Ματθ. 22, 34—46. Μάρκ. 12, 28—37. Λουκ. 20, 41—44.
«Οἱ Φαρισαῖοι ἀκούσαντες» πληροφορηθέντες, ὅτι ὁ Χριστὸς «ἐφίμωσε» ἀπεστόμωσε τοὺς ἐχθροὺς τῶν Σαδδουκαίους, ἀπὸ μιᾶς ἀπόψεως εὐχαριστήθησαν, διότι ἐνικήθησαν οἱ ἐχθροὶ των.
Ἐλυπήθησαν ὅμως, διότι νικητὴς ὑπῆρξεν ὁ Χριστός. Ἀποφασίζουν λοιπὸν νὰ ἐπέλθωσι κατὰ τοῦ Χριστοῦ. «Συνήχθησαν ἐπὶ τὸ αὐτὸ» κάμνουν δηλαδὴ συμβούλιον καὶ κατὰ τὴν συνεδρίασιν ἐκλέγουν ἕνα «νομικὸν» γνώστην τοῦ Μωσαϊκοῦ Νόμου, ἵνα οὗτος παγίδευσῃ τὸν Χριστὸν ἐξ ὀνόματός των. Ὁ Νομικὸς οὗτος ἦτο «εἷς τῶν γραμματέων» ἕνας ἐκ τῶν νομικῶν «ἀκούσας αὐτῶν συζητούντων ὅτι καλῶς ἀπεκρίθη» ὁ ἀκούσας τὴν ὑπὸ τοῦ Κυρίου προηγουμένην εὔστοχον ἀποστομωτικὴν ἀπάντησιν πρὸς τοὺς Σαδδουκαίους καὶ ἀναγγείλας τοῦτο εἰς τὸ συνέδριον. Οὗτος «προσελθών» πλησιάσας «ἐπηρώτησε πειράζων» τὸν Ἰησοῦν καὶ λέγων πρὸς Αὐτόν: «Διδάσκαλε, ποία ἐντολὴ μεγάλη, ποία ἐστὶν ἐντολὴ πρώτη πάντων» τῶν παραγγελμάτων; Ποία εἶναι ἡ καλλιτέρα ἐντολὴ ἐκ τῶν 613, τὰς ὁποίας εἶχον οἱ Ραββῖνοι; Ὁ πειρασμὸς τοῦ Νομικοῦ πρὸς τὸν Ἰησοῦν προβάλλοντος τὴν ἐρώτησιν ταύτην ἦτο, κατὰ τὸν ἱερὸν Χρυσόστομον, νὰ εἴπῃ ὁ Χριστός, ὅτι νὰ ἀγαπήσῃς Κύριον τὸν Θεόν σου καὶ Ἐμὲ ὡς ὅμοιον πρὸς Αὐτὸν καὶ οὕτω εὕρωσι κατηγορίαν κατ’ Αὐτοῦ.
Ἑπομένως οἱ Φαρισαῖοι διὰ τῆς ἐρωτήσεως ταύτης δεικνύουσιν, ὅτι ἔχουσιν 1) ἀπορίαν περὶ τῆς πρώτης ἐντολῆς, 2) κακάς διαθέσεις κατὰ τοῦ Χριστοῦ καὶ τὸ κυριώτερον 3) ἀπιστίαν, ὅτι ὁ Χριστὸς εἶναι ὁ Μεσσίας, ὁ Χριστός, διότι δὲν ἠδύναντο νὰ ἐννοήσωσι τὴν πτωχήν, ἀφανῆ Του ἐξωτερικὴν ἐμφάνισιν, ἐνῷ κατὰ τὸν Ψαλμὸν 110, 1 ὁ Χριστὸς θὰ εἶναι τρομερὸς Κυρίαρχος ὑποτάσσων ὑπὸ τοὺς πόδας Αὐτοῦ τούς ἐχθρούς Του. Ὁ Κύριος, τὸ φῶς, ἀπαντᾷ καὶ εἰς τὰ τρία αὐτὰ διὰ τρόπου θαυμασιωτάτου.
Καὶ πρῶτον ὡς πρὸς τὴν πρώτην ἐντολὴν ὁ Κύριος λέγει, ὅτι αὕτη κατὰ τὸν Μωσαϊκὸν Νόμον Δευτερ. 6, 5 εἶναι «ἄκουε Ἰσραήλ, Κύριος ὁ Θεὸς ἡμῶν Κύριος εἷς ἐστιν. Ἀγαπήσεις Κύριον τὸν Θεόν σου ἐν ὅλῃ τῇ καρδίᾳ σου καὶ ἐν ὅλῃ τῇ ψυχῇ σου καὶ ἐν ὅλῃ τῇ διανοίᾳ σου καὶ ἐξ ὅλης τῆς ἰσχύος σου. Αὕτη ἐστί πρώτη καὶ μεγάλη ἐντολή». Ἡ ἐξ ὅλης τῆς καρδίας, τῆς διανοίας καὶ τῆς ψυχῆς καὶ ἰσχύος ἀγάπη τοῦ Θεοῦ σημαίνει, ὅτι σκέψις, συναίσθημα, θέλησις καὶ ἐνέργεια ἐξωτερικὴ πρέπει νὰ εἶναι ἀφιερωμένα εἰς Αὐτόν. Νομικὸς ἦτο ὁ ἐρωτῶν; Βάσει τοῦ Νόμου ἀπαντᾷ καὶ ὁ Κύριος. Ἡ ἀπάντησις ὑπῆρξε καταπέλτης!
Δεύτερον. Ὁ Κύριος ἀπαντᾷ εἰς τὰς κακάς διαθέσεις ὡς ἑξῆς : «Δευτέρα» ἐντολὴ «δὲ ὁμοία αὐτῇ» εἶναι «ἀγαπήσεις» νὰ ἀγαπήσῃς «τὸν πλησίον σου ὡς σεαυτὸν» ὅσον τὸν ἑαυτόν σου. «Ἐν ταύταις ταῖς δυσίν ἐντολάς ὅλος ὁ νόμος καὶ οἱ προφῆται κρέμανται» εἰς τὰς δύο αὐτάς ἐντολάς συμποσοῦνται ὅλος ὁ Νόμος καὶ οἱ προφῆται. «Μείζων τούτων ἄλλη ἐντολὴ οὐκ ἔστιν». Μεγαλύτερα ἐντολὴ τῶν δύο τούτων δὲν ὑπάρχει. Εἶναι γνωστόν, ὅτι ἡ ἀγάπη μας πρὸς τινα πατέρα, ὁ ὁποῖος ἀγαπᾷ τὰ παιδιά του, ἂν δὲν φθάνῃ μέχρι τῶν παιδιῶν του, οὔτε ἀγάπη πρὸς τὸν πατέρα εἶναι. Πατέρας μας εἶναι ὁ Θεός, παιδιὰ Του εἴμεθα οἱ ἄνθρωποι. Διὰ νὰ ἀγαπήσῃ κανεὶς τὸν Θεόν, πρέπει νὰ ἀγαπήσῃ καὶ τὰ παιδιὰ τοῦ Θεοῦ, τοὺς ἄλλους ἀνθρώπους. Ἑπομένως καὶ σεῖς, εἶναι σἄν νὰ λέγῃ ὁ Χριστὸς πρὸς τοὺς πειράζοντας Αὐτὸν Φαρισαίους, δὲν ἀγαπᾶτε τὸν Θεόν, ἀφοῦ ἔρχεσθε μὲ κακάς διαθέσεις ἐναντίον Μου, ὁ ὁποῖος εἶμαι—ἔστω — ὡς ἄνθρωπος, παιδὶ τοῦ Θεοῦ. Διὰ τοῦτο ῥητῶς βεβαιοῖ ὁ Κύριος πρὸς αὐτοὺς περὶ δευτέρας ἐντολῆς, τῆς ἀγάπης πρὸς τὸν πλησίον μας ὡς τὸν ἑαυτόν μας, ἂν καὶ ἠρωτήθη περὶ μιᾶς ἐντολῆς. Ἡ ἐντολὴ τῆς ἀγάπης πρὸς τὸν πλησίον μας εἶναι εἰλημμένη ἐκ τοῦ Μωσαϊκοῦ Νόμου Λευϊτ. 19, 18. Νομικὸς ἦτο πειράζων ὁ ἐρωτῶν; Βάσει τοῦ Νόμου διορθώνει τὰς κακᾶς διαθέσεις αὐτοῦ ὁ Κύριος. Καταπέλτης ἦτο καὶ ἡ δευτέρα ἀπάντησις τοῦ Κυρίου.
«Καὶ εἶπεν αὐτῷ ὁ Γραμματεύς». Ὁ ἐρωτήσας Αὐτὸν Νομικὸς ἰδὼν τὰς ὀρθάς ἀπαντήσεις τοῦ Ἰησοῦ ἐνέκρινε τὴν πρὸς τὸν Θεὸν καὶ τὸν πλησίον ἀγάπην ὡς ἀνωτέραν ὅλων τῶν θυσιῶν καὶ εἶπε : «καλῶς, διδάσκαλε, ἐπ’ ἀληθείας εἶπας» ὀρθῶς εἶπες «ὅτι εἶς ἐστι Θεὸς καὶ οὐκ ἔστιν ἄλλος πλὴν αὐτοῦ.» Ἕνας καὶ μόνον εἶναι ὁ Κύριος «καὶ τὸ ἀγαπᾶν Αὐτὸν ἐξ ὅλης τῆς καρδίας καὶ ἐξ ὅλης τῆς συνέσεως καὶ ἐξ ὅλης τῆς ψυχῆς καὶ ἐξ ὅλης τῆς ἰσχύος καὶ τὸ ἀγαπᾶν τὸν πλησίον ὡς ἑαυτὸν πλεῖόν ἐστι» εἶναι ἀνώτερον «πάντων τῶν ὁλοκαυτωμάτων καὶ θυσιῶν». Ὁλοκαυτώματα εἶναι θυσίαι, αἱ ὁποῖαι καίονται ὁλόκληροι εἰς τὸ θυσιαστήριον. Δία τοῦτο «ὁ Ἰησοῦς ἰδὼν αὐτόν, ὅτι νουνεχῶς» ἤτοι συνετῶς «ἀπεκρίθη, εἶπεν αὐτῷ˙ οὐ μακρὰν εἶ ἀπὸ τῆς βασιλείας τοῦ Θεοῦ» δὲν εἶσαι μακράν τῆς βασιλείας τοῦ Θεοῦ.
Τρίτον˙ ὁ Κύριος ἀπαντᾷ καὶ εἰς τὴν ἀπιστίαν αὐτῶν γενόμενος ἀπὸ ἀμυνόμενος ἐπιτιθέμενος ὡς ἑξῆς: Εἴπομεν προηγουμένως, ὅτι οἱ Ἰουδαῖοι ἐσκανδαλίζοντο μὲ τὴν ἐξωτερικήν, ἀφανῆ, πτωχὴν ἐμφάνισίν Του, διότι ὁ Χριστὸς ἔπρεπε νὰ εἶναι κατὰ τὸν Ψαλμ. 110,1 τρομερὸς κυρίαρχος. Διά τοῦτο ὄχι μόνον Τὸν ἠρώτων διὰ δευτερεύοντα ζητήματα καὶ δὲν Τὸν ἠρώτων εἰς τὸ πρωτεῦον ζήτημα, τὴν Μεσσιανικότητά Του, ἀλλὰ ζητοῦν καὶ νὰ Τὸν φονεύσωσιν. Ὁ Κύριος εὑρισκόμενος εἰς τὸ τέλος τοῦ βίου Του θέλει νὰ δώσῃ τὴν μαρτυρίαν διὰ τὸν ἑαυτόν Του, στηριζόμενος εἰς τὸν Ψαλμ. 110, 1 ὁ ὁποῖος ἐσκανδάλιζεν αὐτούς. «Συνηγμένων δὲ τῶν Φαρισαίων ἐπηρώτησεν αὐτοὺς ὁ Ἰησοῦς λέγων τί ὑμῖν δοκεῖ περὶ τοῦ Χριστοῦ;» Ποίαν γνώμην ἔχετε διὰ τὸν Χριστόν; Καὶ συγκεκριμένως «τίνος υἱός ἐστι;» Τίνος υἱὸς εἶναι ὁ Χριστός; Οἱ Φαρισαῖοι νομίζοντες, ὅτι ὁ Μεσσίας, ὁ Χριστός, θὰ εἶναι μόνον ἄνθρωπος καὶ ἀπόγονος τοῦ Δαυὶδ ἀπαντῶσι «Δαυίδ»˙ ὅτι ὁ Χριστὸς θὰ εἶναι ἀπόγονος τοῦ Δαυίδ, ἄνθρωπος! Καὶ ὁ Κύριος ἐρωτᾷ πάλιν: «Πῶς οὖν Δαυίδ ἐν Πνεύματι Κύριον Αὐτὸν καλεῖ λέγων, εἶπεν ὁ Κύριος τῷ Κυρίῳ μου, κάθου ἐκ δεξιῶν μου, ἕως ἂν θῶ τοὺς ἐχθρούς σου ὑποπόδιον τῶν ποδῶν σου; εἰ οὖν Δαυίδ καλεῖ Αὐτὸν Κύριον, πῶς υἱὸς αὐτοῦ ἐστι». Ἐὰν ὁ Χριστὸς εἶναι υἱὸς τοῦ Δαυίδ, ἄνθρωπος μόνον, πῶς ὁ Δαυίδ εἰς τὸν Ψαλμὸν 110,1 ὀνομάζει «ἐν Πνεύματι Ἁγίῳ» θεοπνεύστως δηλ. τὸν Χριστὸν Κύριόν του λέγων «εἶπεν ὁ Κύριος τῷ Κυρίῳ μου, κάθου ἐκ δεξιῶν μου, ἕως ἂν θῶ τοὺς ἐχθρούς σου ὑποπόδιον τῶν ποδῶν σου;» Ἐχθροί τοῦ Χριστοῦ, οἱ ὁποῖοι θὰ ὑποταχθῶσιν, εἶναι Ἰουδαῖοι, Ἕλληνες, εἰδωλολάτραι, αἱρετικοί, δαίμονες. Ὁ Εὐαγγελιστὴς Μᾶρκος προσθέτει: «αὐτὸς» ὁ Δαυὶδ «λέγει αὐτὸν» τὸν Μεσσίαν «Κύριόν» του «πόθεν αὐτοῦ ἐστιν υἱός;» Πῶς ὁ Χριστὸς εἶναι υἱός, ἀπόγονος τοῦ Δαυίδ, ἄνθρωπος μόνον, ἀφοῦ ὀνομάζεται ὑπὸ τοῦ Δαυίδ Κύριος αὐτοῦ; «Εἶπεν ὁ Κύριος τῷ Κυρίῳ μου» λέγει ὁ Δαυίδ ῥητῶς. Ἡ ἀπάντησις, τὴν ὁποίαν δὲν ἔδωκαν οἱ Φαρισαῖοι, εἶναι ὅτι ὁ Μεσσίας, ὁ Χριστός, εἶναι Κύριος τοῦ Δαυίδ, ἂν καὶ ἀπόγονος αὐτοῦ κατὰ σάρκα, διότι ἦτο καὶ Θεὸς !
«Καὶ οὐδεὶς ἠδύνατο αὐτῷ ἀποκριθῆναι λόγον, οὐδὲ ἐτόλμησέ τις ἀπ’ ἐκείνης τῆς ἡμέρας ἐπερωτῆσαι Αὐτὸν οὐκέτι» δὲν ἐτόλμησαν νὰ ἐρωτήσωσιν Αὐτὸν ἄλλην φοράν. «Καὶ ὁ πολὺς ὄχλος ἤκουον Αὐτοῦ ἡδέως» ὁ λαὸς εὐχαρίστως ἤκουεν Αὐτὸν ἐν ἀντιθέσει πρὸς τοὺς ἄρχοντας, οἱ ὁποῖοι ἐστενοχωροῦντο. Οἱ Φαρισαῖοι πειράζουν τὸν Χριστὸν καὶ ὁ Χριστὸς συνιστᾷ ἀγάπην. Ἑπομένως τὸ θέμα μας εἶναι πειρασμὸς καὶ ἀγάπη.
Θέμα : Πειρασμός—Ἀγάπη.
Δύο σπουδαιότατα μαθήματα ἐξάγονται ἐκ τῆς πρὸς τὸν πλησίον μας ἀγάπης. Τὸ πρῶτον μάθημα εἶναι ἀρνητικόν. Ὁ πειράζων τὸν πλησίον του δὲν ἀγαπᾷ τὸν Θεόν. Δεύτερον˙ θετικόν. Ἀγαπήσεις τὸν πλησίον σου ὡς σεαυτόν. Ἂς ἴδωμεν.
α) Πειρασμός: Παράδειγμα τούτου εἶναι οἱ Φαρισαῖοι, οἱ ὁποῖοι ἐπείραζον τὸν Χριστόν. Κατὰ τὸν πειρασμὸν εἶχον οὗτοι σκότος διὰ τὸν ἑαυτὸν των καὶ ἤθελον νὰ σκοτώσουν τὸν Χριστόν. Μέσα εἰς τὸ σκότος τοῦ νοῦ των καὶ τὸ σκότωμα τοῦ Χριστοῦ εἶχον ταραχὴν εἰς τὴν καρδίαν των. Σκοτιζόμενοι ἀπὸ τὸ πάθος τῆς Χριστοκτονίας ἐταράσσοντο. Ταρασσόμενοι δὲ ἐσκοτίζοντο περισσότερον. Ἑπομένως σκοτισμὸς τοῦ νοῦ καὶ ταραχὴ τῆς καρδίας εἰς τὸ πείραγμα τοῦ Χριστοῦ εἶναι τόσον ἀλληλένδετα, ὥστε εἶναι ἀχώριστα εἰς τοὺς Φαρισαίους.
Σκότος εἰς τὸν νοῦν, ταραχὴν εἰς τὴν καρδίαν ἔχουσι πάντες οἱ ἄνθρωποι, οἱ ὁποῖοι γίνονται πειρασμοὶ εἰς τοὺς ἄλλους, ὥστε νὰ σκοτίζωσιν ἤ σκοτώνωσιν αὐτούς. Καὶ ἰδοὺ πῶς. Εἶσαι γυνὴ καὶ ἐνδυομένη προκλητικῶς πειράζεις τοὺς ἄλλους. Πόσον σκότος ἔχεις εἰς τὸν νοῦν σου, διότι δὲν βλέπεις τὸ κατάντημα τοῦ πειρασμοῦ αὐτοῦ. Ἔχεις ταραχὴν εἰς τὴν καρδίαν σου, διότι εἶσαι πολὺ ἀνήσυχη. Πόσον δὲ σκότος καὶ ποῖον σκότωμα δίδεις εἰς τὸν νέον, τὸ γνωρίζεις; Εἶσαι μεγαλύτερος καὶ πειράζεις τὸν μικρότερον, διὰ νὰ σπάζῃς κέφι μαζί του. Ἔχεις σκότος εἰς τὸν νοῦν σου, διότι δὲν γνωρίζεις, τί κάνεις. Ἔχεις ταραχὴν εἰς τὴν καρδίαν σου, διότι ὅσον κέφι κάνεις μαζί του, τόσον κενὸν ἀνοίγεις μέσα σου, ἔστω καὶ ἂν σκάζῃς ἀπὸ τὰ γέλοια σου. Ποῖον σκότος καὶ σκότωμα δίδεις εἰς τὴν ψυχήν σου, θὰ τὸ καταλάβῃς, ἂν ἔλθῃς ποτὲ εἰς τὴν θέσιν του. Εἶσαι πλούσιος καὶ διασκεδάζεις ἐνώπιον πτωχῶν, πειράζεις τὴν πτωχείαν τοῦ ἄλλου. Εἶσαι πολὺ ἀνόητος, διότι κατ’ αὐτὸν τὸν τρόπον ἐνεργῶν λησμονεῖς, ὅτι διαθέτεις πολὺν κόσμον ἐναντίον σου. Εἶσαι δυστυχής, διότι ἂν ποτὲ ἐκραγῇ ἡ ἀγανάκτησις τῶν πτωχῶν ἐναντίον σου, θὰ εὑρεθῇς εἰς πολὺ δύσκολον θέσιν. Τὸν πτωχὸν σκοτίζεις καὶ σκοτώνεις μὲ τὴν προκλητικότητα τοῦ πλούτου σου. Εἶσαι διανοητικῶς ὑγιὴς καὶ πειράζεις μὲ λόγια ἤ μὲ χέρια κἄποιον ἀνισόρροπον, διὰ νὰ γελάσῃς. Πόσον ἀνόητος εἶσαι, ἀφοῦ θέλῃς νὰ κάνῃς κέφι μὲ τὴν δυστυχίαν τοῦ ἄλλου. Ἡ καρδία σου εἶναι χαώδης, ἔστω καὶ ἂν σκάζῃς ἀπὸ τὰ γέλοια σου, διότι κατήντησες νὰ θέλῃς νὰ εὕρῃς εἰρήνην μὲ τὴν ἀνισορροπίαν τοῦ ἄλλου. Τί σκότος καὶ σκότωμα εἶναι τὰ πειράγματά σου, τὰ γέλοια σου, οἱ ἐξυπνάδες σου, εἰς τὴν στενοχώριαν καὶ τὰς ἀνοησίας τοῦ πειραζομένου ὑπό σοῦ!
Γενικῶς δὲ ὅσοι πειράζουν τοὺς ἄλλους εἶναι Πειρασμοί, Διάβολοι ἤ τουλάχιστον κάμνουν χρέη Πειρασμοῦ, Διαβόλου. Ὁ Διάβολος εἶναι ὁ περισσότερον ἀνόητος, ὁ περισσότερον ταραγμένος διὰ τὸν ἑαυτόν του, ὁ περισσότερον καταστρεπτικὸς διὰ τοὺς ἄλλους. Ἔτσι καὶ αὐτοὶ ἔχουν σκότος εἰς τὸν νοῦν, ταραχὴν εἰς τὴν καρδίαν διὰ τὸν ἑαυτὸν των, γίνονται καταστρεπτικοὶ διὰ τοὺς ἄλλους. Ὅλοι αὐτοὶ οἱ ὁποῖοι πειράζουν, δὲν ἀγαποῦν. Ἂν ἠγάπων, δὲν θὰ ἐπείραζον. Ἑπομένως τὸ φάρμακον τοῦ Πειρασμοῦ εἶναι ἡ Ἀγάπη.
Β. Ἀγάπη. Ὑπόδειγμα πειρασμοῦ ἦσαν οἱ Φαρισαῖοι πρὸς τὸν Χριστόν. Ὑπόδειγμα ἀγάπης εἶναι ὁ Χριστὸς πρὸς τοὺς Φαρισαίους. Κατὰ τὸν πειρασμὸν τῶν Φαρισαίων εἴδομεν σκότος εἰς τὸν νοῦν των, ταραχὴν εἰς τὴν καρδίαν των, φονικάς διαθέσεις κατὰ τοῦ Ἰησοῦ. Κατὰ τὴν ἀγάπην τοῦ Χριστοῦ πρὸς τοὺς πειράζοντας Φαρισαίους εἴδομεν φῶς καὶ ἠρεμίαν εἰς τὸν Ἰησοῦν καὶ ὠφέλειαν διαφωτίσεως τῶν Φαρισαίων. Πόσον φῶς εἶχεν ὁ Χριστὸς εἰς τὸν νοῦν, ἐφάνη ἐκ τῆς ἀναλύσεως τοῦ σχετικοῦ Εὐαγγελικοῦ τεμαχίου, ὥστε νὰ ἀποστομώσῃ αὐτοὺς καὶ νὰ θαυμάσῃ ὁ λαός. Πόσην ἠρεμίαν εἶχεν εἰς τὴν καρδίαν Του, φαίνεται ἐκ τοῦ ὅτι ἂν καὶ ἐπειράζετο, δὲν ἐπειράχθη, ὥστε νὰ χάσῃ τὴν ψυχικήν Του εἰρήνην. Τοὐναντίον μάλιστα ὅσον ἐπειράζετο, τόσην σοφίαν ἐξέφερε, δεῖγμα τῆς μεγάλης Του ψυχικῆς ἠρεμίας. Ὁ Χριστὸς πειραζόμενος ὄχι μόνον εἶχε φῶς εἰς τὸν νοῦν καὶ ἠρεμίαν εἰς τὴν καρδίαν, ἀλλὰ καὶ ὠφέλειαν εἰς τοὺς ἄλλους. Πόσοι ἐκ τῶν παρισταμένων κατὰ τὸν πειρασμὸν τοῦτον δὲν ὠφελήθησαν; Πόσαι γενεαὶ κατόπιν καὶ σήμερον δὲν ὠφελοῦνται;
Ὅταν πειράζεσαι ἀπὸ τοὺς ἄλλους, φρόντισε νὰ μὴ σκοτίζεται ὁ νοῦς σου, νὰ μὴ ταράσσεται ἡ καρδία σου, νὰ μὴ σκέπτεσαι κακὰ κατὰ τῶν πειραζόντων σε. Φρόντισε τότε μὲ τὴν ἠρεμίαν σου, μὲ τὴν σύνεσίν σου νὰ φωτίζῃς τοὺς πειράζοντάς σε ἤ τουλάχιστον εἰς τὸ περιβάλλον σου, ὅπου γίνεται τὸ πειραγμά σου. Ἂν δὲν δύνασαι νὰ φωτίσῃς κατὰ τὴν ὥραν τοῦ πειρασμοῦ σου, διότι θὰ εἶσαι ταραγμένος, φρόντισε νὰ τηρῇς σιωπήν. Μὲ αὐτὴν θὰ ὠφελήσῃς τοὺς παριστάμενους καὶ τὸν πειράζοντά σέ. Μὲ τὴν σιωπήν σου, ἂν δὲν ἠρεμήσῃς σὺ καὶ δὲν φωτισθῇς, θὰ ἠρεμήσουν καὶ θὰ φωτισθοῦν οἱ παριστάμενοι, διότι βλέπουν τὴν αὐτοκυριαρχίαν σου. Ὅταν ἀσκηθῇς εἰς τὴν σιωπὴν τῆς αὐτοκυριαρχίας σου, κατόπιν θὰ σκεφθῇς ὠριμώτερον καὶ θὰ ἀπόκτησης φῶς καὶ ἠρεμίαν. Ἂς μάθωμεν λοιπὸν νὰ μὴ πειράζωμεν, ἀλλὰ νὰ ἀγαπῶμεν τοὺς ἄλλους, οὐδὲ νὰ νευριάζωμεν, ὅταν πειραζώμεθα.
Ὁ Χριστὸς ἤδη ἐπιτίθεται δριμύτατα κατὰ τοῦ Φαρισαϊκοῦ ἐγωϊσμοῦ καὶ Φαρισαϊκῆς ὑποκρισίας. Ματθ. 23, 1 —39.
