Ο ΜΑΡΤΥΡΙΚΟΣ ΠΑΤΡΙΑΡΧΗΣ ΓΡΗΓΟΡΙΟΣ Ε' ΚΑΙ Ο ΣΕΪΧΟΥΛΙΣΛΑΜΗΣ ΣΕ ΕΝΑ ΕΡΓΟ ΤΟΥ ΝΙΚΟΥ ΚΟΣΜΙΔΗ
Ο δημιουργός του, Νίκος
Κοσμίδης μας εξηγεί:
Ένας Χριστιανός και ένας Μουσουλμάνος κληρικός. Ο πρώτος, Οικουμενικός Πατριάρχης των Ρωμιών. Ο δεύτερος, Σεϊχουλισλάμης στην Οθωμανική Αυτοκρατορία.
Όταν ξεσπά η Ελληνική
Επανάσταση, ο Σουλτάνος διατάζει τον Χατζή Χαλίλ Εφέντη να εκδώσει φετφά με το
οποίο θα επιτρέπονταν η σφαγή των Ρωμιών της Πόλης ως αντίποινα. Ο
Σεϊχουλισλάμης ζήτησε άδεια να μελετήσει το αίτημα. Κατέφυγε στον Πατριάρχη
Γρηγόριο Ε΄, ο οποίος τον διαβεβαίωσε πως το Οικουμενικό Πατριαρχείο δε
συμμετέχει στην Επανάσταση και ικέτευσε τον Χατζή Χαλίλ να προστατέψει τους
αμάχους Ορθόδοξους Χριστιανούς. Ο Χατζή Χαλίλ επέστρεψε στον Σουλτάνο και
επικαλούμενος μια περικοπή του Κορανίου, είπε πως δεν μπορεί να εκδώσει φετφά
κατά των αμάχων. Τότε, ο Σουλτάνος τον καθαίρεσε και διέταξε να εξοριστεί στη
Λήμνο. Πριν την εξορία του, όμως, βασανίστηκε και εκτελέστηκε. Ο Πατριάρχης
Γρηγόριος, όπως και άλλοι Μητροπολίτες του Οικουμενικού Πατριαρχείου μαρτύρησαν
επίσης.
Όσο ζωγράφιζα αυτό το έργο,
καταλάβαινα όλο και περισσότερο πόσο άδικη είναι η κριτική στον Πατριάρχη
Γρηγόριο για την αποκήρυξη της Επανάστασης. Ποιος πατέρας μπορεί να αποφασίσει
ποια από τα παιδιά του πρέπει να πεθάνουν; Εκείνα στην Κωνσταντινούπολη ή
εκείνα στην ηπειρωτική Ελλάδα; Και αν δε διαβεβαίωνε τον Χαλίλ Εφέντη πως
αποκήρυσσε την Επανάσταση, πόσο ακόμα αίμα Ρωμιών θα χύνονταν; Έπρεπε να
χύνονταν, λοιπόν; Ιστόρησα τον άγιο και μαρτυρικό Πατριάρχη να πατά πάνω στην
αγχόνη του και τον μαρτυρικό Σεϊχουλισλάμη να κρατά μια άδεια περγαμηνή,
σύμβολο της άρνησής του να εκδώσει το δολοφονικό φετφά. Πίσω τους, το Μπλε
Τζαμί, η Αγία Σοφία και ο πατριαρχικός ναός του Αγίου Γεωργίου. Κάτω,
αναπαύονται τα οστά των αγνώστων μαρτύρων και ηρώων.
