, καί εἰς τά ἐλάχιστα, ὃπου ὁ νόμος δέν ἐπέβαλλε, συνεχίζει ὁ Φαρισαῖος. Δία τοῦτο ἐθεώρει τόν Θεόν ὀφειλέτην του !

« Ὁ δέ Τελώνης, μακρόθεν ἑστώς » μακράν τοῦ θυσιαστηρίου τῶν ὁλοκαυτωμάτων ἱστάμενος « οὐκ ἤθελε οὐδέ τούς ὀφθαλμούς εἰς τόν Οὐρανόν ἐπᾶραι » δέν ἐτόλμα οὐδέ τά μάτια του νά σηκώσῃ εἰς τόν Οὐρανόν «ἄλλ’ ἒτυπτεν εἰς τό στῆθός του » ἐκτύπα τό στῆθός του «λέγων ὁ Θεός ἱλάσθητί μοί τῶ ἁμαρτωλῶ» λυπήσουμε τόν ἁμαρτωλόν. Ὁ Κύριος προσθέτει: «Κατέβη οὗτος δεδικαιωμένος εἰς τόν οἶκον αὐτοῦ ἢ ἐκεῖνος;»

Τι είναι αυτό που ενόχλησε τον Χριστό στην παραβολή του Φαρισαίου;

"Αυτό που ενοχλεί τον Κύριο είναι το αίσθημα της αυτάρκειας που ο Φαρισαίος έχει. Αποδίδει τα κατορθώματά του στον εαυτό του και στην ατομική του ικανότητα, στον ατομικό του αγώνα, χωρίς να επικαλείται τη βοήθεια του Θεού".           

                                     

«Ὁ Φαρισαῖος σταθεὶς πρὸς ἑαυτὸν ταῦτα προσηύχετο· ὁ Θεός, εὐχαριστῶ σοι ὅτι οὐκ εἰμὶ ὥσπερ οἱ λοιποὶ τῶν ἀνθρώπων, ἅρπαγες, ἄδικοι, μοιχοί, ἢ καὶ ὡς οὗτος ὁ τελώνης· νηστεύω δὶς τοῦ σαββάτου, ἀποδεκατῶ πάντα ὅσα κτῶμαι» (Λουκ. 18, 11-12)

«Ὁ Φαρισαῖος στάθηκε ἐπιδεικτικὰ κι ἔκανε τὴν ἑξῆς προσευχὴ σχετικὰ μὲ τὸν ἑαυτό του· “Θεέ μου, σ’ εὐχαριστῶ ποὺ ἐγὼ δὲν εἶμαι σὰν τοὺς ἄλλους ἀνθρώπους ἅρπαγας, ἄδικος, μοιχός, ἢ καὶ σὰν αὐτὸν ἐδῶ τὸν τελώνη. Ἐγὼ νηστεύω δύο φορὲς τὴν ἑβδομάδα καὶ δίνω στὸν ναὸ τὸ δέκατο ἀπ’ ὅλα τὰ εἰσοδήματά μου”.

Ο ηθικός άνθρωπος αισθάνεται συνήθως ικανοποίηση για τις επιλογές της ζωής του, ιδίως όταν ακούει τις γνώμες των άλλων, ιδίως όταν έρχεται η ώρα να σταθεί ενώπιος ενωπίω με τον Θεό. Μάλλον το είδος αυτό τείνει να περιοριστεί, ιδίως στη νεώτερη γενιά, η οποία απομακρύνεται αρκετά και από το ήθος και από την προσευχή και από την ενδοσκόπηση.

Ωστόσο, όπως ο Φαρισαίος στην παραβολή που ακούμε από τον Χριστό την πρώτη Κυριακή του Τριωδίου, της περιόδου εκείνης που μας προετοιμάζει αρχικά για την Μεγάλη Τεσσαρακοστή και στη συνέχεια μας ζητά να ξαναδούμε τις συνισταμένες της ζωής μας, θέτοντάς τες στην προοπτική της σχέσης με τον Θεό και στην αλλαγή όσον αφορά στον τρόπο θέασης του πλησίον όχι ως αντικειμένου ή αφορμής δικού μας αυτοδοξασμού, αλλά ως συν-εικόνας του Θεού, τραυματισμένης τουλάχιστον εξίσου με μας, εντούτοις εμείς εύκολα επιλέγουμε την άλλη οδό. Ι

Ἡ φαρισαϊκὴ δομὴ τῆς ψυχικῆς συγκρούσεως

 

Κορναράκης 'Ιωάννης

Ὅμότιμος Καθηγητής Ποιμαντικῆς Ψυχολογίας καὶ Ἐξομολογητικῆς Πανεπιστημίου Ἀθηνῶν

Μία βασικὴ δομὴ τῆς ψυχικῆς συγκρούσεως εἶναι καὶ ἡ φαρισαϊκή. Τὰ κεντρικὰ χαρακτηριστικά της ”φαρισαϊκῆς” δομῆς εἶναι σὲ πρώτη φάση δύο: ἡ ἐξωτερικὴ συμπεριφορὰ καὶ ἡ ἐσωτερικὴ ψυχοδυναμικὴ δραστικότητα.

Ἡ ἐξωτερικὴ ”φαρισαϊκὴ” συμπεριφορά: Ἡ φαρισαϊκὴ δομὴ τῆς ψυχικῆς συγκρούσεως ἐκφράζεται μὲ τὰ ἑξῆς ἰδιαίτερα στοιχεῖα.

1) Μὲ πληθωρικὴ εὐσέβεια ἢ τήρηση τῶν θρησκευτικῶν τύπων. Στὴ συμπεριφορὰ τοῦ Φαρισαίου κυριαρχεῖ ἡ ἀγχώδης τάση γιὰ βίωση καὶ πλήρωση κάθε θρησκευτικοῦ ”τύπου”, ποὺ θεωρεῖται ἀπαραίτητος γιὰ τὴν αὐτοβεβαίωση τῆς θρησκευτικῆς ὑπεροχῆς. Ὁ Φαρισαῖος ἔχει τὴ δίψα τοῦ θρησκευτικοῦ βιώματος.

2) Μὲ διακήρυξη τῆς θρησκευτικῆς ὁλοκληρώσεως. Ἡ Φαρισαϊκὴ δομὴ τῆς ψυχικῆς συγκρούσεως ὠθεῖ πρὸς διακήρυξη τῆς θρησκευτικῆς ὁλοκληρώσεως. Ὁ φαρισαῖος αἰσθάνεται τὴν ἀνάγκη νὰ βεβαιώσει τοὺς ἄλλους ἀνθρώπους γιὰ τὴν ὁλοκλήρωση αὐτὴ καὶ μάλιστα νὰ τοὺς πείσει. Γιὰ τὸ λόγο αὐτὸ χρησιμοποιεῖ τὴ στατιστική. Τὰ βιωματικὰ στοιχεῖα τῆς εὐσέβειάς του ἀντικειμενοποιοῦνται μὲ τέτοιο τρόπο ὥστε νὰ μποροῦν νὰ μετρηθοῦν καὶ νὰ ἀξιολογηθοῦν.

3) Μὲ σύγκριση τῆς ἀτομικῆς θρησκευτικότητας μὲ ἐκείνην τῶν ἄλλων ἀνθρώπων. Ὁ Φαρισαῖος δὲν εἶναι κοινωνικὸς μὲ τὴ βαθύτερη σημασία τῆς λέξης αὐτῆς. Ἔχει ὅμως ἀνάγκη τοὺς ἄλλους ἀνθρώπους γιὰ νὰ βεβαιώσει τὴ θρησκευτική του ὑπεροχή. Ἂν καὶ ἀπομονώνεται γιὰ νὰ προβάλλει τὴ θρησκευτική του ὑπεροχή, συγχρόνως ἐπικαλεῖται τὶς ἀδυναμίες καὶ τὶς ἐλλείψεις τῶν ἄλλων ἀνθρώπων γιὰ νὰ βιώσει τὴν ἱκανοποίηση τῆς θρησκευτικῆς του αὐτάρκειας.

Ὁ Τελώνης καὶ ὁ Φαρισαῖος

Anthony Bloom

Metropolitan of Sourozh (1914- 2003)

Εἰς τὸ ὄνομα τοῦ Πατρὸς καὶ τοῦ Υἱοῦ καὶ τοῦ Ἁγίου Πνεύματος.

Στὸ ταξίδι μας πρὸς τὴν Τεσσαρακοστὴ καὶ τὸ Πάσχα, συναντοῦμε ἕναν ἀριθμὸ παραβολῶν ποὺ πρέπει νὰ μᾶς προετοιμάσουν στὸ ταξίδι μας. Καὶ ἡ σημερινὴ παραβολὴ μᾶς μιλάει γιὰ τὸν Τελώνη καὶ τὸν Φαρισαῖο.

Ὁ Τελώνης εἰσῆλθε στὴν ἐκκλησία γνωρίζοντας ὅτι δὲν ἔχει δικαίωμα νὰ βρίσκεται ἐκεῖ. Μὲ ποιὰ ἔννοια; Ἡ ἐκκλησία εἶναι ἕνα μικρὸ μέρος στὴ γῆ ποὺ εἶναι ὁλοκληρωτικὰ ἀφιερωμένο στὸν Θεό, ποὺ ἀνήκει στὸν Θεὸ, ἐκεῖ ὅπου ἔχει δικαίωμα νὰ ζεῖ, ἐκεῖ ὅπου ἐρχόμαστε νὰ συναντήσουμε Αὐτὸν καὶ κανέναν ἄλλο. Ὦ, φυσικὰ, ὅλους τοὺς ἄλλους, ἀλλὰ μαζί μ’ Ἐκεῖνον. Καὶ ὁ Τελώνης στάθηκε στὴν πόρτα γνωρίζοντας ὅτι εἶναι ἕνας ξένος καὶ ὅτι ἡ μόνη του ἐλπίδα βρισκόταν στὸ γεγονὸς ὅτι ὁ Θεὸς ἀγαπᾶ. Εἶχε πεῖ στὴν Παλαιὰ Διαθήκη, « Παιδί μου, δῶσε μου τὴν καρδιά σου – ὅλα τὰ ὑπόλοιπα εἶναι δικά μου».

Ἔτσι μποροῦμε νὰ ἔλθουμε καὶ νὰ προσφέρουμε τὴν καρδιά μας στὸν Θεὸ καὶ μόνο τότε μποροῦμε νὰ βαδίσουμε σ’ αὐτὸν τὸν ἱερὸ τόπο.

Ὁ Φαρισαῖος ζοῦσε σύμφωνα μὲ τοὺς κανόνες· σκέφτηκε, ἔνοιωσε ὅτι ἔκανε τὸ κάθε τι ποὺ περίμεναν ἀπὸ αὐτὸν σύμφωνα μὲ τὸν νόμο, εἶχε δικαιώματα ἐνώπιον τοῦ Θεοῦ· εἶχε δικαίωμα νὰ βρίσκεται στὸ βασίλειο τοῦ Θεοῦ, ἦταν ἕνας ἀπὸ τὸν δικὸ Του λαό. Καὶ γι’ αὐτὸ, κοιτάζοντας γύρω του, μποροῦσε νὰ συγκρίνει τὸν ἑαυτό του μὲ ἄλλους ποὺ δὲν ἄξιζαν στὰ μάτια του τὸ ἴδιο μ’ ἐκεῖνον.

Ο άγιος Γρηγόριος ο Παλαμάς για την παραβολή του Τελώνου και του Φαρισαίου

                                                

ΑΓΙΟΥ ΓΡΗΓΟΡΙΟΥ ΤΟΥ ΠΑΛΑΜΑ

Ὁμιλία εἰς τήν κατά τόν Τελώνην καί τόν Φαρισαίον τοῦ Κυρίου παραβολήν

    Εφευρετικός είναι για το κακό ο νοερός προστάτης της κακίας· ικανός ν’ αφαιρέσει ευθύς από την αρχή τα θεμέλια της αρετής που ήδη κατατίθενται στην ψυχή, μέσω της ανελπιστίας και της απιστίας, αλλά επίσης ικανός πάλι να επιτεθεί μέσω της αδιαφορίας και της ραθυμίας εναντίον των τοίχων της οικίας της αρετής, την ώρα που ανεγείρονται, ακόμη δε και να κρημνίσει μέσω της υπερηφάνειας και της παραφροσύνης τον όροφο των αγαθών έργων οικοδομημένο ήδη. Αλλά κρατηθείτε, μην πτοηθείτε· διότι ο επιμελής είναι περισσότερο επινοητικός στα αγαθά και η αρετή έχει περισσότερη ισχύ γι’ αντιπαράταξη προς την κακία, αφού διαθέτει την άνωθεν χορηγία και συμμαχία από τον ίδιο ο Οποίος δύναται τα πάντα και ενδυναμώνει από αγαθότητα όλους τους εραστές της αρετής. Έτσι η αρετή όχι μόνο παραμένει αδιάσειστη από ποικίλα πονηρές πανουργίες που μηχανεύεται ο Αντικείμενος, αλλά μπορεί και να σηκώσει και επαναφέρει όσους έπεσαν στον βυθό των κακών και να τους προσαγάγει εύκολα στον Θεό με τη μετάνοια και την ταπείνωση.   

    Δείγμα λοιπόν και διαρκής απόδειξη σε όσα ειπώθηκαν παραπάνω είναι το εξής. Πραγματικά ο Τελώνης, ενώ είναι τελώνης και, μπορoύμε να πούμε, ενώ ζει στον πυθμένα της αμαρτίας, ελαφρύνεται από αυτήν με τρόπο απλό, αφού έγινε συγκοινωνός προς όσους διάγουν ενάρετο βίο με μόνο τον λόγο που είπε στην προσευχή του, κι αυτόν σύντομο[«ὁ Θεός, ἱλάσθητί μοι τῷ ἁμαρτωλῷ(:Κύριε και Θεέ, σπλαχνίσου με και συγχώρησέ με τον αμαρτωλό)»[Λουκ.18,13], και ανυψώνεται και υπερβαίνει κάθε κακία και, δικαιωμένος από τον ίδιο τον αδέκαστο Κριτή, συγκαταλέγεται στον χορό των δικαίων. Εάν δε και ο Φαρισαίος για λόγο που είπε καταδικάζεται, παθαίνει τούτο διότι είναι φαρισαίος και νομίζει ότι είναι κάποιος αφ’ εαυτού, και όχι διότι είναι πραγματικά δίκαιος· καταδικάζεται διότι εκφέρει αυθάδη λόγια, ανάμεσα στα οποία εκείνα που παροργίζουν τον Θεό δεν είναι λιγότερα από αυτά τα λόγια.

ΚΥΡΙΑΚΗ ΤΕΛΩΝΟΥ ΚΑΙ ΦΑΡΙΣΑΙΟΥ [:Τιμ. Β΄ 3,10-15] ΕΡΜΗΝΕΙΑ ΤΗΣ ΑΠΟΣΤΟΛΙΚΗΣ ΠΕΡΙΚΟΠΗΣ ΑΠΟ ΤΟΝ ΙΕΡΟ ΧΡΥΣΟΣΤΟΜΟ

            

ΚΥΡΙΑΚΗ ΤΕΛΩΝΟΥ ΚΑΙ ΦΑΡΙΣΑΙΟΥ [:Τιμ. Β΄ 3,10-15]

ΕΡΜΗΝΕΙΑ ΤΗΣ ΑΠΟΣΤΟΛΙΚΗΣ ΠΕΡΙΚΟΠΗΣ ΑΠΟ ΤΟΝ ΙΕΡΟ ΧΡΥΣΟΣΤΟΜΟ

«Σὺ δὲ παρηκολούθηκάς μου τῇ διδασκαλίᾳ (:Ἐσὺ ὅμως ἔχεις παρακολουθήσει τὴ διδασκαλία μου)» [Β΄ Τιμ. 3,10]. «Ὁ στόχος σου ἦταν νὰ εἶσαι ἰσχυρός· δὲν ἦρθες ἁπλῶς, ἀλλά ''ἔχεις παρακολουθήσει''». Ἐδῶ δηλώνει ὅτι ὁ χρόνος ἦταν πολύς, μὲ τὸ νὰ πεῖ «ἔχεις παρακολουθήσει τὴ διδασκαλία μου»: αὐτὸ λέγεται γιὰ τὸν λόγο, τὴν προφορικὴ διδασκαλία τοῦ Παύλου· «τῇ ἀγωγῇ (:τὴ γενικότερη συμπεριφορά μου)»: αὐτὸ λέγεται γιὰ τὸν βίο του· «τῇ προθέσει (:τὴν πρόθεση καὶ τὰ ἐλατήριά μου)»: αὐτὸ λέγεται γιὰ τὴν προθυμία καὶ τὴν καρτερικότητα τῆς ψυχῆς του. «Αὐτά», λέγει, «δὲν τὰ ἔλεγα χωρὶς νὰ τὰ ἐφαρμόζω καὶ οὔτε φιλοσοφοῦσα μόνο μὲ λόγια».

«Ἔχεις παρακολουθήσει ἐπίσης, Τιμόθεε», τοῦ λέγει, «τῇ πίστει, τῇ μακροθυμίᾳ (:τὴ φωτισμένη πίστη μου, τὴ μακροθυμία μου)»· «ὅτι τίποτε ἀπὸ αὐτά», λέγει, «δὲν μοῦ προκαλοῦσε ταραχή»· «τῇ ἀγάπῃ (:τὴν ἀγάπη μου)», πρᾶγμα ποὺ δὲν τὸ εἶχαν αὐτοί· «τῇ ὑπομονῇ (:τὴν ὑπομονή μου)», ὅπως ἀκριβῶς οὔτε καὶ αὐτό. «Μὲ τὴ μακροθυμία μου», λέγει· πρὸς τοὺς αἱρετικοὺς ἔδειχνα πολλὴ μακροθυμία. «Μὲ τὴν ὑπομονὴ μου» πρὸς τοὺς διωγμούς: «τοῖς διωγμοῖς, τοῖς παθήμασιν (:στοὺς διωγμούς μου, στὰ παθήματά μου)». Γιατί δύο εἶναι αὐτὰ ποὺ ταράσσουν τὸν δάσκαλο, τὸ νὰ ὑπάρχουν γύρω πολλοὶ αἱρετικοί, καὶ τὸ νὰ μὴ δείχνει ὑπομονὴ στὰ παθήματα. Ἀλλὰ ὅμως γι᾿ αὐτοὺς πολλὰ εἶπε ὁ Παῦλος, ὅτι καὶ παλιὰ ὑπῆρχαν καὶ θὰ ὑπάρξουν, καὶ κανένας χρόνος δὲν εἶναι καθαρὸς ἀπ᾿ αὐτούς, καὶ ὅτι δὲν θὰ μπορέσουν νὰ μᾶς βλάψουν σὲ τίποτε, καὶ ὅτι στὸν κόσμο ὑπάρχουν σκεύη χρυσὰ καὶ ἀργυρά.

Βλέπεις λοιπὸν αὐτὸν ποὺ ὁμιλεῖ γιὰ τίς θλίψεις; «οἷά μοι ἐγένοντο ἐν ᾽Αντιοχείᾳ, ἐν ᾽Ικονίῳ, ἐν Λύστροις (:σὰν αὐτὰ ποὺ ὑπέμεινα στὴν Ἀντιόχεια, στὸ Ἰκόνιο, στὰ Λύστρα)». Γιατί ἄραγε αὐτὰ μόνο εἶπε ἀπὸ τὰ πολλὰ παθήματα; Ἐπειδὴ τὰ ὑπόλοιπα ἦταν γνωστὰ στὸν Τιμόθεο· καὶ ἴσως αὐτὰ τὰ πράγματα τὰ θυμᾷται σὰν πρόσφατα, ὄχι τὰ παλιά· καὶ δὲν τὰ ἀπαριθμεῖ κατὰ εἶδος· γιατί δὲν εἶναι κενόδοξος οὔτε φιλόδοξος, ἀφοῦ τὸ λέγει γιὰ παρηγοριὰ τοῦ μαθητῆ, ὄχι γιὰ ἐπίδειξη. «Ἀντιόχεια» ἐδῶ ἐννοεῖ τὴν Ἀντιόχεια τῆς Πισιδίας, καὶ τὰ Λύστρα, ἀπὸ ὅπου καταγόταν ὁ Τιμόθεος. «οἵους διωγμοὺς ὑπήνεγκα (:ποιούς φοβεροὺς διωγμοὺς ὑπέμεινα)». Καὶ τὰ δύο εἶναι παρηγορητικά· ὅτι δηλαδὴ καὶ ἐγὼ ἔδειχνα γενναῖα προθυμία, καὶ δὲν ἐγκαταλείφθηκα, καὶ δὲν εἶναι δυνατὸ νὰ πῶ ὅτι ὁ Θεὸς μὲ πρόδωσε, ἀλλὰ κατέστησε λαμπρότερο τὸ στεφάνι μου. «οἵους διωγμοὺς ὑπήνεγκα (:ποιούς φοβεροὺς διωγμοὺς ὑπέμεινα)», λέγει, «καὶ ἐκ πάντων με ἐρρύσατο ὁ Κύριος (:καὶ ἀπὸ ὅλα μὲ γλύτωσε ὁ Κύριος)».

π. Αθανάσιος Μυτιληναίος- Κυριακή Τελώνου και Φαρισαίου - Πλανῶντες καὶ πλανώμενοι

                                     

ΚΥΡΙΑΚΗ ΤΕΛΩΝΟΥ ΚΑΙ ΦΑΡΙΣΑΙΟΥ [:Β΄Τιμ.3,10-15]

Απομαγνητοφωνημένη ομιλία μακαριστού γέροντος Αθανασίου Μυτιληναίου με θέμα:

«Πλανῶντες καὶ πλανώμενοι»

[εκφωνήθηκε στην Ιερά Μονή Κομνηνείου Λαρίσης στις 16-2-1997] [Β351]

     Σήμερα, αγαπητοί μου, ανοίγει το «Τριώδιον»· Κυριακή του Τελώνου και του Φαρισαίου. Το «Τριώδιον» είναι ένα λειτουργικό βιβλίο της Εκκλησίας μας· που αρχίζει από σήμερα να εκδιπλούται και να ψάλλεται το περιεχόμενό του, από σήμερα Κυριακή έως το Μεγάλο Σάββατο. Λέγεται «Τριώδιον», επειδή έχουν επινοηθεί από τον άγιον Κοσμάν τον ποιητήν κανόνες, είναι είδος φιλολογικόν, κανόνες με τρεις μόνον ωδές, εις τιμήν του Αγίου Τριαδικού Θεού. Επειδή λοιπόν οι ωδές που χρησιμοποιεί στον κανόνα του είναι τρεις, γι'αυτό λέγεται «Τριώδιον».

     Η εβδομάδα αυτή λέγεται «προφωνήσιμος». Έρχεται να προαναγγείλει, διότι έρχεται να προσαλπίσει την ερχομένη Τεσσαρακοστή. Με την ευκαιρία, την εβδομάδα αυτή έχομε κατάλυση εις πάντα.

    Το βιβλίον «Τριώδιον» είναι κατανυκτικότατον και διδακτικότατον. Με τρόπον προοδευτικόν μας εισάγει εις το μυστήριον του Χριστού. Στην προσέγγιση, δηλαδή, του Θεανθρωπίνου προσώπου του Χριστού, μέσα από τα πάθη Του.

    Σήμερα, με την βοήθεια του Θεού και τον φωτισμό Του, θα μείνομε στην αποστολική περικοπή της ημέρας. Προσέξατε την αποστολική περικοπή. Ο Απόστολος Παύλος γράφει την δευτέρα του επιστολή στον Τιμόθεο και του αφήνει τις τελευταίες πλέον πολύτιμες και θεόπνευστες παραγγελίες του. Αναφέρεται στην σημερινή περικοπή που ακούσαμε, στους πονηρούς ανθρώπους· που δημιουργούν προβλήματα και δυσκολίες και διωγμούς ακόμη εις τους ευσεβείς ανθρώπους. Άλλο τώρα αν αυτοί οι πονηροί άνθρωποι είναι βαπτισμένοι Χριστιανοί. Άλλο θέμα αυτό... Ακόμα χειρότερα… Δηλαδή, ακαλλιέργητοι άνθρωποι.

     Και επιλέγει ο Απόστολος: «Πονηροὶ δὲ ἄνθρωποι καὶ γόητες προκόψουσιν ἐπὶ τὸ χεῖρον, πλανῶντες καὶ πλανώμενοι». «Πονηροί άνθρωποι», λέει, «καί γόητες…». Ο γόης, του γόητος, βασικά είναι ο μάγος, αλλά δεν είναι όμως με την κοινή διάσταση ο μάγος μόνον, αλλά εκείνος που μαγεύει ποικιλοτρόπως. Λέμε: «Να, δες αυτόν τον άνθρωπο, είναι γόητας, γόης», «Αυτή η γυναίκα είναι γόησσα», δηλαδή μαγεύει τρόπον τινά με την ομορφιά, με την εξυπνάδα, με ό,τι άλλο. «Τέτοιοι άνθρωποι, που δεν χρησιμοποιούν βεβαίως για το καλό του εαυτού τους και της Εκκλησίας ό,τι έχουν, αυτοί», λέγει, «θα έχουν προκοπή, αλλ΄ η προκοπή τους θα είναι αρνητική, θα είναι στο χειρότερο. Πλανώντες και πλανώμενοι. Και θα πλανούν και θα πλανώνται».

π. Αθανάσιος Μυτιληναίος- Κυριακή Τελώνου και Φαρισαίου - Ο διωγμός των ευσεβών

Ὁ π. Αθανάσιος Μυτιληναίος πρὸς τοὺς πολλοὺς σύγχρονους

 "λέοντες" τῆς Πίστεως: "Οι διωγμοί είναι το κριτήριο της

 αληθούς, ευσεβούς ζωής".

 

ΚΥΡΙΑΚΗ TEΛΩΝΟΥ ΚΑΙ ΦΑΡΙΣΑΙΟΥ [:Β΄Τιμ.3,10-15]

Απομαγνητοφωνημένη ομιλία μακαριστού γέροντος Αθανασίου Μυτιληναίου με θέμα:

«Ο ΔΙΩΓΜΟΣ ΤΩΝ ΕΥΣΕΒΩΝ»

 [εκφωνήθηκε στην Ιερά Μονή Κομνηνείου Λαρίσης στις 12-2-1984]  [Β 108]

     Ο Απόστολος Παύλος, αγαπητοί μου, περνά τις τελευταίες του ημέρες στη φυλακή στη Ρώμη. Από εκεί γράφει τις τελευταίες του υποθήκες στην δευτέρα του επιστολή στον Τιμόθεο. Του αναφέρει τις περιπέτειες της ζωής του, τους διωγμούς του, τους κατατρεγμούς του. Αλλά από όλα αυτά τον απήλλαξε ο Κύριος και τον γλύτωσε, γι'αυτό και Τον ευχαριστεί. Του σημειώνει:

«Σύ δέ παρηκολούθηκάς μου τῇ διδασκαλίᾳ, τῇ ἀγωγῇ, τῇ προθέσει, τῇ πίστει, τῇ μακροθυμίᾳ, τῇ ἀγάπῃ, τῇ ὑπομονῇ, τοῖς διωγμοῖς, τοῖς παθήμασιν, οἷά μοι ἐγένοντο ἐν ᾽Αντιοχείᾳ, ἐν ᾽Ικονίῳ, ἐν Λύστροις· οἵους διωγμοὺς ὑπήνεγκα καὶ ἐκ πάντων με ἐρρύσατο ὁ Κύριος. Καὶ πάντες δὲ οἱ θέλοντες εὐσεβῶς ζῆν ἐν Χριστῷ ᾽Ιησοῦ διωχθήσονται». Του κάνει έναν έμμεσον υπαινιγμό. «Είδες, Τιμόθεε, αγαπητό παιδί, τι διωγμούς έχω υποφέρει. Είδες τι δυσκολίες έχω περάσει. Αλλά δεν είμαι εγώ μόνο. Καὶ πάντες δὲ οἱ θέλοντες εὐσεβῶς ζῆν ἐν Χριστῷ ᾽Ιησοῦ διωχθήσονται: Και όλοι εκείνοι που θα ‘θελαν να σταθούν ευσεβείς εν Χριστώ Ιησού, θα διωχθούν». Ως να του λέει: «Εάν μείνεις ευσεβής, και σε προτρέπω να μείνεις ευσεβής εν Χριστώ Ιησού, έχε το υπόψη σου, θα διωχθείς».

     Είναι λοιπόν κανόνας αυτό; Αγαπητοί μου, είναι κανόνας. Δεν υπάρχει εξαίρεσις. Δεν υπάρχει ούτε μία εξαίρεσις. Οι διωγμοί είναι το κριτήριο της αληθούς, ευσεβούς ζωής. Βέβαια, υπάρχουν και διωγμοί που αναφέρονται οι ταλαιπωρίες, οι πειρασμοί, που αναφέρονται σε μία ψευδοευσέβεια. Εκεί δεν φταίγουν άλλοι παρά ο ίδιος εκείνος που φέρει αυτήν την ψευδοευσέβεια. Τι είναι αυτό; Η αδιακρισία του. Λέγει κάπου ο Απόστολος Πέτρος: «Μην πάσχει ανάμεσά σας κανείς από πάθη και ελαττώματα. Γιατί τότε, αν υφίσταται ό,τι υφίσταται, τότε δεν φταίει κανείς άλλος παρά φταίει αυτός». Αν κανείς σαν Χριστιανός είναι επιπόλαιος άνθρωπος, δεν έχει διάκριση να κρίνει ανά πάσα στιγμή πώς πρέπει να ενεργεί, τότε κάθε κατατρεγμό που μπορεί να νιώσει, δεν φταίει κανείς άλλος παρά ο ίδιος.

Τι σημαίνει "περίοδος Τριωδίου";

π. Συμεών Κραγιόπουλου: Τελώνης & Φαρισαίος, προσευχή, αμαρτία...

                      

π. Συμεών Κραγιόπουλου:

(Σχόλιο στην Κυριακή του Τελώνη και του Φαρισαίου)

          «Τριώδιο»: Η ετυμολογία της λέξεως

Σήμερα, όπως τό ξέρουμε όλοι, είναι η Κυριακή του Τελώνου και Φαρισαίου, και αρχίζει το Τριώδιο. Είναι η Κυριακή που μας εισάγει στο Τριώδιο, στην περίοδο του Τριωδίου.

Καίτοι τα έχουμε πει και άλλη φορά, με πολύ λίγα λόγια να σας πω τι σημαίνει Τριώδιο, και από που πήρε αυτήν την ονομασία η περίοδος αυτή, για να το γνωρίζετε και να μην μπερδεύεστε. Οι περισσότεροι θα το ξέρετε, αλλά ίσως μερικοί δεν το ξέρετε. Γιατί αρκετοί όταν ακούν Τριώδιο, εννοούν χορούς και τέτοια. Ακόμη και το ραδιόφωνο και η τηλεόραση αναφέρονται στην περίοδο του Τριωδίου σαν περίοδο χορών και διασκεδάσεων.

Η περίοδος αυτή είναι ειδική περίοδος και έχει ειδικό σκοπό. Ονομάζεται Τριώδιο από το βιβλίο που η Εκκλησία μας

άρχισε να χρησιμοποιεί από χθες το απόγευμα στον εσπερινό. Μαζί με την Παρακλητική, που έχει τα αναστάσιμα, χρησιμοποίησε η Εκκλησία μας χθες στον εσπερινό και σήμερα στον όρθρο το βιβλίο που λέγεται Τριώδιο. Από σήμερα μέχρι το Μέγα Σάββατο χρησιμοποιεί η Εκκλησία μας το Τριώδιο. Επομένως, όλη αυτή η περίοδος, από σήμερα μέχρι το Μέγα Σάββατο, είναι περίοδος Τριωδίου.

Λέγεται Τριώδιο το βιβλίο, όπως το είπαμε και άλλη φορά, αλλά πιθανόν μερικοί ή να μη θυμούνται ή και να μην το έχουν ακούσει, διότι οι κανόνες που περιέχονται στο βιβλίο αυτό έχουν συνήθως τρεις ώδές. Δηλαδή σε κάθε όρθρο, είτε είναι Κυριακή είτε είναι καθημερινή, διαβάζουμε τον έξάψαλμο, ψάλλουμε τα καθίσματα, την «Τιμιωτέραν», τους αίνους, την δοξολογία, αλλά ψάλλουμε και κανόνες. Οι κανόνες είναι μία ομάδα τροπαρίων, και σε κάθε ορθρο μπορεί να λέγονται δύο-τρεις κανόνες. Ο κάθε κανόνας έχει εννέα ωδές. Δηλαδή τρία-τέσσερα τροπάρια αποτελούν την πρώτη ωδή. Άλλά τόσα τροπάρια αποτελούν τη δευτέρα ωδή. Άλλα τόσα τροπάρια την τρίτη ωδή μέχρι και την ενάτη ωδή. Οι ωδές αυτές έγιναν με βάση τις ωδές της Παλαιάς Διαθήκης.