Μερικοὶ ἀδελφοὶ
ἔχουν παρεξηγήσει τὸ θέμα τοῦ χρόνου τῆς καθαιρέσεως-ἀναθεματισμοῦ
κάποιου ἱερωμένου ποὺ σφάλλει περὶ τὴν πίστιν. Θεωροῦν ὅτι ὁ αἱρετίζων θεωρεῖται
αὐτομάτως καθαιρεμένος καὶ γιὰ τοῦτο δὲν ἔχει μυστήρια. Καὶ κάποιοι κάνουν διαχωρισμὸ
τοῦ «καθαιρείσθω»
καὶ «ἀνάθεμα ἔστω»,
θεωρώντας ὅτι πρῶτο ἰσχύει γιὰ τὶς κοινὲς παραβάσεις, ἐνῶ τὸ «ἀνάθεμα» ἰσχύει
γιὰ θέματα πίστεως-αἱρέσεως καὶ ἀκόμα ὅτι ἐπέρχεται αὐτομάτως καὶ δὲν
χρειάζεται ἀπόφαση Συνόδου.
Γιὰ τοῦτο
δημοσιεύουμε τὴν γνώμη Ἁγιορείτου μοναχοῦ, μετὰ τοῦ ὁποίου συζητήσαμε τὸ θέμα
καὶ μᾶς ἀπέστειλε τὶς παρακάτω πληροφορίες ἀπὸ τὸ «Πηδάλιον» τοῦ ἁγίου Νικοδήμου τοῦ Ἁγιορείτου μὲ ἐπιστολή του.
Καθοριστικῆς σημασίας διὰ τὸ θέμα μας (γράφει), εἶναι ἡ 2α ὑποσημείωσιν τῆς σελ. 4 τοῦ «Πηδαλίου». Ἐκεῖ ὁ ἅγιος Νικόδημος γράφει ὅτι:
«Πρέπει νὰ ἠξεύρωμεν, ὅτι τὰ ἐπιτίμια
ὁποῦ διορίζουν οἱ Κανόνες, ἤγουν τὸ "καθαιρείσθω", τὸ "ἀφοριζέσθω", καὶ τὸ "ἀνάθεμα ἔστω". Αὐτά, κατὰ τὴν
γραμματικὴν τέχνην, εἶναι γʹ. προσώπου προστακτικοῦ, μὴ παρόντος. Εἰς τὸ ὁποῖον
διὰ νὰ μεταδοθῇ ἡ προσταγὴ αὕτη, ἐξ ἀνάγκης χρειάζεται νὰ εἶναι βʹ. πρόσωπον
παρόν…
Οἱ Κανόνες προστάζουσιν τὴν Σύνοδον τῶν ζώντων Ἐπισκόπων,
νὰ καθαιροῦν τοὺς ἱερεῖς, ἢ νὰ ἀφορίζουν, ἢ νὰ ἀναθεματίζουν τοὺς λαϊκούς, ὁποῦ
παραβαίνουν τοὺς κανόνας. Ὅμως ἂν ἡ σύνοδος δὲν ἐνεργήσῃ ἐμπράκτως τὴν καθαίρεσιν τῶν ἱερέων,
ἢ τὸν ἀφορισμόν, ἢ ἀναθεματισμὸν τῶν λαϊκῶν», αὐτοὶ «οὔτε καθῃρημένοι εἶναι
ἐνεργείᾳ, οὔτε ἀφωρισμένοι ἢ ἀναθεματισμένοι... Ἡ προσταγὴ τῶν Κανόνων, (σ.σ.:
ἄρα μιλᾶ γιὰ ὅλους τοὺς Κανόνες, χωρὶς διάκριση) χωρὶς τὴν ἔμπρακτον ἐνέργειαν τοῦ
βʹ. προσώπου, ἤτοι τῆς Συνόδου, εἶναι ἀτέλεστος, ἀμέσως καὶ πρὸ κρίσεως μὴ ἐνεργοῦσα
καθ᾿ ἑαυτήν. Αὐτοὶ οἱ ἴδιοι θεῖοι Ἀπόστολοι φανερὰ ἐξηγοῦσι τὸν ἑαυτόν τους μὲ
τὸν ΜϚʹ Κανόνα τους, ἐπειδὴ δὲν λέγουσι πῶς ἤδη
εὐθὺς ἐνεργείᾳ εὑρίσκεται καθῃρημένος, ὅποιος Ἐπίσκοπος ἢ Πρεσβύτερος δεχθῇ τὸ τῶν αἱρετικῶν βάπτισμα, ἀλλὰ καθαιρεῖσθαι
προστάσσομεν, ἤγουν νὰ παρασταθῇ εἰς κρίσιν, καὶ ἂν ἀποδειχθῇ
πῶς τοῦτο ἔκαμε, τότε ἂς γυμνωθῇ μὲ τὴν ἰδικήν
σας ἀπόφασιν ἀπὸ τὴν Ἱερωσύνην, τοῦτο προστάσσομεν»
(Υποσημείωση 2 στον Γ΄ Αποστολικό Κανόνα).
Ἐδῶ λοιπὸν
βλέπουμε ὅτι:
ΟΥΔΕΜΙΑΝ
ΔΙΑΚΡΙΣΙΝ κάνει ὁ Ἅγιος στὴν ὑποσημείωση 2, μεταξὺ τῶν τριῶν: “καθαιρείσθω”—“ἀφοριζέσθω”—“ἀνάθεμα ἔστω”. Συνοδικὴ ἀπόφαση διὰ νὰ ἰσχύσουν χρειάζονται καὶ τὰ
τρία. Τὸ “ἀνάθεμα ἔστω” τὸ χρησιμοποιεῖ
τὸ ἴδιο ἐπανειλημμένως στὴν παροῦσα ὑποσημείωση, ὅπως καὶ τὰ ἄλλα.
Ἀλλὰ καὶ ὁ ἅγιος
Ἀθανάσιος ὁ Πάριος τὸ ἐπιβεβαιώνει: «Μὴ γὰρ ἐνεργείᾳ καθηρημένοι, οἱ καθαιρέσεως ἔνοχοι,
ἐνεργοῦσαν ἔχουσιν,
ἴσα τοῖς ἀθώοις, τὴν τῆς Ἱερωσύνης δύναμιν. Κατὰ γὰρ τὸ Χρυσοστομικὸν ἀξίωμα,
οὐ πάντας μὲν χειροτονεῖ ὁ Θεός, διὰ πάντων δὲ ἐνεργεῖ». (Ἐπιτομὴ τῶν θείων τῆς
Πίστεως Δογμάτων, Λειψία, 1806, σελ.
378).
Τό ἴδιο ἀκριβῶς ἀναφέρει καί τό Συνοδικό τῆς Ὀρθοδοξίας: «…Διό κοινῇ πάντες ὅσον εὐσεβείας πλήρωμα, οὕτως αὐτοῖς τήν ἀράν, ᾗ ἑαυτούς ὑπεβάλοντο, ἐπιφέρομεν».
Δηλαδὴ ἀναφέρει τό Συνοδικόν τῆς ὅτι οἱ ἴδιοι οὐσιαστικὰ οἱ αἱρετικοὶ μὲ τὶς
πράξεις τους ἔχουν φέρει τὸν ἑαυτό τους στὴν κατάρα, καὶ ἐμεῖς τὴν
ἐπισημοποιοῦμε μὲ τὴν καθαίρεση, ἀφαιρώντας τους τὴν ἱερατικὴ ἐξουσία.
Περαιτέρω
ὁ Ζ΄ Κανόνας τῆς Γ΄ Οἰκουμενικῆς χρησιμοποιεῖ τὸ «ἀναθεματιζέσθω» ἀνεξαρτήτως ἂν πρόκειται γιὰ θέμα παραβάσεως
κάποιου Κανόνα ἢ γιὰ παράβαση Κανόνα Δογματικοῦ περιεχομένου: «τὸν δὲ κληρικόν, ὁμοίως ἐκπίπτειν τοῦ κλήρου· εἰ δὲ λαϊκός
τις εἴη, καὶ οὗτος ἀναθεματιζέσθω, καθὰ προείρηται». Καὶ ὅπως γράφει ὁ ἅγιος Νικόδημος: «Οἱ τοιοῦτοι εἰ μὲν Ἐπίσκοποι ὦσι, καὶ Κληρικοί,
νὰ ᾖναι τῆς Ἐπισκοπῆς
καὶ τοῦ κλήρου ἀπόβλητοι, εἰ δὲ
Λαϊκοί, νὰ ἀναθεματίζωνται»
(Πηδάλιον,
σελ. 173-175).
Σημαντικὰ εἶναι
καὶ ὅσα ὁ ἅγιος Νικόδημος γράφει στὴν ὑποσ. τῶν ΠΡΟΛΕΓΟΜΕΝΩΝ τῆς ΕΝ ΓΑΓΓΡẠ
συνόδου (Πηδάλιον
σελ. 396-398, ὑποσ. 4).
Γράφει ἐκεῖ ὅτι
τὸ «ἀνάθεμα παντελῶς χωρίζει καὶ ἀποκόπτει τὸν
ἄνθρωπον ἀπὸ τὸν Χριστόν…
“καὶ ἀπὸ τὴν βασιλείαν τῶν οὐρανῶν ἐκδιώκει”». Γι’ αὐτὸ ὁ ἱ. Χρυσόστομος
λέγει ὅτι «δὲν
πρέπει νὰ ἀναθεματίζῃ τινὰς
κανένα ζωντανὸν ἢ ἀποθανόντας. Τὴν ἐξουσίαν τοῦ ἀναθεματίζειν», συνεχίζει
ὁ Ἅγιος, «ἔλαβον μόνον οἱ Ἀπόστολοι, καὶ οἱ κατὰ πᾶσαν
ἀκρίβειαν γενόμενοι τῶν Ἀποστόλων διάδοχοι». Αὐτὴ τὴν ἐξουσία εἶχαν καὶ
οἱ Πατέρες τῆς ἐν Γάγγρᾳ Συνόδου: «Ὡς διάδοχοι τῶν Ἀποστόλων,
καὶ τὴν ἐξουσίαν τοῦ ἀναθεματίζειν εἶχον», γι’ αὐτὸ «ἀναθεμάτισαν εἰς τὰς πράξεις αὑτῶν τοὺς αἱρετικούς».
Στὴ συνέχεια ὁ
ἅγ. Νικόδημος μᾶς πληροφορεῖ ὅτι μόνον τέσσερις (4) φορὲς ὑπάρχει τὸ «ἀνάθεμα» στὴν
Κ.Δ. καὶ ἕνδεκα (11) φορὲς στοὺς ὑπολοίπους Ἱεροὺς Κανόνες. Σ’ αὐτὲς τὶς ἕνδεκα
φορὲς παρατηροῦμε ὅτι τὸ «ἀνάθεμα» χρησιμοποιεῖται τὶς περισσότερες φορές, ὄχι
γιὰ θέματα Πίστεως-αἱρέσεων, ἀλλὰ γιὰ θέματα παραβάσεως Κανόνων λίαν
δευτερεύοντα, ὅπως π.χ. ἂν κάποιος χτυπήσει ἕναν Ἐπίσκοπον.
Ἐπίσης ὁ ἅγιος
Νικόδημος στὴν Ἑρμηνεία τοῦ ζ΄ Κανόνος τῆς Δ΄ Οἰκουμενικῆς Συνόδου, καὶ πάλι, ὄχι γιὰ λόγους αἱρέσεως, ἀλλὰ γιὰ τὴν παράβαση
Κανόνος ποὺ θέλει νὰ μὴν στρατεύονται οἱ μοναχοί, δὲν μιλᾶ γιὰ ἀφορισμό, ἀλλὰ
γιὰ καθαίρεση καὶ γιὰ ἀνάθεμα: «Ὁρίζει ὁ παρὼν Κανών, ὅτι οἱ Κληρικοί… οἱ ταῦτα
τολμῶντες… νὰ ἀναθεματίζωνται. Διὰ τὶ δὲ ὁ μὲν
πγ΄ τῶν Ἀποστολικῶν καθαιρεῖ μόνον τούτους, οὗτος δὲ καὶ ἀναθεματίζει» (σελ.
190).
Βέβαια κανεὶς
δὲν ἀρνεῖται- ὅτι “δυνάμει” ὁ ὑπόδικος αἱρετικὸς καθίσταται: καθαιρετέος-ἀφοριστέος-ἀναθεματιστέος
καὶ πρὸ τῆς Συνόδου. Ἀλλ’ “ἐνεργείᾳ: καθηρημένος-ἀφορισμένος-ἀναθεματισμένος
ΜΟΝΟΝ μετὰ τὴν
Σύνοδο.
Γι’ αὐτὸ χρέος τῶν πιστῶν εἶναι ἡ ἀποτείχιση ἀπὸ τοὺς αἱρετίζοντες ἱερωμένους,
παράλληλα δὲ καὶ ἡ προσπάθεια συγκροτήσεως Συνόδου γιὰ τὴν καθαίρεσή τους.
Καὶ γι’ αὐτὸ ἡ διακοπὴ μνημοσύνου
ἔχει μεγάλη ἀξία καὶ σημασία γιὰ τὴν ἐξουδετέρωση τῆς κάθε αἱρέσεως, ἐπειδὴ
τὸ μόνο -τελικά- ποὺ φοβοῦνται οἱ αἱρετίζοντες Ἐπίσκοποι ἢ οἱ συμπορευόμενοι μὲ
αὐτούς, εἶναι ἡ διακοπὴ μνημοσύνου, τὸ ἄδειασμα τῶν Ναῶν, ἡ πτώση τῶν ἐσόδων τους,
ἡ περιφρόνησή τους ὡς θεοκαπήλων καὶ μισθωτῶν ποιμένων, ὅπως ἀποδεικνύει ἡ ἀδιαφορία
τους γιὰ τὴν διατήρηση τῆς Ὀρθοδόξου Πίστεως. Καὶ ἐπειδή -μὲ εὐθύνη ὅλων μας- ἡ ἀπομάκρυνση ἀπὸ τοὺς Οἰκουμενιστὲς καρκινοβατεῖ, οἱ Οἰκουμενιστὲς σιγά-σιγὰ ἐπικρατοῦν!
Γιὰ ὅσους ἔχουν ἀποτειχιστεί, ἀκόμα καὶ ἂν τὸ ἀποτελέσματα τῆς προσπαθείας τους εἶναι μικρό,
ἡ ἀπομάκρυνση ἀπὸ τοὺς αἱρετικοὺς εἶναι ἐνέργεια θεάρεστη. Τὸ ὅποιο ἀποτέλεσμα εἶναι στὰ χέρια τοῦ Θεοῦ.
Π.Σ.
