Εἶναι ἀλήθεια ὅτι ἡ ἐξέλιξη τῆς ζωῆς τῆς εὐσεβείας εἶναι ἀρκετὲς φορὲς περιπεπεπλεγμένη.
Βέβαια πολλοὶ ἄνθρωποι θρησκεύουν γνήσια, χωρὶς νὰ βιώνουν ἔντονες ἐμπειρίες. Ἡ θρησκευτικότης τους κυλᾶ ἤρεμα, σὰν τὸ ἁπλὸ καὶ εἰρηνικὸ ρυάκι, ποὺ δὲν γνωρίζει τὴν ὁρμητικότητα ἀπειλητικῶν χειμάρρων. Χωρὶς ἐσωτερικὲς ἀντινομίες καὶ διασπάσεις, χωρὶς καταλυτικὲς ἀμφιβολίες, πορεύονται εἰρηνικὰ τὸ δρόμο ποὺ τοὺς ὁδηγεῖ στὴν πνευματική τους ὁλοκλήρωση.
Ὑπάρχουν ὅμως καὶ πολλοὶ ἄλλοι ἄνθρωποι ποὺ θρησκεύουν συνεχῶς προβληματιζόμενοι. Ἡ συνείδησή τους εἶναι μὲν καθ’ ὁλοκληρίαν θρησκευτικὴ ἀλλὰ ἡ ὕπαρξή τους συγκλονίζεται ἀπό τοὺς ἰσχυροὺς κραδασμοὺς ἐσωτερικῶν συγκρούσεων καὶ τὸ πνεῦμα τους ριπίζεται ἀπὸ τὴν καταιγίδα κάποιου ὑπαρξιακοῦ διλήμματος ἡ κάποιας σεισμικῆς ἐμπειρίας.
Στὴν περίπτωση αὐτὴ ποὺ ἕνας θρησκευτικὸς ἄνθρωπος δοκιμάζεται ἀπὸ ἐσωτερικὲς συγκρούσεις τίθεται, ἀλήθεια, τὸ ἐρώτημα· τί εἶναι ὑγιὲς στὸν ἄνθρωπο αὐτὸν καὶ τί εἶναι νοσηρό. Ἤ ἀλλοιῶς, ἂν μπορῆ νὰ δικαιολογεῖται μιὰ πνευματικὴ κρίση στὴ ζωὴ ἑνὸς αὐθεντικοῦ θρησκευτικοῦ ἄνθρωπου.
