«Το
ονομάζειν αιρετικούς εν τη αγία αναφορά παράβασιν είναι της Ορθοδόξου πίστεως»
(Οσία Μελάνη – «ΜΗΤΕΡΙΚΟΝ»)
Ν. ΣΑΚΑΛΑΚΗ
Ευχαριστούμε τον Άγιο Τριαδικό Θεό για την Εκκλησιολογική–Θεολογική
προσφορά των Μοναχών στις περιόδους υψηλής πνευματικής λειτουργίας τους.
Αντιμετώπισαν τόσο τον αόρατο πόλεμο του διαβόλου –πολλές φορές και τον
ορατόν– όσο και τις αιρέσεις που δημιούργησε. Τα πολύτιμα σημεία της
διδασκαλίας τους ευρίσκονται σ’ όλα τα πεδία της Μοναχικής γραμματείας
(Γεροντικό, Μητερικό, Λειμωνάριο, Λαυσαϊκό, κ.λ.π.).
Οι προτιμήσεις, οι προτεραιότητες, οι αξίες και οι συμπεριφορές τους,
όπως καταγράφονται στην Μοναχική γραμματεία, ως συνεκτικότητα των πνευματικών
αναλογιών, δείχνουν ότι εκινήθησαν εις «της ευσεβείας την έλλαμψιν και τον της
αιρέσεως έλεγχον» (Όρθρος Αγίου Ευθυμίου του Μεγάλου). Αυτή είναι η Θεολογική,
η λογική και πρακτική διατύπωση της συμπεριφοράς των αρχαίων Μοναχών.
Δυστυχώς, σήμερα, ο Μοναχισμός αλλοιώνει αυτή την Αγιοπνευματική
συνεκτικότητα των αρετών και εκφράζει ορατά–λεκτικά μόνο «της ευσεβείας την
έλλαμψιν», χωρίς «τον της αιρέσεως έλεγχον». Στα αρχαία αυτά κείμενα οι έννοιες
μοναχός–Γέροντας (Αββάς, Αμμάς) είχαν άμεσο και πρωτεύονται συσχετισμό με την
Ομολογία της ορθής πίστεως και στη συνέχεια, κατά πνευματικό τέλος, με «της
ευσεβείας την έλλαμψιν».
Σήμερα, εν πολλοίς, οι λέξεις «Γέροντας» ή «Γερόντισσα», δεν εκφράζουν το
αρχαίο ρίζωμα στα βαθύτερα στρώματα της θεολογίας–εκκλησιολογίας, ως όφειλε.
Οι σημερινοί μοναχοί, πλην ελαχίστων εξαιρέσεων, άφησαν
«τον της αιρέσεως έλεγχον», την μοναχική αυτή παράδοση της
αλήθειας και ανέχονται αυτοσχέδιους–αιρετικούς (Πατριαρχικούς) ακροβατισμούς,
εις όφελος της παναιρέσεως του οικουμενισμού.
Ιδιαίτερα να υπογραμμίσουμε τη θέση–στάση τους έναντι του 15ου
Κανόνα της Α-Β Συνόδου, που αυθαίρετα τον ερμηνεύουν ως «Δυνητικό».
Ενδεικτικά παραθέτω, χωρίς προσωπικά σχόλια (προσωρινώς), τα σχετικά
λόγια της ερήμου, ως απόλυτο μέτρο συγκρίσεων και αναφορών με την σημερινή
εκκλησιαστική πραγματικότητα, προς αναίρεση του «Δυνητισμού».
1ον - «Και μη έχε… φίλον αιρετικόν» (Γεροντικό του Σινά, σελ.
270).
2ον -«Εάν δε εις αίρεσιν εμπέση και μη πεισθή σοι
αποστραφήναι, ταχέως κόψον από σου» (Γεροντικό, Θεόδωρος Φέρμης).
3ον -«Κάποτε μνημόνευσα λοιπόν στην αγία αναφορά το όνομα της
γυναίκας ενός υπάτου μαζί με τους προκεκοιμημένους αγίους, που τελείωσε τη ζωή
της στην ξενιτιά, στους αγίους Τόπους –έχουμε τη συνήθεια εμείς να το κάνουμε
αυτό, για να μεσιτεύουν προς χάρη μας τη φοβερή εκείνη ώρα της κρίσης– κι
επειδή ψιθυριζόταν από κάποιους που βρίσκονταν σε επικοινωνία με μας του
ορθοδόξους πως ήταν αιρετική, τόσο αγανάκτησε η ευλογημένη, ώστε αμέσως, την
ίδια στιγμή, να μου φωνάξει αυθόρμητα: «Ζει ο Κύριος, αν την μνημονεύεις, δεν
θα κοινωνώ από την προσφορά σου». Κι όταν της έδωσα τον λόγο μου πάνω στο άγιο
θυσιαστήριο, ότι ποτέ πια δε θα την μνημονεύσω, απάντησε: «πολύ είναι και μία
φορά! Επειδή την μνημόνευσες, δεν κοινωνώ». Έτσι
θεωρούσε (η οσία Μελάνη) πως είναι παράβαση της ορθόδοξης πίστης η μνημόνευση
αιρετικών την ώρα της αγίας αναφοράς» (Βίος Αγίας Μελάνης,
«Μητερικό»).
4ον -«Ας κρατήσουμε ξεχωριστά απ’ όλα ακλόνητη την άγια και
ορθόδοξη πίστη μας, γιατί αυτή είναι η βάση και το θεμέλιο της ζωής μας κοντά
στον Κύριο» (Οσία Μελάνη, «Μητερικό»).
5ον - «Αν όλες τις αρετές κάνει ο άνθρωπος και δεν πιστεύει
ορθά έρχεται στην κόλαση» (Αββάς Κυριάκος–Λειμωνάριο).
Πολλές φορές, οι θεωρητικοί του «Δυνητισμού» αναπτύσσουν λογικά και
«νόμιμα» (δυνητικά) επιχειρήματα, συμβατά με την επίσημη Εκκλησία, χωρίς όμως
να έχουν εσωτερικά τις υψηλές καταστάσεις της Μυστηριακής βιώσεως της
Εκκλησίας, όπως είχαν οι αρχαίοι Μοναχοί, Γέροντες και Γερόντισσες, καθώς και
οι Πατέρες που διατύπωσαν τον 15ο Κανόνα.
ΝΙΚΟΣ
Ε. ΣΑΚΑΛΑΚΗΣ, ΜΑΘΗΜΑΤΙΚΟΣ
