Επειδή το θέμα της απεικονίσεως της Αγίας Τριάδος έχει επανέλθει και η σύγχυση αυξάνεται, επαναδημοσιεύουμε την υπέροχη και εμπεριστατομένη μελέτη του αειμνήστου θεολόγου Παναγιώτη Σημάτη, ώστε να λυθούν πολλές απορίες και για να αποκαλυφθεί ποιός πραγματικά πονάει για το θέμα και μοχθεί για να προφυλάξει το ποίμνιο και ποιός περιορίζεται σε κάποιες αντιγραφές για να υψώσει εαυτόν.
Ἀπάντηση σὲ ἐρωτήσεις
ΑΙΡΕΤΙΚΑ ΜΗΝΥΜΑΤΑ «ΟΡΘΟΔΟΞΩΝ» ΕΙΚΟΝΩΝ
Ποιός εἶναι ὁ «Παλαιὸς τῶν Ἡμερῶν»
Τοῦ Παναγιώτη Σημάτη
Μέρος β΄ (Τὸ α΄ μέρος ἐδῶ)
4. 4. Ποιός εἶναι ὁ «Παλαιὸς τῶν Ἡμερῶν»;
Εἴδαμε στὸ α΄μέρος ὅτι δύο βασικὰ εἶναι οἱ εἰκόνες ποὺ ἀναφέρονται στὴν Ἁγία Τριάδα καὶ ὅτι στοὺς ὀρθόδοξους ναοὺς θὰ συναντήσουμε τὴν μία ἀπὸ τὶς δύο ἢ καὶ τὶς δύο.
i) Ἡ μία εἰκόνα εἶναι ἐκείνη ποὺ εἰκονίζει τρεῖς Ἀγγέλους φιλοξενούμενους ἀπὸ τὸν Ἀβραάμ (καὶ τὴν Σάρρα), γνωστὴ ὡς «Φιλοξενία τοῦ Ἀβραάμ».
ii) Ἡ ἄλλη εἰκόνα, εἶναι ἐκείνη ποὺ ἀπεικονίζει τὸν Θεὸν Πατέρα ὡς γέρονταστὴν ἡλικία, τὸν Υἱὸ ὡς νεώτερο Αὐτοῦ καὶ τὸ Ἅγιον Πνεῦμα ὡς περιστερά (ἡ εἰκόνα αὐτὴ ἀποκαλεῖται καὶ εἰκόνα τοῦ “Σύνθρονου”).
Στὴν δεύτερη αὐτὴ εἰκόνα τοῦ «Σύνθρονου», ἀπεικονίζεται ὁ Θεὸς Πατὴρ ὡς ὁ «Παλαιὸς τῶν Ἡμερῶν».
Ποιός ὅμως εἶναι αὐτὸς ὁ «Παλαιὸς τῶν Ἡμερῶν»; Ὁ Πατὴρ ἢ ὁ Υἱός;
Ἐξετάζοντας τὰ συγκεκριμένα σημεῖα τῆς Ἁγίας Γραφῆς ποὺ ὁμιλοῦν γιὰ τὸ θέμα μας, διαπιστώνουμε ὅτι οἱ Πατέρες τῆς Ἐκκλησίας, ἡ Ὑμνολογία, γενικὰ ἡ Ὀρθόδοξη Παράδοση, ἀποδίδει τὸν συμβολισμὸ τοῦ «Παλαιοῦτῶν Ἡμερῶν» κυρίως στὸν Υἱό, μὲ ἐξαίρεση τὴν περίπτωση μιᾶς ἀπὸ τὶς «ὁράσεις» τοῦ Δανιήλ. Ὁ Δανιὴλ διηγεῖται τὴν παρουσία τοῦ «Παλαιοῦ τῶν Ἡμερῶν» στὸ 7ο κεφάλαιο. Ὅπως ἐξάγεται ἀπὸ τὴν ἐκκλησιαστικὴ ἑρμηνεία, ἰδίως τοῦ ἱεροῦ Χρυσοστόμου:
(α) Στὴν πρώτη ὅραση ποὺ μᾶς παραδίδει ὁ Δανιήλ, ὁ «Παλαιὸς τῶν Ἡμερῶν» εἶναι ὁ Υἱὸς ὡς ἔνθρονος Κριτὴς τοῦ κόσμου (Δανιὴλ κεφ. ζ΄, στίχ. 9, 10). Εἶναι πολλὲς δεκάδες τὰ χωρία τῶν Πατέρων καὶ οἱ ὕμνοι τῆς Ἐκκλησίας ποὺ ὀνομάζουν «Παλαιὸ τῶν Ἡμερῶν» τὸν Χριστό. Π.χ.: «Ὁ παλαιὸς ἡμερῶν, ὁ καὶ τὸν νόμον πάλαι ἐν Σινᾷ δοὺς τῷ Μωσεῖ, σήμερον βρέφος ὁρᾶται...» (Ἑσπερινὸς Μεταμορφώσεως).
(β) Στὴν ἑπομένη ὅραση ὑπάρχει ὁ «Παλαιὸς τῶν Ἡμερῶν» ἀλλ’ ὡς ὁ Θεὸς Πατήρ, ἐνῶ ὁ Υἱὸς στὴν ἴδια ὅραση περιγράφεται ὡς «υἱὸς ἀνθρώπου» (Δανιὴλ κεφ. ζ΄, στίχ. 13-14).
(γ) Στὴν τελευταία ὅραση, στὴν ὁποία ὑπάρχει ὁ «Παλαιὸς τῶν Ἡμερῶν» πρόκειται πάλι γιὰ τὸν Υἱό (Δανιὴλ κεφ. ζ΄, στίχ. 22).
Ἂς δοῦμε τὸ θέμα ἀναλυτικά.
Λέγει ὁ Δανιήλ στὴν πρώτη ὅραση: «ἐθεώρουν ἕως ὅτου οἱ θρόνοι ἐτέθησαν, καὶ παλαιὸς ἡμερῶν ἐκάθητο, καὶ τὸ ἔνδυμα αὐτοῦ λευκὸν ὡσεὶ χιών, καὶ ἡ θρὶξ τῆς κεφαλῆς αὐτοῦ ὡσεὶ ἔριον καθαρόν, ὁ θρόνοςαὐτοῦ φλὸξ πυρός, οἱ τροχοὶ αὐτοῦ πῦρ φλέγον· ποταμὸς πυρὸς εἷλκεν ἔμπροσθεν αὐτοῦ· χίλιαι χιλιάδες ἐλειτούργουν αὐτῷ, καὶ μύριαι μυριάδες παρειστήκεισαν αὐτῷ· κριτήριον ἐκάθισε[1], καὶ βίβλοι ἠνεῴχθησαν...» (στίχ. 9, 10).
