Εις τον Παπισμόν μίαν νέαν Φερράρα - Φλωρεντία επιζητούν
Τα σημεία των καιρών που αρνήθηκαν να δουν στη Σύνοδο Φερράρας - Φλωρεντίας
Ένα τρανταχτό παράδειγμα ανθρώπου που φαίνεται μεν να αγωνίσθηκε για την πίστη, αλλά οι σκοποί του ήταν άλλοι.
Το ακόλουθο ιστορικό παράδειγμα του γνωστού βυζαντινού Γεωργίου Γεμιστού Πλήθων είναι προς διόρθωση όσων αδιακρίτως πιστεύουν, ότι όποιος αντιτίθεται π.χ. στην παγκοσμιοποίηση, στο θέμα των ταυτοτήτων ή του εμβολίου ή είναι υπέρ της Ελλάδος είναι αυτομάτως επαινετέος και σύμμαχος των Χριστιανών.
ο Γεμιστός Πλήθων "έδωσε την ιδική του μάχη κατά των ενωτικών, όχι βεβαίως υπερασπιζόμενος το Γένος των Ελλήνων, άλλ’ έχοντας ως σκοπό την προβολή της ειδωλολατρικής πολυθεΐας, η οποία θα απέτρεπε, κατ’ αυτόν, την ένωση των Εκκλησιών και την συνακόλουθη υποταγή της Ανατολικής Εκκλησίας στην Δυτική. Το σχέδιό του σκοπούσε στην αναγέννηση του Ελληνισμού όχι μέσω της Ορθοδοξίας, αλλά μέσω της ειδωλολατρίας των αρχαίων Ελλήνων"
Αθανάσιος Ε. Καραθανάσης
Καθηγητής Θεολογικής Σχολής Α.Π.Θ.
Η περίπτωση του σοφού αυτού ομοιάζει με του Ιουλιανού, γι’ αυτό και ο τίτλος της εισηγήσεώς μας. Πως και γιατί έφθασε στην πλάνη αυτήν θα προσπαθήσουμε να παρουσιάσουμε στην παρούσα εισήγηση. Είχε γεννηθεί στην Κωνσταντινούπολη περί το 1360 και απέθανε στην Σπάρτη, στις 26 Ιουνίου 1452, ένδεκα μήνες πριν από την Άλωση. Έζησε την τραγωδία της μεσαιωνικής αυτοκρατορίας μας στις πολιτικοεκκλησιαστικές αλλά και κοινωνικές διεργασίες των τελευταίων δεκαετιών, κατά τις οποίες υπήρξε εκ των πρωταγωνιστών. Τα έτη της νεότητάς του διήλθε στην Βασιλεύουσα, όπου σπούδασε την πλατωνική φιλοσοφία, η οποία είλκυε, την δεδομένη περίοδο, την βυζαντινή λογιοσύνη και συζητούσε τις διαφορές της από την αριστοτελική· μη αρκούμενος στον Πλάτωνα, περί το 1380, μετέβη στην Αδριανούπολη, όπου ο ηγεμών της Μουράτ Α’ είχε συγκεντρώσει πλήθος λογίων, και έμεινε εκεί έως το 1393, έτος του θανάτου του Ιουδαίου διδασκάλου του Ελισσαίου, εισηγητού ενός παραδόξου συστήματος πολυθεϊσμού ή πανθεϊσμού, άγνωστου, πάντως, στις λεπτομέρειές του. Μετά το 1393 εγκαταστάθηκε στον Μυστρά, στο Δεσποτάτο του Μωρέως, όπου οι κατά καιρούς ηγεμόνες τον χρησιμοποίησαν ως πολιτικό σύμβουλο και όπου συνέγραψε το πλούσιο, κατά τα άλλα, συγγραφικό έργο του και όπου εισηγήθηκε ένα ρηξικέλευθο πολιτικοκοινωνικό πρόγραμμα, το οποίο ανέλυσαν αρκετοί ερευνητές, όπως ο Απόστ. Βακαλόπουλος και ο Σ. Σπέντζας, για να αναφέρω τους πλέον γνωστούς.
Το 1438-1444 συμμετείχε στην Σύνοδο Φερράρας-Φλωρεντίας κατ’ απαίτηση του αυτοκράτορος Ιωάννου Παλαιολόγου, στην οποία έδωσε την ιδική του μάχη κατά των ενωτικών, όχι βεβαίως υπερασπιζόμενος το Γένος των Ελλήνων, άλλ’ έχοντας ως σκοπό την προβολή της ειδωλολατρικής πολυθεΐας, η οποία θα απέτρεπε, κατ’ αυτόν, την ένωση των Εκκλησιών και την συνακόλουθη υποταγή της Ανατολικής Εκκλησίας στην Δυτική. Το σχέδιό του σκοπούσε στην αναγέννηση του Ελληνισμού όχι μέσω της Ορθοδοξίας, αλλά μέσω της ειδωλολατρίας των αρχαίων Ελλήνων, θεωρώντας τον Χριστιανισμό ξεπερασμένο και μη δυνάμενο όχι μόνον να λυτρώσει το Γένος στην φθίνουσα παρακμή του, αλλά και να αντιμετωπίσει την απειλή του Ισλάμ. Άραγε αυτή η αγωνία του η προερχόμενη από τον ισλαμικό κίνδυνο τον οδήγησε στην ουτοπία αναβιώσεως της ειδωλολατρίας των αρχαίων προγόνων του; Ο Γεννάδιος Σχολάριος, ευρισκόμενος με τον Πλήθωνα στην Φλωρεντία, για την γνωστή ληστρική σύνοδο, μαρτυρεί ότι ο Γεμιστός-Πλήθων -το επώνυμο Πλήθων είναι εξελληνισμός του Γεμιστός και ο ίδιος εκαυχάτο ότι λεκτικώς αυτό προσομοίαζε με το Πλάτων- διεκήρυττε απ’ εκεί, την Φλωρεντία, ότι η ανθρωπότης μια ψυχή και καρδία θα προσερχόταν στην νέα θρησκεία.