Οἱ ἐπὶ Βέκκου Ἁγιορεῖτες Πατέρες ἀπαντοῦν στοὺς ἀπανταχοῦ διαστρεβλωτὲς τῶν θείων ἐντολῶν.

                                     

                                «καί ὁ Θεός τοῦτο ἐσήμανεν, οὕτως εἰπών˙ «Ἱερεῖς ἠθέτουν νόμον μου καί ἐβεβήλουν τά ἅγιά μου – πῶς; – ὅτι βεβήλοις καί ὁσίοις οὐ διέστελλον, ἀλλ’ ἦν αὐτοῖς ἅπαντα κοινά»

        

Τοῦ Ἀδαμάντιου Τσακίρογλου

Ἔχουν γραφτεῖ τόσα καὶ τόσα κείμενα γιὰ τὴν στάση καὶ τὴν διδασκαλία τῶν ἐπὶ Βέκκου ὁμολογητῶν τῆς Πίστεως Ἁγιορειτῶν Πατέρων. Τῶν Πατέρων αὐτῶν δηλαδὴ ποὺ ἀρνήθηκαν νὰ ἀναγνωρίσουν τὴν ψευτοσύνοδο στὴν Λυὼν τῆς Γαλλίας καὶ τὴν ὑποταγὴ τῶν ὀρθοδόξων ὄχι μόνο στὸν Πάπα ἀλλὰ καὶ στὴν παπικὴ θεωρία περὶ πρωτείου, ἐπισκοποκρατείας. Ἐπίσης ἀναφέρει ξεκάθαρα τὸ θέμα τῆς ἀδιάκριτης μνημόνευσης τῶν ἐπισκόπων καὶ τῆς ἐκκλησιαστικῆς κοινωνίας μὲ ὅσους ἀπειθοῦν καὶ διαστρέφουν τὸ δόγμα στὴν Ἐκκλησία.

Τὰ κείμενα αὐτὰ ἦταν ὅλα τόσο καλά, ποὺ ἡ ἐπανάληψη τοῦ θέματος φαίνεται περιττή. Ὅμως ἡ πρόσφατη ἐπανεμφάνιση διαφόρων διαστρεβλωτῶν τῶν θείων ἐντολῶν καὶ τῶν ἀγώνων τῶν Ἁγίων (π.χ. ἐδῶ) καὶ ὁ κίνδυνος κακῆς ἐπιρροῆς τους στοὺς πιστούς, μᾶς ἀναγκάζει νὰ ἐπαναλάβουμε τὴν διδασκαλία τῶν ἁγίων αὐτῶν Ἁγιορειτῶν Πατέρων, στοὺς ὁποίους φυσικὰ καὶ σὲ ἀντίθεση μὲ τὴν μεταπατερικὴ θεώρηση ὀφείλουμε νὰ ὑπακοῦμε. Καὶ ὁφείλουμε νὰ ὑπακοῦμε, διότι στὴν διδασκαλία αὐτή, ποὺ ἐκφράστηκε μέσῳ μίας ἐπιστολῆς στὸν αὐτοκράτορα Μιχαὴλ Η΄ Παλαιολόγο καὶ ὑπὸ τὴν πατριαρχεία τοῦ φιλοπαπικοῦ Ἰωάννη Βέκκου (ὅπως τώρα ἐπὶ Βαρθολομαίου), συνοψίζεται ὁλόκληρη ἡ ἐκκλησιαστικὴ διδασκαλία γιὰ τὴν στάση τῶν Ὀρθοδόξων σὲ καιροὺς αἱρέσεως. Ὥστε ἡ ἐπανάληψή της θὰ μᾶς ὠφελήσει. Τὴν διδασκαλία αὐτὴ κατακρεούργησαν καὶ κατακρεουργοῦν οἱ ἀπανταχοῦ μεταπατερικοὶ ἀλλὰ καὶ ὅσοι θέλουν νὰ δικαιολογήσουν τὴν φοβία και ἀδράνειά τους ἱερεῖς καὶ ἀρχιερεῖς σὲ συνέδρια, συνεντεύξεις, ὁμιλίες κλπ..

Στὴν ἀρχὴ κάποιες πληροφορίες γιὰ τὴν ἐποχὴ ἐκείνη:

Διαβάζουμε στὸ «ΔΟΚΙΜΙΟΝ ΙΣΤΟΡΙΚΟΝ ΠΕΡΙ ΤΟΥ ΣΧΙΣΜΑΤΟΣ» τοῦ Καλλίστου Βλαστοῦ: «Ἀλλ᾿  ὁπωσδήποτε καὶ ἂν ἐγένετο ἡ ἕνωσις, ταύτην ἐδέχετο μόνον ὁ αὐτοκράτωρ καὶ ὀλίγοι τινὲς τῶν περὶ αὐτόν. Ὁ δὲ Πατριάρχης Κωνσταντινουπόλεως Ἰωσὴφ καὶ οἱ πλεῖστοι τῶν περὶ αὐτὸν ἀρχιερέων καὶ κληρικῶν ἀπεδοκίμαζον αὐτήν. Πρὸς δὲ καὶ οἱ Πατριάρχαι Ἀλεξανδρείας, Ἀντιοχείας καὶ Ἱεροσολύμων μετὰ τῶν περὶ αὐτοὺς ἐπισκόπων καὶ κληρικῶν οὐδαμῶς ἔστεργον τὴν τοιαύτην ἕνωσιν· διότι οὐδὲ γνῶσιν τῶν γινομένων εἶχον, ἀφ᾿ οὗ αἱ περὶ τῆς ἑνώσεως διαπραγματεύσεις περιωρίζοντο μόνον εἰς τὴν ἐν Κωνσταντινουπόλει Ἐκκλησίαν» (Ἐδῶ).

Βλέπουμε, λοιπόν, ὅτι σήμερα συμβαίνει τὸ ἀντίθετο ἀπ’ ὅ,τι ἐκείνη τὴν ἐποχή, ἂν καὶ οἱ συνθῆκες τὴν ἐποχὴ ἐκείνη δὲν ἦταν -ὅπως σήμερα- καθόλου εὔκολες (Ὀθωμανοί, Σταυροφόροι, ὑψηλοὶ φόροι καὶ οἰκονομικὴ κρίση κλπ.) καὶ μάλιστα τότε τὸ τίμημα ποῦ πλήρωνε κανεὶς ἦταν βαρύτατο (ἐξορία, φυλάκιση, βασανιστήρια, φόνος).

Ἐνῶ δηλαδὴ τότε, ἡ ἕνωση δὲν ἔγινε ἀπὸ τοὺς Ὀρθόδοξους δεκτὴ καὶ οἱ ποιμένες τῆς Ἐκκλησίας ἡγοῦντο τῆς ἀποδοκιμασίας καὶ ἀντίστασης, σήμερα ὅλοι οἱ Ποιμένες, οἱ «ἡγέτες» δηλαδὴ τῆς Ὀρθόδοξης Ἐκκλησίας «οἱ πλεῖστοι τῶν περὶ Βαρθολομαῖον ἀρχιερέων καὶ κληρικῶν» ὄχι μόνο δὲν ἀποδοκιμάζουν τὸν συνοδικὰ πιὰ κατοχυρωμένο Οἰκουμενισμό, ἀλλὰ καὶ τὸν ἐπικυρώνουν μὲ τὰ λόγια καὶ ἔργα τους ἢ μὲ τὴν ἀπραξία τους τὴν γραμμὴ Βαρθολομαίου. Ἔτσι κοινωνοῦν καὶ συμμαχοῦν μὲ τοὺς αἱρετικούς! Οἱ δὲ ἐλάχιστοι ἀντι-οἰκουμενιστὲς πατέρες, θεωροῦν «εὐσεβεῖς» ὅλους αὐτοὺς ποὺ ναὶ μὲν μιλοῦν, ἀλλὰ σταματοῦν ἐκεῖ ἀνεχόμενοι τὴν αἵρεση καὶ κοινωνώντας μετὰ τῶν αἱρετικῶν, ἀδιαφορώντας ἄν, κατὰ τὴν διδασκαλία τῶν Ἁγίων Πατέρων, μιὰ τέτοια κοινωνία εἶναι δυνατὸν ἀντὶ νὰ ὠφελεῖ, νὰ βλάφτει, τουλάχιστον ὅσους γνωρίζουν. Αὐτά, ὅσον ἀφορᾶ τὸ ἱστορικὸ πλαίσιο τῆς ἐπιστολῆς καὶ τὰ συμπεράσματα ἀπὸ αὐτό.

Μὲ τὸ παρὸν κείμενο θὰ ἀντιπαραθέτω ὡς ἀπάντηση στὴν ἑκάστοτε μεταπατερικὴ θέση ἀποσπάσματα ἀπὸ τὴν ἐπιστολὴ τῶν Ἁγιορειτῶν Πατέρων γιὰ νὰ φανεῖ τοῦ λόγου τῶν μεταπατερικῶν τὸ ψευδὲς καὶ ἡ ἀλήθεια τῆς Ἐκκλησίας.

Μποροῦμε νὰ κοινωνοῦμε μὲ αἱρετικοὺς καὶ μὲ ἀκοινώνητους καθὼς καὶ μὲ τοὺς αὐτοὺς κοινωνοῦντες. Καὶ ἡ μὴ κοινωνία εἶναι θεάρεστη καὶ ἡ κοινωνία. Καὶ ο ἕνας φυλάττει καὶ ὁ ἄλλος. Μόνο ἕνας Κανόνας, ὁ 15ος, μᾶς ἀπαγορεύει τὴν κοινωνία. Ἀλλὰ ὁ Κανόνας αὐτὸς δὲν ἔχει ἰσχὺ καὶ ἂν ἔχει εἶναι δυνητικός.

Ἁγιορεῖτες Πατέρες: «Πῶς γοῦν θεμιτόν καί θεάρεστον ἑνωθῆναι τοῖς τοιούτοις ἡμᾶς, ὧν δικαίως καί κανονικῶς ἐξεκόπημεν, ἀμεταβλήτως ἔχουσι τῶν αἱρέσεων; Εἰ τοῦτο καταδεξόμεθα, τό ὀρθόδοξον καί ἐν ἑνί τό πᾶν ἀνατρέπομεν καί ἐν ὅσοις οἱ ἀναξίως δεχόμενοι ἀνατρέπουσιν. Λέγουσι γάρ οἱ θεῖοι καί ἱεροί κανόνες˙ “Εἴ τις ἀκοινωνήτῳ κἄν ἐν οἴκῳ συνεύξηται, ἀφοριζέσθω“, καί ἀλλαχοῦ˙ “Ὁ ἀκοινωνήτοις συγκοινωνῶν ἀκοινώνητος ἔσται, ὡς συγχέων τόν κανόνα τῆς ἐκκλησίας“, καί πάλιν˙ “Ὁ αἱρετικόν δεχόμενος τοῖς αὐτοῦ ἐγκλήμασιν ὑπόκειται“. Ἐν ὅσοις γοῦν οὗτοι ἐγκαλούμενοι ὑπό εὐθύνας εἰσί, τοῖς αὐτοῖς ἅπασι καί ἡμεῖς, εἰ καταδεξοίμεθα, παρά τῶν θείων κανόνων τῶν ἐν Πνεύματι ἀποφαινομένων ὑπόδικοι γινόμεθα»¹ (σσ. για τὸ θέμα πόσοι Ἱ. Κανόνες «γιὰ τὴν ἀποτείχιση ὑπάρχουν θὰ γίνει λόγος καὶ παρακάτω).

Ἡ διακοπὴ μνημόνευσης δὲν εἶναι ὑποχρεωτική καὶ δὲν ἐκδηλώνει τὸ θέλημα τοῦ Θεοῦ. Ἂν τὴν πράξουμε δὲν ἔχουμε ἀγάπη, οὔτε μποροῦμε νὰ σώσουμε τοὺς ἄλλους. Ὅποιος διακόπτει τὸ μνημόσυνο τοῦ Ἐπισκόπου του γιὰ λόγους Πίστεως εἶναι ἐκτὸς Ἐκκλησίας. Τὸ νὰ μνημονεύεις κάποιον ποὺ αἱρετίζει ἢ ὑποστηρίζει αἱρέσεις καὶ σχίσματα δὲν παίζει κανένα ρόλο στὴν σωτηρία μας.

Ἁγιορεῖτες Πατέρες: «Εἰ δέ ἁπλῶς ἐν ὁδῷ χαίρειν αὐτῷ κωλυόμεθα λέγειν, εἰ τό εἰσάγειν εἰς οἰκίαν κοινήν εἱργόμεθα, πῶς οὐκ ἐν οἰκίᾳ, ἀλλ’ ἐν ναῷ Θεοῦ, ἀλλ’ ἐν αὐτοῖς τοῖς ἀδύτοις, ἐπί τῆς μυστικῆς καί φρικτῆς τραπέζης τοῦ Υἱοῦ ἀμώμου, ἵνα ἡμᾶς ἐξιλάσηται τῷ Πατρί καί ἑαυτῷ καί τάς ἁμαρτίας ἡμῶν διά τοῦ ἰδίου αἵματος καθαρίσῃ ὁ ἀναμάρτητος; Ποῖος ᾃδης ἐξερεύξηται τό μνημόσυνον τοῦ παρά τοῦ ἁγίου Πνεύματος ἐκκοπέντος ἀξίως, ὡς κατά Θεοῦ καί τῶν θείων τραχηλιάσαντος, καί διά τοῦτο ἐχθρός τοῦ Θεοῦ γενήσεται; Εἰ γάρ τό ἁπλῶς χαίρειν εἰπεῖν κοινωνίαν δίδωσι τοῖς ἔργοις τοῖς πονηροῖς, πόσον ἡ διάτορος αὐτοῦ μνημοσύνη καί ταῦτα αὐτῶν τῶν θείων μυστηρίων φρικτῶς προκειμένων; Εἰ δέ ὁ προκείμενός ἐστιν ἡ αὐτοαλήθεια, πῶς ἄν τό μέγα ψεῦδος τοῦτο δέχηται εἰκάζειν εἰκός, τό συντάττειν αὐτόν ὡς ὀρθόδοξον πατριάρχην μετά τῶν λοιπῶν ὀρθοδόξων πατριαρχῶν. Ἐν καιρῷ φρικτῶν μυστηρίων σκηνικῶς παίξομεν καί τό μή ὄν ὡς ὄν ὑποκρινώμεθα; Καί πῶς ταῦτα ἀνέξεται ὀρθόδοξος ψυχή, καί οὐκ ἀποστήσεται τῆς κοινωνίας τῶν μνημονευσάντων αὐτίκα καί ὡς καπηλεύσαντας τά θεῖα τούτους ἡγήσεται».

Δὲν ὑπάρχει μολυσμὸς καὶ φυσικὰ τότε δὲν ὑπάρχει καὶ ἀλλαγὴ ὀρθοδόξου φρονήματος. Δὲν βλάπτει ἡ μνημόνευση αἱρετικοῦ, σχισματικοῦ ἢ κοινωνοῦντος μὲ αὐτούς. Οἱ ἱερεῖς ποὺ μνημονεύουν Οἰκουμενιστὲς καὶ σχισματικοὺς δὲν ἔχουν εὐθύνη. Ἡ Ἐκκλησία δὲν λειτουργοῦσε διακόπτοντας τὴν ἐκκλησιαστικὴ κοινωνία μὲ ὅλους αὐτούς, ἀλλὰ μὲ ἀγάπη καὶ διάλογο.

Ἁγιορεῖτες Πατέρες: «Ἄνωθεν γάρ ἡ τοῦ Θεοῦ ὀρθόδοξος ἐκκλησία τήν ἐπί τῶν ἀδύτων ἀναφοράν τοῦ ὀνόματος τοῦ ἀρχιερέως συγκοινωνίαν τελείαν ἐδέξατο τοῦτο˙ γέγραπται γάρ ἐν τῇ ἐξηγήσει τῆς θείας λειτουργίας ὅτι ἀναφέρει ὁ ἱερουργῶν τό τοῦ ἀρχιερέως ὄνομα, “δεικνύων καί τήν πρός τό ὑπερέχον ὑποταγήν καί ὅτι κοινωνός ἐστιν αὐτοῦ τῆς πίστεως καί τῶν θείων μυστηρίων διάδοχος“. Καί ὁ μέγας πατήρ ἡμῶν καί ὁμολογητής Θεόδωρος ὁ Στουδίτης ταῦτα λέγει πρός τινα διά τῆς τιμίας αὐτοῦ ἐπιστολῆς˙ “Ἔφης δέ μοι ὅτι δέδοικας εἰπεῖν τῷ πρεσβυτέρῳ σου μή ἀναφέρειν τόν αἱρεσιάρχην˙ καί τί περί τούτου εἰπεῖν σοι τό παρόν οὐ καταθαρρῶ, πλήν ὅτι μολυσμόν ἔχει ἡ κοινωνία ἐκ μόνου τοῦ ἀναφέρειν αὐτόν, κἄν ὀρθόδοξος εἴη ὁ ἀναφέρων“. Ταῦτα δέ ὁ πατήρ, πρό δέ τούτου καί ὁ Θεός τοῦτο ἐσήμανεν, οὕτως εἰπών˙ “Ἱερεῖς ἠθέτουν νόμον μου καί ἐβεβήλουν τά ἅγιά μου –πῶς;– ὅτι βεβήλοις καί ὁσίοις οὐ διέστελλον, ἀλλ’ ἦν αὐτοῖς ἅπαντα κοινά“. Τί τούτων φωτεινότερον καί ἀληθέστερον»…

«Ἀλλά τί βλάπτειν μνημονεύειν τοῦ αἱρετικοῦ; Φασίν οἱ θεῖοι καί ἱεροί κανόνες τῶν ἁγίων ἀποστόλων˙ “Εἴ τις ἀκοινωνήτῳ κἄν ἐν οἴκῳ συνεύξηται, οὗτος ἀφοριζέσθω“. Οὗτοι δέ οἱ τοῦτο κακῶς καί ἀθέως παρεισφθείραντες τῇ ἐκκλησίᾳ οὐκ ἐν οἴκῳ, ἀλλ’ ἐν ναῷ Θεοῦ, αὐτοῦ τοῦ Υἱοῦ τοῦ Θεοῦ προκειμένου ἐπί τῆς μυστικῆς καί φρικτῆς τραπέζης, οὐχί τῷ ἀκοινωνήτῳ, ἀλλά τῷ αἱρετικῷ, καί οὐχί μόνῳ τῷ συνεύξασθαι, ἀλλ’ ἐν τελειοτάτῃ κοινωνίᾳ ἐπί τοῦ τῆς ζωῆς ποτηρίου συγκοινωνοῦσι, καί διά τοῦτο ἕν εἰσί μετ’ αὐτῶν. Λέγει γάρ καί ἕτερος κανών˙ “Ὁ αἱρετικόν δεχόμενος τοῖς αὐτοῦ ἐγκλήμασιν ὑπόκειται“, καί πάλιν ἕτερος τῆς ἐν Καρθαγένῃ ἁγίας συνόδου ρκδ΄˙ “Ὅστις ἐπίσκοπος τούς Δονατιστάς τυχόν οἶδε πρός τήν καθολικήν ἐκκλησίαν μή ὑποκύψαντας, ἤ ἑτέρους αἱρετικούς, καί συγκοινωνήσει αὐτοῖς, λέγων πρός τήν ὀρθοδοξίαν μετατρέψαι αὐτούς, ὁ τοιοῦτος ὡς ψευδόμενος περί τῆς κοινωνίας αὐτῶν καί τήν ἐκκλησίαν τοῦ Θεοῦ ἀπατήσας, ἔσται καθῃρημένος καί ἐκκήρυκτος“. Ἐντεῦθεν συνορῶμεν ὅτι οἱ κοινωνήσαντες ἐπίσκοποι τοῖς αἱρετικοῖς καί τήν ἐκκλησίαν τοῦ Θεοῦ καθολικῇ ἀπωλείᾳ ὑποβαλόντες, ἅμα μέν καί τῆς ἱερωσύνης στεροῦνται καί ἐκκήρυκτοι δέ γίνονται, ἥτοι πᾶσι δηλοῖ ὡς ἀποκεκομμένοι τοῦ ὀρθοδόξου σώματος τῆς ἐκκλησίας».

Ἡ Οἰκονομία σὲ τέτοια θέματα καὶ λόγῳ τῶν συνθηκῶν εἶναι πάντα καλύτερη καὶ προτιμότερη ἀπὸ τὴν ζηλωτικὴ ἀκρίβεια. Ὁ Θεὸς τὴν εὐλογεῖ. Ὅσοι ζητοῦν τὴν ἀκρίβεια δὲν γνωρίζουν τὸν λόγο καὶ τὴν πρακτικὴ τῆς Ἐκκλησίας.

Οἱ Ἁγιορεῖτες Πατέρες: «Ἀλλ’ ὡς οἰκονομίαν τοῦτο ποιήσομεν; Καί πῶς δεχθήσεται οἰκονομία τά θεῖα βεβηλοῦσα, κατά τόν τοῦ Θεοῦ εἰρημένον λόγον, καί ἐκ τῶν θείων ἀπωθοῦσα τό τοῦ Θεοῦ Πνεῦμα, καί τῆς ἐντεῦθεν ἀφέσεως τῶν ἁμαρτιῶν καί τῆς υἱοθεσίας τούς πιστούς ἀμετόχους ποιοῦσα; Καί τί ἄν εἴη ταύτης τῆς οἰκονομίας ζημιωδέστερον; Αὕτη κοινωνία αὐτῶν ἐστι πρόδηλος καί ἐν ἑνί τοῦ παντός ὀρθοῦ ἔκπτωσις καί ἀνατροπή. “Ὁ γάρ αἱρετικόν δεχόμενος τοῖς αὐτοῦ ὑπόκειται ἐγκλήμασι“, καί˙ “ὁ ἀκοινωνήτοις κοινωνῶν ἀκοινώνητός ἐστιν, ὡς συγχέων τόν κανόνα τῆς ἐκκλησίας“, καθά δή καί οὗτοι οἱ γενναῖοι τῇ ἀπειθείᾳ τῶν ἐκκλησιαστικῶν θεσμῶν “καί Ἰουδαίοις καί Ἀρμενίοις καί Ἰακωβίταις καί Νεστοριανοῖς καί Μονοθελήταις καί, ἁπλῶς εἰπεῖν, πᾶσιν αἱρετικοῖς συγκοινωνοῦσι“˙ καί διά τοῦτο μόνον, εἰ μή διά τί ἄλλο, ἀσυγχώρητοι ὁμολογουμένως καί ἀκοινώνητοί εἰσι καί πᾶσιν ὑπόδικοι τῶν ἐκείνων θεοστυγέσιν αἱρέσεσιν. Εἰκός δέ καί ἐντεῦθεν, ἐκ τοῦ μή διαστέλλεσθαι τῶν αἱρετικῶν δηλαδή, κατά τόν τῆς ἐκκλησίας κανόνα καί τόν τοῦ Θεοῦ ἄνωθεν νόμον, πάσης ἀνάπλεοι αἱρέσεως ἐγένοντο, καί οὐκ ἄλλοθεν».

Ὁ ἀναγνώστης ἂς βγάλει τὰ συμπεράσματά του.

Ὑποσημειώσεις

1. ὡς πηγὴ τῶν ἀποσπασμάτων βλ. Lettre des Hagiorites a l’ Empereur (1275), στίχ. 14-24, ἐν Archives de l’orient chretien 16, Dossier Grec de l’union de Lyon (1273-1277) par V. Laurent et J. Darrouzes, Institut Français d’etudes Byzantines, Paris 1976,

 

Ἀδαμάντιος Τσακίρογλου