Κωνσταντίνος Αθ. Οικονόμου δάσκαλος
Η Υπαπαντή είναι Δεσποτική και Θεομητορική εορτή, αφού αφορά τον Κύριο και τη Θεοτόκο. Υπαπαντή θα πει προϋπάντηση. Σαράντα ημέρες από την γέννηση του Θεανθρώπου, προσεφέρθη ο Κύριος στο ιερό από τη Θεοτόκο μητέρα Του, όπου Τον υπεδέχθη ο πρεσβύτης Συμεών. Στην Παλαιά Διαθήκη ο Θεὸς ζήτησε απὸ το Μωυσή την καθιέρωση-προσφορά κάθε πρωτότοκου αγοριού σαράντα ημερών και την άφεσή του στο Θείο θέλημα, ως θυσία ανάμνησης του γεγονότος ότι ο Ισραὴλ σώθηκε απὸ τη δουλεία μέσω του θανάτου των πρωτοτόκων της Αιγύπτου. Οι γονείς “πλήρωναν” στο ναό για το παιδὶ, σαν λύτρα, αμνὸ ή ζεύγος περιστεριών [Ο σαραντισμός, γίνεται σήμερα ως μίμηση της Υπαπαντής. Παλαιότερα η Υπαπαντή θεωρείτο εορτή των μητέρων. Σήμερα ξένα πρότυπα “μεταφέραν” τον εορτασμό αυτό τον Μάιο].
Ο ΚΥΡΙΟΣ ΠΡΩΤΟΤΟΚΟΣ με τρείς έννοιες: “Κατά την γέννηση Του από την Παναγία Μητέρα Του, κατά το άγιο Βάπτισμα που εγκαινίασε ο Ίδιος με την κάθοδο του Αγίου Πνεύματος και κατά την λαμπροφόρο Ανάσταση Του. Και με τους τρεις τρόπους ζωοποιείται η ανθρώπινη φύση.” (Γρηγόριος Νύσσης). Ο όρος πρωτότοκος αναφέρεται και στις δύο γεννήσεις του Χριστού, δηλαδή “στην προαιώνια από Πατέρα, χωρίς μητέρα, και την εν χρόνω γέννηση από Παρθένο Μητέρα, χωρίς πατέρα” (Γρηγόριος Παλαμάς). Ο Χριστός λέγεται ακόμη πρωτότοκος ως πρωτότοκος εκ νεκρών (Κολ. α' 18), γιατί πρώτος Αυτός αναστήθηκε, δίνοντας τη δυνατότητα ανάστασης σε κάθε άνθρωπο στον κατάλληλο καιρό. Έτσι, η ανάσταση θεωρείται γέννηση.
Η ΔΙΠΛΗ ΠΡΟΦΗΤΕΙΑ: Ο ευαγγελιστής διασώζει μια διπλή προφητική αποστροφή του Συμεών προς τη Θεοτόκο: "ιδού ούτος κείται εις πτώσιν και ανάστασιν πολλών εν τω Ισραήλ και εις σημείον αντιλεγόμενον, και σου δε αυτής την ψυχήν διελεύσεται ρομφαία" (Λουκ. β΄ 32-35). “Σημείον” είναι η ενανθρώπηση του Λόγου του Θεού, διότι κατ' αυτήν έγιναν πολλά παράδοξα. Ο Θεός έγινε άνθρωπος, η Παρθένος μητέρα. Ακριβώς αυτό αντιλέγεται αμβισβητούμενο από πολλούς. “Άλλοι θεωρούν ότι ο Χριστός, ως Θεός, έχει προαιώνια ύπαρξη και άλλοι ότι έλαβε αρχή της υπάρξεως Του από την παρθένο και άχραντη Μαρία” (Κύριλλος Αλεξ.). Όμως, καίτοι ο Χριστός είχε δύο φύσεις, θεία και ανθρώπινη, εντούτοις είναι ένας κατά την υπόσταση (υποστατική ένωση των δύο φύσεων), και έτσι ό ένας και Αυτός Χριστός ενεργεί άλλοτε τα θεοπρεπή και άλλοτε τα ανθρωποπρεπή. Ακόμη, σημείο αντιλεγόμενο είναι ο Σταυρός του Χριστού. Άλλοι δέχονται τη σταύρωση του Χριστού θεωρώντας αυτήν ως σωτηρία, διότι νίκησε τις αρχές και εξουσίες του σκότους, και άλλοι τον αρνούνται. “Ο Σταυρός για τους Ιουδαίους σκάνδαλο, για τους Έλληνες μωρία» (Α' Κορ. α', 23-24). Η δεύτερη προφητεία: «και σου δε αυτής την ψυχήν διελεύσεται ρομφαία, όπως αν αποκαλυφθώσιν εκ πολλών καρδιών διαλογισμοί», αφορά στον πόνο της Θεοτόκου μπροστά στον Σταυρό, όταν θα έβλεπε τον Υιό της και Υιό του Θεού, να πάσχει. Η Παναγία δεν πόνεσε κατά την Γέννηση του Χριστού, ακριβώς γιατί συνέλαβε ασπόρως και γέννησε αφθόρως (ανήδονος σύλληψη – ανωδύνως τίκτειν). Πόνος όμως, (ρομφαία), θα διαπεράσει την ψυχή της κατά τον σταυρικό θάνατο του Χριστού. Από τον πόνο που αισθάνθηκε, καταλαβαίνουν ότι πρόκειται για την φυσική Του μητέρα. Έτσι, αφού η Παναγία είναι πραγματική μητέρα, σημαίνει ότι και ο Χριστός έχει πραγματικό σώμα και δεν είναι άνθρωπος κατά φαντασία. Ακόμη, τη σταύρωσή Του θα ακολουθήσει ποικιλία αντιδράσεων: “ο Πέτρος Τον αρνείται, οι μαθητές Τον εγκαταλείπουν, ο Πιλάτος μεταμελείται, ο εκατόνταρχος ομολογεί, Φαρισαίοι (Ιωσήφ και Νικόδημος) φροντίζουν το νεκρό Του σώμα, ο Ιούδας αυτοκτονεί, οι Ιουδαίοι δωροδοκούν τους φρουρούς” (Μ. Αθανάσιος). Τελικά, ο Χριστός θα είναι «εις πτώσιν και ανάστασιν πολλών» και στην άλλη ζωή, αφού όλοι θα δουν τον Χριστό, αλλά για άλλους θα είναι Παράδεισος, για άλλους Κόλαση.
ΕΠΙΛΟΓΙΚΑ: Η αφιέρωση του πρωτοτόκου ήταν η προτύπωση θυσίας που αναβαλλόταν αιώνες, μέχρι που οδηγήθηκε στο ναὸ ο Μονογενὴς Υιος του Θεού, έχοντας γίνει Υιος της Παρθένου, «υιὸς του ανθρώπου». Πρώτη φορὰ στην ιστορία η αιματηρὴ αυτὴ θυσία έγινε δεκτὴ απὸ το Θεὸ, παρὰ το γεγονὸς ότι το αντικατάστατο της προσφερόμενης θυσίας, ο ίδιος ο Κύριος, αυτὴ τη μοναδικὴ φορὰ, ο Θεὸς Πατέρας αποδέχτηκε και το θάνατό Του: στο Γολγοθὰ πάνω στο Σταυρό! Η Υπαπαντή του Χριστού δείχνει ότι ο Χριστός είναι η ζωή και το φως και ο άνθρωπος πρέπει να αποβλέπει στην απόκτηση αυτού του φωτός και αυτής της ζωής. «Λάμπρυναν μου την ψυχήν και το φως το αισθητόν, όπως ίδω καθαρώς και κηρύξω Σε Θεόν», για να γίνει η Υπαπαντή Του, εορτή υπαπαντής του καθενός πιστού.
ΚΑΙ Η ΠΟΛΥΤΕΚΝΗ ΜΑΝΑ: Η Ορθόδοξη Εκκλησία μας κατά παράδοση την ημέρα της Υπαπαντής τιμά την μητέρα, την παντοτινή μητέρα, που εορτάζουμε σήμερα στο πρόσωπο της Θεοτόκου. Βεβαίως, την εποχή της παγκοσμιοποίησης και της ειδωλοποίησης των ανθρωπίνων παθών, η μέρα αυτή και η τιμή στη μητέρα ατόνησε και παραχώρησε τη θέση της σε μια Κυριακή του Μαΐου, όπως γίνεται συνήθως στο Δυτικό κόσμο. Σήμερα θα ήθελα να μιλήσουμε λίγο για την ελληνίδα πολύτεκνη και εργαζόμενη {!} μάνα! Την πολύτεκνη μάνα που παλεύει καθημερινά, την απόμαχη πολύτεκνη μητέρα που έχει γεράσει ή την πολύτεκνη μάνα που μας κοιτάζει από τον ουρανό. Σ΄αυτήν την αφανή υπερηρωίδα αφιερώνεται το βίντεο που ακολουθεί:youtube.com/watch?v=www.scribd.com/oikonomoukon konstaninosa.oikonomou@gmail.
