Περιστατικὰ κρυπτοχριστιανῶν

Οἱ δίπιστοι τοῦ Σταυρί

Ἀμοιρίδης Κωνσταντῖνος

Ἦταν Μάϊος μῆνας στὰ 1867. Τὸ ὅτι οἱ κάτοικοι τῆς Κρώμνης φανερώθηκαν ὡς Ὀρθόδοξοι Ἕλληνες καὶ στὴν ψυχὴ καὶ στὴν καρδιά, αὐτὸ ἔδωσε μεγάλο θάρρος στοὺς Σταυριῶτες, κι ἔλεγαν ἀναμεταξύ τους. «Ἀφοῦ ὁ ἑκατοχρονίτης Μολλᾶ-Μπεχρὲμ’ ς πέταξε τὸ σαρίκι κι ἔβγαλε τὸν κίτρινο τσουμπέ, γιατί κι ἐμεῖς νὰ μὴν πετάξουμε ἀπὸ πάνω μας τὴ ντροπὴ τοῦ ἀρνησίθρησκου;»

Γι’ αὐτὸ οἱ χωρικοὶ συγκεντρώθηκαν στὸ σπίτι τοῦ πρωτόπαπα τοῦ χωριοῦ, καὶ ἀφήνοντας κατὰ μέρος καὶ τὰ ψέματα, ἔκαναν τὴν ἑξῆς συμφωνία. «Δὲν ἔχει σημασία το ὅτι οἱ παποῦδες μας ἀρνήθηκαν τὸ Χριστὸ μπροστὰ στοὺς ἀνθρώπους. Ἐμεῖς, κι ἂν ἀκόμα μᾶς σφάξουν, εἴμαστε ἀποφασισμένοι νὰ κάνουμε ὅπως ἔκαναν οἱ Κρωμέτες. Θὰ φανερώσουμε τὴν πίστη μας καὶ θὰ χάσουμε ὅλα μας τα ὑπάρχοντα, ἀρκεῖ νὰ βγοῦμε ἀπὸ αὐτὴ τὴν κόλαση».

Καὶ ἀμέσως ὑπόγραψαν τὴ συμφωνία καὶ πῆραν ἀπόφαση νὰ πᾶνε στὸ Κάνι καὶ νὰ ὁμολογήσουν τὴν πίστη τῶν πατέρων τους μπροστὰ στὸ Μουτασερίφη καὶ ὅλο τὸ Συμβούλιο.

Καὶ τότε ἔβλεπες στὸ Σταυρὶ ἕνα θέαμα ποὺ νὰ σπαράζη τὴν ἀνθρώπινη καρδιά. Ὅλοι ἀγκάλιαζαν τὶς γυναῖκες καὶ τὰ παιδιά τους, ἔκλαιγαν καὶ τὰ ἀποχαιρετοῦσαν, ὄχι γιατί φοβοῦνταν γιὰ τὴν ἀπόφαση ποὺ ἔπαιρναν, ἀλλὰ γιὰ τὰ βάσανα ποὺ θὰ τοὺς ἐπέβαλε ἡ βάρβαρη κυβέρνηση τοῦ τόπου, ἡ ὁποία οὔτε νόμο εἶχε οὔτε πίστη, καὶ ἡ ὁποία ἦταν ἐξοργισμένη γιατί οἱ Σταυριῶτες πῆραν θάρρος ἀπὸ τοὺς Κρωμέτες καὶ ἀπὸ τοὺς Γιαγλί-ντερέδες.

Οι κρυπτοχριστιανοί: Μια πραγματικότητα στην Τουρκία

 

Του Γιώργου Ν. Παπαθανασόπουλου

Στη σειρά των ιστορικών αφηγημάτων, που σήμερα ολοκληρώνεται,  χαρακτηρίσαμε τους κρυπτοχριστιανούς της σύγχρονης Τουρκίας ηρωικές μορφές. Διακινδυνεύουν την ελευθερία τους και την ίδια τη ζωή τους στην ισλαμική και σοβινιστική κοινωνία τους. Άγνωστος ο αριθμός τους. Πάντως δεν είναι λίγοι….

Στους πολλούς αιώνες της απάνθρωπης δουλείας οι Έλληνες ραγιάδες υπέστησαν συστηματικούς διωγμούς. Σκοπός των δυναστών τους   ήταν να τους εξισλαμίσουν και να τους αφομοιώσουν. Οι πρόγονοί μας αντιστάθηκαν στη βία με τη θυσία. Διασώζονται δύο σημαντικά έγγραφα, σχετικά με τη μοίρα των Ελλήνων της Μικράς Ασίας. Πρόκειται για δύο «Πρακτικά», από το 1338 έως το 1340 περίπου του Οικουμενικού Πατριαρχείου, που απευθύνονται στους κατοίκους της Νικαίας και δημοσιεύονται στο βιβλίο του Σπύρου Βρυώνη «Η παρακμή του Μεσαιωνικού Ελληνισμού στη Μικρά Ασία και η διαδικασία εξισλαμισμού (11ος – 15ος αιώνας). Πρόκειται για έκδοση του Μορφωτικού Ιδρύματος της Εθνικής Τραπέζης και τα συγκεκριμένα κείμενα βρίσκονται στις σελίδες 300-302.

Στο πρώτο Πρακτικό αναφέρεται, μεταξύ άλλων:

Κρυπτοχριστιανοί του Πόντου

O Ρώσος γεωλόγος και γεωγράφος Τσίχατσεφ, ο οποίος επισκέφθηκε αρκετές φορές για τις έρευνές του τον Πόντο, δημοσίευσε το 1858 στην εφημερίδα «Nord»  των Βρυξελλών το παρακάτω άρθρο:

«Οι κάτοικοι  στα πρωτόγονα  χωριά της περιοχής Κερασούντας, Τρίπολης και Αργυρούπολης παρουσιάζουν ένα περίεργο φαινόμενο. Η εθνικότητα των κατοίκων είναι μεικτή. Αυτοί φανερά ανήκουν στο Ισλάμ. Σε δημόσια μέρη μιλούν τουρκικά. Κρυφά, όμως, λατρεύουν την τελετή της ανατολικής ελληνικής Εκκλησίας. Στο σπίτι μιλούν ελληνικά και ο καθένας έχει δύο ονόματα. Έτσι, αν κάποιος απ' αυτούς παρουσιάζεται με ένα άσπρο ή πράσινο τουρμπάνι και ονομάζεται Μεχμέτ ή Σελίμ, το βράδυ στο καλυβόσπιτό του ή σε κρυφές σπηλιές, αυτός ενώνεται με τους ομόθρησκούς του για να συμμετάσχει κρυφά στην τελετή της χριστιανικής θρησκείας κάτω από την καθοδήγηση του παπά. Εδώ οι άνθρωποι μιλούν ελληνικά και ονομάζονται Πέτρος, Γεώργιος ή Συμεών...