Η μεγάλη πληγή της εποχής μας: Αφού τα λέτε, γιατί δεν τα κάνετε; Αφού η Εκκλησία γέμισε λύκους, γιατί δεν τους διώχνετε;
Ἀρχιμανδρίτης
Πόσες, ἄραγε, φορὲς θὰ εἶχε διαβάσει ὁ σήμερα ἑορταζόμενος ἅγιος ἱερομάρτυς Χαράλαμπος τὶς ποιμαντικὲς ἐπιστολὲς τοῦ ἀποστόλου Παύλου πρὸς τοὺς ἀποστόλους Τιμόθεο καὶ Τίτο. Ἀμέτρητες φορὲς θὰ εἶχε σταθεῖ καὶ στὸ σημερινὸ ἀποστολικὸ ἀνάγνωσμα ἀπὸ τὴ δεύτερη ἐπιστολὴ πρὸς τὸν Τιμόθεο, ὅπου ὁ Παῦλος θέτει τὰ θεμέλια τῆς ζωῆς τοῦ ἀληθινοῦ ποιμένα. Πάνω σ’ αὐτὰ τὰ θεμέλια ἔχτισε τὴν ἱερατική του διακονία καὶ ὁ ἅγιος Χαράλαμπος καὶ ἔτσι ἔγινε «στῦλος ἀκλόνητος τῆς Ἐκκλησίας Χριστοῦ καὶ λύχνος ἀείφωτoς τῆς οἰκουμένης».
Πατέρας καὶ πρότυπο
Ὁ ἀληθινὸς ποιμένας πρῶτα ἀπὸ ὅλα εἶναι ἕνας στοργικὸς πατέρας, ποὺ θέλει νὰ ἀπευθύνεται σὲ κάθε «πρόβατό» του μὲ τὴν προσφώνηση «τέκνον μου». Τὴν τρυφερότητα τῆς φράσης τοῦ Παύλου δὲν τὴν ἀφήνει ἀσχολίαστη ὁ ἐπίσης ἀληθινὸς ποιμένας ἱερὸς Χρυσόστομος λέγοντας: «Μετὰ πολλῆς φιλοστοργίας τὴν παραίνεσιν προσάγει, καλώντας τὸν Τιμόθεο ὄχι ἁπλῶς τέκνον, ἀλλὰ τέκνον ἐμόν. Καὶ σ’ αὐτὴ τὴ στοργὴ στηρίζει καὶ τὴν προτροπή: «Ἂν εἶσαι παιδί μου, μιμήσου τὸν πατέρα».
Τὸ χρυσὸ στόμα τῆς Ἐκκλησίας ἐπισημαίνει τὸ μυστικὸ κλειδὶ τῆς ποιμαντικῆς τοῦ ἀποστόλου, ποὺ δὲν εἶναι τόσο ἡ διδασκαλία μὲ τὰ λόγια ὅσο μὲ τὸ παράδειγμα. Ὁ ἀπόστολος Παῦλος γράφει τὴν ἐπιστολὴ του ὄχι ἀπὸ τὸ ἄνετο γραφεῖο του ἀλλὰ μέσα ἀπὸ τὴ φυλακή, «κακοπαθῶν μέχρι δεσμῶν ὡς κακοῦργος». Καὶ μόνο αὐτὴ τὴ φράση νὰ ἔγραφε πρὸς τὸν Τιμόθεο, θὰ ἦταν ἀρκετὴ γιὰ νὰ ἀποτελέσει τὸ πιὸ ὑψηλὸ σεμινάριο ποιμαντικῆς. «Δὲν ὑπάρχει», λέει ὁ Χρυσορρήμων, «μεγαλύτερη πηγὴ θάρρους γιὰ τὸν μαθητὴ ποὺ παλεύει στὴ θάλασσα ἀπὸ τὸ νὰ δεῖ τὸν δάσκαλό του νὰ ναυαγεῖ καὶ νὰ σώζεται. Ἀνάλογο κουράγιο παίρνει ὁ στρατιώτης στὸν πόλεμο βλέποντας τὸν στρατηγὸ νὰ τραυματίζεται καὶ νὰ συνεχίζει τὸν ἀγώνα. Ἔτσι καὶ ὁ Τιμόθεος, ἀκούγοντας ὅτι ὁ Παῦλος, ποὺ μὲ τὸ κήρυγμά του ἐξουσίαζε ὅλη τὴν οἰκουμένη, βρίσκεται σὲ δεσμὰ καὶ σὲ θλίψεις, χωρὶς μάλιστα νὰ ἀπελπίζεται ποὺ ὅλοι οἱ δικοί του τὸν ἐγκατέλειψαν, θεωρεῖ φυσικὸ τὸ νὰ πάθει κι αὐτὸς τὰ ἴδια κακοπαθώντας γιὰ τὸν Χριστό».
Στρατιώτης, ἀθλητὴς καὶ γεωργὸς
Φυσικὰ ὁ ποιμένας πρέπει νὰ ἔχει καὶ τὴ μεταδοτικὴ ἱκανότητα τῆς διδασκαλίας διὰ τοῦ λόγου, ἀφοῦ «ἡ πίστις ἐξ ἀκοῆς, ἡ δὲ ἀκοὴ διὰ ρήματος Θεοῦ» (Ρωμ. 10,17). Καὶ ὁ ὑπεραιωνόβιος μιμητὴς τοῦ ἀποστόλου Παύλου ἅγιος Χαράλαμπος, πρὶν ἀξιωθεῖ τοῦ μαρτυρικοῦ τέλους, μία ζωὴ «τραvῶς τὴν ὀρθόδοξον πίστιν ἀνεκήρυττε», ὁδηγώντας ἀπὸ τὴν πλάνη τῶν εἰδώλων στὴν ἀλήθεια τοῦ Χριστοῦ πλῆθος σωζομένων. Ἡ μεγαλύτερη ὅμως δόξα τοῦ κηρύγματος εἶναι «τὸ ὑπὲρ Χριστοῦ πάσχειν». Ἐδῶ ὁ Ἀπόστολος ἀριστοτεχνικὰ χρησιμοποιεῖ τὶς εἰκόνες τοῦ στρατιώτη, τοῦ ἀθλητῆ καὶ τοῦ γεωργοῦ. Καὶ οἱ τρεῖς κοπιάζουν, ὁ καθένας γιὰ τὸν δικό του σκοπό.
Ὁ στρατιώτης ἴσως χρειαστεῖ νὰ θυσιάσει καὶ τὴ ζωή του. «Κι ἂν κάτι τέτοιο δίνει μεγάλη δόξα στὸν στρατιώτη ποὺ ὑπηρετεῖ ἐπίγειο βασιλιά», λέει ὁ ἅγιος Ἰωάννης, «πόσο μεγαλύτερη δόξα ἀποτελεῖ τὸ νὰ εἶσαι στρατιῶν τοῦ ἐπουρανίου Βασιλέως Χριστοῦ καὶ νὰ κακοπαθεῖς γιὰ τὸ θέλημά του!» Μέσα στὰ δεσμὰ τῆς φυλακῆς ὁ πιστὸς στρατιώτης τοῦ Χριστοῦ ἀπόστολος Παῦλος ἀξιώθηκε δόξα ἀσύγκριτα μεγαλύτερη καὶ ἀπὸ τὴ δόξα τοῦ αὐτοκράτορα Νέρωνα: «Ποιὸς ἦταν λαμπρότερος;» ρωτάει ρητορικὰ τὸ χρυσὸ στόμα τῆς Ἐκκλησίας. «Ὁ ἐν δεσμοῖς νικῶν ἢ ὁ ἐν ἁλουργίδι vικώμεvος; Ὁ ἁλυσοδεμένος Παῦλος νικοῦσε, ἐνῶ ὁ ντυμένος τὴ βασιλικὴ ἁλουργίδα ἦταν ὁ ἡττημένος».
Ἀπερίγραπτοι σίγουρα ἦταν, ὄχι ἁπλῶς οἱ κόποι, ἀλλὰ καὶ τὰ φρικτὰ μαρτύρια ποὺ ὑπέστη καὶ ὁ ὑπέργηρος ἅγιος Χαράλαμπος γιὰ τὸν Χριστό. Ἀκολουθώντας τὴν προτροπὴ τοῦ Ἀποστόλου, δὲν παραιτήθηκε μόνο ἀπὸ τὶς κοσμικὲς μέριμνες, γιὰ νὰ ἀρέσει στὸν Χριστὸ ποὺ τὸν στρατολόγησε, ἀλλὰ ἀφιέρωσε ὁλόκληρο τὸν ἑαυτό του στὴ θεοφιλὴ ἱερατική του διακονία. Κέρδισε καὶ τὰ δύο στεφάνια, τῆς ἱερωσύνης καὶ τῆς ἀθλήσεως, γιατί «ἤθλησε νομίμως, τὸν θεῖον ἀγῶνα καλῶς ἀγωvισάμεvος», ὅπως λέει ἕνα τροπάριό του. Πῶς νὰ μὴν ἦταν νόμιμη ἡ ἄθλησή του, ὅταν τίποτε δὲν ἐπεδίωξε γιὰ τὴ δική του ἀνάπαυση καὶ τιμή, ἀλλὰ γεμάτος ταπείνωση καὶ ἀγάπη ἀκόμη καὶ γιὰ τοὺς διῶκτες του θυσίασε τὰ πάντα καὶ στὸ τέλος καὶ τὴ ζωή του γιὰ τὴ δόξα τοῦ Χριστοῦ;
Ἀπολαβὲς καὶ καρποὶ τῆς Ἀνάστασης
Ὁ ἀληθινὸς ὅμως ποιμένας, ἐκτὸς ἀπὸ τὸ ἐπίπονο καὶ ἐνίοτε αἱματηρὸ χρέος τῆς νομίμου ἀθλήσεως, ἔχει καὶ δικαιώματα καὶ ἀπολαβές, τὶς ὁποῖες μπορεῖ νὰ γευθεῖ καὶ ἀπὸ αὐτὴ τὴ ζωή. Ὁ Θεὸς δὲν ἀφήνει χωρὶς παρηγορίες, ὑλικὲς καὶ πνευματικές, τοὺς πιστοὺς ἐργάτες τοῦ ἀμπελώνα τῆς Ἐκκλησίας του. Κορυφαία βέβαια παρηγορία εἶναι νὰ βλέπει ὁ ποιμένας ψυχὲς νὰ σώζονται μέσα ἀπὸ τὴ διακονία του, ὅπως ἀξιώθηκε ὁ ἅγιος Χαράλαμπος νὰ δεῖ πρώην εἰδωλολάτρες νὰ παίρνουν ἀκόμη καὶ στεφάνι μαρτυρίου ἐμπνεόμενοι ἀπὸ τὸ δικό του παράδειγμα.
Καὶ δὲν εἶναι παράδοξο, τὸ νὰ δίνει τέτοιους καρποὺς τὸ παράδειγμα τῶν ἀληθινῶν ποιμένων, ὅταν αὐτοὶ στηρίζονται στὴ μνήμη καὶ στὴν ἀκατανίκητη δύναμη τῆς Ἀνάστασης τοῦ Χριστοῦ. Ὁ πρώην διώκτης τοῦ ἀναστάντος Χριστοῦ καὶ τώρα Ἀπόστολός του εἶναι ὁ καταλληλότερος καὶ ἐγκυρότερος μάρτυρας αὐτῆς τῆς ἀλήθειας. Ὁ δὲ διαδoχὸς του ἅγιος Χαράλαμπος χαριτώθηκε νὰ τελέσει ὁ ἴδιος ἀνάσταση νεκροῦ δοξάζοντας τὴν τοῦ Χριστοῦ Ἀνάσταση.
Νά, γιατί ὁ φυλακισμένος ἀπόστολος Παῦλος μπορεῖ νὰ ἔχει δεμένα τὰ χέρια καὶ τὰ πόδια, ἀλλὰ κανεὶς δὲν μπορεῖ νὰ τοῦ δέσει τὸ ἅγιο στόμα του, μὲ τὸ ὁποῖο συνεχίζει νὰ χαρίζει σὲ τόσες ψυχὲς ἀνάσταση καὶ ἐλευθερία ἀπὸ τὴν πλάνη γράφοντας τὶς θεοφώτιστες ἐπιστολές του.
