Είναι γεγονός οι Πατέρες ορίζουν κατά την ώρα που διαβάζεται στην Εκκλησία ο εξάψαλμος, να μη κάνουμε καμιά κίνηση, να μη μιλούμε, να μη κουνηθούμε από τη θέση μας ο ε να βήξουμε που λέει ο λόγος και να είμαστε πολύ προσεκτικοί, γιατί είναι η ώρα κατά την oποία η Εκκλησία μάς θυμίζει την Δευτέρα Παρουσία και την Κρίση Σου Θεού και πρέπει να ακούμε τον εξάψαλμο με άκρα σιωπής και ευλαβείας και να ενωθεί η ψυχή μας με το νόημα των ψαλμών εκείνων που είναι τόσο ωραίοι και τόσο σημαντικοί και τόσο κατανυκτικοί. Και όταν τελειώσει ο εξάψαλμος και θα πούμε το αλληλούια τρεις φορές, εκεί θα κάνουμε το σταυρό μας τρεις φορές με τρεις μικρές μετάνοιες. Για να μην ταράζεται καθόλου η προσοχή μας από την μελέτη, την ακοή και την ανάγνωση του εξαψάλμου που είναι μια πολύ σημαντική στιγμή μέσα στην όλη ακολουθία του Όρθρου. Για αυτό οι πατέρες ορίζουν αυτή την τακτική, αυτή την τυπική διάταξη. Και καλό είναι βέβαια να φροντίζουμε να είμαστε στην εκκλησία να ακούμε τον Όρθρο και να ακούμε τον εξάψαλμο που αναγιγνώσκεται με τόση ευλάβεια και έχει τόση δύναμη πνευματική και να είμαστε από νωρίς στην Εκκλησία να μετέχουμε στην Ακολουθία του Όρθρου.
Το σταυρό μας μπορούμε να κάνουμε στην αρχή και στο τέλος του Εξάψαλμου. Σ’ όλη όμως τη διάρκεια αυτού, ακόμη και στο μέσον του, όταν λέγουμε τα «Δόξα… Και νυν… Αλληλούια…» ΔΕΝ κάνουμε το σταυρό μας, αλλά παρακολουθούμε «εν πάση σιωπή και κατανύξει» τον Αναγνώστη, ο οποίος «μετ’ ευλαβείας και φόβου Θεού», διαβάζει τον Εξάψαλμο.
Διότι ο χρόνος αυτός της αναγνώσεως προεικονίζει το χρόνο της Δευτέρας Παρουσίας του Κυρίου, κατά τη διάρκεια του οποίου με φόβο και τρόμο θα αναμένουμε την τελική κρίση Του για εμάς.
Και, όπως τότε, έτσι και τώρα θα πρέπει σιωπώντες, όρθιοι, ακίνητοι, χωρίς μετακινήσεις η, προπαντός, χωρίς και τους παραμικρούς θορύβους, να παρακολουθούμε την ανάγνωση αυτή.
(Ιδιαίτερη προσοχή χρειάζεται στις εσπερινές ακολουθίες της Μεγάλης Εβδομάδας, οι οποίες είναι ο Όρθρος της επομένης. Διότι τότε, αφηρημένοι, μπαίνουμε στους Ναούς χωρίς να προσέχουμε, εάν εκείνη την ώρα διαβάζεται ο Εξάψαλμος. Σ’ αυτές τις περιπτώσεις θα πρέπει να παραμένουμε ακίνητοι στην είσοδο του Κυρίως Ναού και μετά το πέρας της αναγνώσεως να μετακινούμαστε για να καταλάβουμε τη θέση μας).
Ο εξάψαλμος αποτελείται από τους εξής ψαλμούς:
3ος: Εικονίζει την σταθερή ελπίδα της ψυχής στο Θεό.
37ος: Θρήνος της ψυχής για το βάρος των αμαρτιών.
62ος: Απαλή παρηγορητική πρωϊνή προσευχή.
87ος: Δέηση ψυχής τσακισμένης από τις συμφορές.
102ος: Προσευχή ευγνωμοσύνης για τις ευεργεσίες του Θεού.
142ος: Θερμή παράκληση βοήθειας.
Ο εξάψαλμος είναι η κατανυκτική ανάγνωση (όλοι όρθιοι) των 6 παραπάνω από τους 150 ψαλμούς , τους περισσότερους από αυτούς τους έγραψε ο Δαβίδ. Είναι συγχρόνως ύμνος, δέηση, προφητεία.
