Και όμως. Οι σημερινοί Χριστιανοί διαβάζουν τον βίο του Αγίου, διαβάζουν τους αγώνες του εναντίον της αιρέσεως, διαβάζουν τα κηρύγματα, όπως εδώ του μακαριστού π. Αυγουστίνου, και παρόλα αυτά και μετά από τόσες δεκαετίες αιρέσεως μιλούν για Οικονομία και άχρι καιρού.
6 Φεβρουαρίου
Τοῦ Μ. Φωτίου, Πατριάρχου Κων/λεως
OIKOYMENIΣΜΟΣ
ΣΥΝΤΕΛΕΙΤΑΙ ΠΡΟΔΟΣΙΑ
Μητροπολιτου Φλωρίνης π. Αυγουστίνου Καντιώτου
Πηγή: augoustinos-kantiotis
Σήμερα, ἀγαπητοί μου, ἡ ἁγία μας Ἀνατολικὴ Ἐκκλησία ἑορτάζει τὴν ἐπέτειο τῆς ἐκδημίας πρὸς Κύριον τοῦ ἱεροῦ Φωτίου πατριάρχου Κωνσταντινουπόλεως (820-893 μ.Χ.).
Εἶπαν, ὅτι ἡ ἱστορία εἶνε μιὰ πινακοθήκη, στὴν ὁποία ὁ χρόνος ἀναρτᾷ ἑκάστοτε εἰκόνες μεγάλων μορφῶν. Καὶ στὴν χριστιανικὴ ἱστορία ὑπάρχουν μεγάλες μορφές, ποὺ συνετέλεσαν στὴν ἐξάπλωσι καὶ ἑδραίωσι τῆς ἁγίας μας πίστεως. Μετὰ τὴν ἄχραντη εἰκόνα τοῦ Κυρίου ἡμῶν Ἰησοῦ Χριστοῦ ὑπάρχουν ἄλλες μορφές. Ἀπὸ πλευρᾶς ἀγώνων γιὰ τὴν διατήρησι τῆς παρακαταθήκης τῆς Ὀρθοδοξίας, ἀγώνων νὰ κρατηθῇ ἁγνὸ τὸ εὐαγγέλιο, ξεχωρίζουν τρεῖς μορφές· πρῶτος ὁ ἀπόστολος Παῦλος, δεύτερος ὁ Μέγας Ἀθανάσιος, καὶ τρίτος ὁ σημερινὸς ἅγιος.
Ὁ ἀπόστολος Παῦλος ἀγωνίστηκε ἐναντίον τῆς τάσεως ἰουδαϊκῶν κύκλων νὰ νοθεύσουν τὸν χριστιανισμὸ ὥστε νὰ παρουσιασθῇ ὡς μία παραφυάδα τοῦ ἰουδαϊσμοῦ. Ἀντιστάθηκε σ᾽ αὐτοὺς ἀλλὰ καὶ στὸν ἀπόστολο Πέτρο, ὁ ὁποῖος εἶχε βέβαια τὸ ἴδιο φρόνημα μὲ τὸν ἀπόστολο Παῦλο ἀλλ᾽ ὡς πρὸς τὸ σημεῖο αὐτὸ φάνηκε γιὰ λίγο κάπως ὑποχωρητικός. Ὁ Παῦλος διακήρυξε, ὅτι στὴ νέα πίστι, τὴν πίστι τῆς χάριτος, δὲν ἰσχύουν πλέον οἱ τύποι, ἡ ἰουδαϊκὴ λατρεία, οἱ θυσίες, καὶ ἡ περιτομή, ἀλλὰ «καινὴ κτίσις» (Γαλ. 6,15). Στὸν Παῦλο ὀφείλουμε τὸν διαχωρισμὸ τοῦ χριστιανισμοῦ ἀπὸ τὸν ἰουδαϊσμὸ καὶ τὴν αὐτοτέλεια τῆς χριστιανικῆς μας Ἐκκλησίας.
Ὁ Μέγας Ἀθανάσιος ἀγωνίστηκε ἐναντίον τῶν τάσεων τῆς ἑλληνικῆς φιλοσοφίας, ἐναντίον δηλαδὴ ἐκείνων ποὺ ἤθελαν νὰ ποῦν ὅτι, ὅπως οἱ ἀρχαῖοι εἶχαν τοὺς ἡμιθέους, ἔτσι στὴ νέα πίστι ὁ Χριστὸς εἶνε ἕνα εἶδος ἡμιθέου, ποὺ ποτέ δὲν μπορεῖ νὰ φτάσῃ τὸν Θεὸ Πατέρα. Ἐναντίον αὐτῆς τῆς τάσεως ὑπεστήριξε, ὅτι ὁ Κύριος ἡμῶν Ἰησοῦς Χριστὸς εἶνε τὸ ἕνα ἀπὸ τὰτρία πρόσωπα τῆς τρισηλίου Θεότητος, τῆς ἁγίας Τριάδος.
Καὶ ὁ ἱερὸς Φώτιος, ποὺ ἑορτάζουμε σήμερα, ἀγωνίστηκε πολὺ σὲ ἕνα ἄλλο σπουδαιότατο ἀγῶνα, ἐναντίον τῶν ἐπεμβάσεων τοῦ κράτους στὴν ἐκκλησία· ὑποστήριξε ἐκεῖνο ποὺ εἶπε ὁ Κύριος· «Ἀπόδοτε τὰ καίσαρος καίσαρι καὶ τὰ τοῦ Θεοῦ τῷ Θεῷ» (Ματθ. 22,21). Ἀγωνίστηκε ἐναντίον τῆς τάσεως τοῦ παπισμοῦ νὰ ὑποτάξῃ ὑπὸ τὴν ἐξουσία του τὴν Ὀρθοδοξία. Ἀγωνίστηκε ἐναντίον τοῦ πρωτείου τοῦ πάπα, ποὺ ἔκανε τότε τὴν ἐμφάνισί του μὲ ἀξιώσεις ἐπὶ τῆς Ἀνατολικῆς Ἐκκλησίας. Ἀγωνίστηκε κυρίως –καὶ αὐτὸ εἶνε τὸ σπουδαιότερο– ἐναντίον τῶν καινοτομιῶν, ποὺ ἔρχονταν νὰ ἀλλοιώσουν τὸ περιεχόμενο τῆς ὀρθοδόξου πίστεως, ἐναντίον τῆς «ἀθέου» προσθήκης στὸ ἱερὸ Σύμβολο τῆς πίστεως τοῦ λεγομένου Φιλιόκβε (Filioque), μὲτὸ ὁποῖο καταλύεται τὸ τριαδικὸ δόγμα, τὸ ἁγιώτερο καὶ μυστηριωδέστερο δόγμα τῆς πίστεώς μας. Καὶ οἱ τρεῖς ὑπέστησαν πολλὲς δοκιμασίες γιὰ τοὺς ἀγῶνες τους.
* * *
Ὁ ἱερὸς Φώτιος ὑπέστη πολλὲς θλίψεις. Συκοφαντήθηκε ἀπὸ φθονεροὺς ἀνθρώπους τῆς ἐποχῆς του· τὸν παρουσίασαν ὅτι κατέχεται ἀπὸ πνεῦμα φιλαρχίας, διάθεσι νὰ καταλάβῃ τὸ θρόνο, ἐνῷ εἶνε γεγονὸς ὅτι ἀποποιεῖτο τὸ ἱερὸ ἀξίωμα καὶ τὴν παραμονὴ τῆς ἐκλογῆς του μετὰ δακρύων παρακαλοῦσε ν᾽ ἀποφύγῃ τὸ ποτήριο τῆς δοκιμασίας αὐτῆς.
Ὑβρίσθηκε ἀκόμη ἀπὸ τοὺς παπικούς, ποὺ οἱ ὕβρεις τους συνεχίζονται μέχρι σήμερα ἐναντίον του· καὶ μόνο τὸ ὄνομά του τοὺς ἐξοργίζει. Διώχθηκε ἀπὸ αὐτοκράτορες καὶ ἄλλους ἄρχοντες τῆς ἐποχῆς του. Δύο φορὲς ἐξωρίσθηκε· ἦταν καὶ σ᾽ αὐτὸ ἄξιος μιμητὴς τοῦ Μεγάλου Ἀθανασίου.
Καὶ τὸ τέλος του ἦταν ἡρωικό. Φυλακίστηκε σὲ μοναστήρι, καὶ ἐκεῖ οἱ ἄσπονδοι ἐχθροί του ἐπέβαλαν σ᾽ αὐτόν, ποὺ ἦταν ἕνας ἀπὸ τοὺς πιὸ μελετηροὺς ἀνθρώπους, τὸ χειρότερο εἶδος τιμωρίας· καὶ αὐτὸ ἦταν ἡ στέρησι ὄχι τῆς τροφῆς ἢ τοῦ νεροῦ ἢ τοῦ ἀέρος, ἀλλὰ ἐκείνου ποὺ γι᾽ αὐτόν, ἀπ᾽ τὰ μικρά του χρόνια μέχρι τὸ τέλος τῆς ζωῆς του, ἦταν ἡ ἀναπνοή του· τοῦ στέρησαν τὰ ἱερὰ βιβλία. Κανείς ἄλλος δὲν ἀγάπησε τὰ βιβλία καὶ τὴ μελέτη, τόσο τῆς θύραθεν σοφίας ὅσο καὶ τῆς θείας Γραφῆς, ὅπως ὁ ἱερὸς Φώτιος. Σὲ ἡλικία 20 ἐτῶν συνέγραψε σπουδαιότατο Λεξικό, τὸ ὁποῖο ὁ Θεὸς θέλησε ν᾽ ἀνακαλυφθῇ στὶς ἡμέρες μας στὴν ἱ. μονὴ Ζάβορδας (Γρεβενῶν), ὁ περίφημος ἐκεῖνος κώδικας, ποὺ ἡ ἔκδοσί του προκαλεῖ παγκόσμιο ἐπιστημονικὸ ἐνδιαφέρον· διότι μέχρι πρότινος ἦταν ἄγνωστο, μόνο μερικὲς σελίδες του ἦταν γνωστές. Σ᾽ αὐτὸν λοιπόν, ποὺ ἀγάπησε τόσο τὰ βιβλία, ἐπεβλήθη ὡς τιμωρία νὰ μὴν ἔχῃ κοντά του κανένα βιβλίο. Καὶ ἔμεινε χωρὶς τὰ βιβλία, τοὺς ἀγαπητούς του «φίλους». Μέσα σὲ τέτοιους περιορισμοὺς καὶ μέσα σὲ τέτοια στέρησι φίλων καὶ συγγενῶν καὶ πρὸ παντὸς τῶν βιβλίων, ἐξεδήμησε πρὸς τὸν Κύριο σὰν σήμερα, 6 Φεβρουαρίου τοῦ 893, καὶ αὐτὴ τὴν ἐπέτειο ἑορτάζουμε τώρα.
* * *
Ὁ ἱερὸς Φώτιος ἀνεδείχθη, ὅπως λέει ἡ σημερινὴ ἀκολουθία, «θεοπαγὴς προμαχών», προμαχώνας τὸν ὁποῖον ἔστησε ὁ Θεὸς γιὰ νὰ μὴ κατακλύσῃ τὴν Ἀνατολὴ τὸ παπικὸ κῦμα· ἀνεδείχθη «ἀκρόπολις», φρούριο Ὀρθοδοξίας· ἀνεδείχθη «Ἑώας τὸ σέλας», τὸ φῶς δηλαδὴ τῆς Ἀνατολῆς, «καλονὴ τῶν πατέρων» τῆς Ἐκκλησίας. Ἑνὸς τέτοιου ἀνδρὸς τὴ μνήμη ἑορτάζουμε σήμερα, ἀγαπητοί μου. Φυσικά, στὰ λίγα αὐτὰ λόγια ποὺ λέμε γι᾽ αὐτόν, δὲν εἶνε δυνατὸν νὰ ἐξαντληθῇ τὸ ἀπέραντο θέμα τοῦ ἱεροῦ Φωτίου. Περιοριζόμεθα νὰ θίξουμε μόνο τὴν ἑξῆς σημαντικὴ πλευρά. Ἑορτάζουμε σήμερα τὴ μνήμη του. Τὴν ἑορτάζουμε σὲ μία ἐποχὴ κατὰ τὴν ὁποία πολὺς λόγος γίνεται γιὰ τὴν οἰκουμενικὴ κίνησι καὶ τὴν ἕνωσι τῶν «ἐκκλησιῶν»· σὲ ἐποχὴ ποὺ γιὰ πρώτη φορὰ –ἐγὼ τὸ θεωρῶ αὐτὸ «σημεῖον τῶν καιρῶν» (Ματθ. 16,3)– ὀρθόδοξοι ἄρχοντες πηγαίνουν στὴ ῾Ρώμη καὶ σκύβουν ἐμπρὸς στὸν πάπα! Φρίττουν ἀπὸ τὸν τάφο τὰ ἱερά του ὀστᾶ βλέποντας ἀρχιερεῖς καὶ ἄλλους κληρικοὺς καὶ θεολόγους νὰ παιρνοῦν ἀπὸ τὴ ῾Ρώμη καὶ νὰ ἀσπάζωνται τὸν πάπα, βλέποντας νὰ καταβάλλωνται τόσες προσπάθειες γιὰ τὴν «συμφιλίωσι» Ἀνατολῆς καὶ Δύσεως καὶ νὰ γίνωνται συνέδρια ἐπὶ συνεδρίων, τὰ ὁποῖα κατὰ τὴ δική μου ταπεινὴ ἀντίληψι εἶνε παγίδες, στὶς ὁποῖες ζητοῦν νὰ παρασύρουν τὴν Ὀρθόδοξο Ἐκκλησία. Ζοῦμε σὲ ἡμέρες ποὺ συντελεῖται μία προδοσία τῆς ὀρθοδόξου πίστεως μέσα στοὺς κόλπους τῆς ἰδίας τῆς Ἐκκλησίας μας ἐκ μέρους ἐπισκόπων ἱεροκηρύκων καὶ θεολόγων, ἐκείνων ποὺ ἔπρεπε νὰ εἶνε οἱ πρῶτοι φύλακες τῆς ἱερᾶς παρακαταθήκης. Καὶ ἂν παραστῇ ἀνάγκη σκληροτέρων ἀγώνων –διότι τώρα ἁπλῶς εἶνε τὰ προοίμια μιᾶς τέτοιας συγκρούσεως καὶ δὲν ξέρουμε τί μᾶς ἐπιφυλάσσει ὁ Θεός–, εἴθε ὁ Κύριος ν᾽ ἀναδείξῃ νέους ἀγωνιστὰς τῆς Ὀρθοδόξου πίστεως. Εἴθε ὁ καθένας ἀπὸ μᾶς καὶ ἰδίως οἱ νεώτεροι νὰ γίνουμε μικροὶ Ἀθανάσιοι, μικροὶ Φώτιοι, μικροὶ Μᾶρκοι Εὐγενικοί, ἕτοιμοι νὰ σηκώσουμε ψηλὰ τὴσημαία καὶ τὸ λάβαρο τῆς Ὀρθοδόξου πίστεώς μας.
Τοῦτο νομίζω θὰ εἶνε τὸ καλύτερο μνημόσυνο τοῦ σήμερα ἑορταζομένου ἁγίου, ὁ ὁποῖος θὰ εὐφραίνεται καὶ θὰ ἀγάλλεται στοὺς οὐρανοὺς ὅταν βλέπῃ ὅτι ἡ παράταξις τῶν ὀρθοδόξων δὲν στερεῖται μαχητῶν, δὲν στερεῖται ἀνδρῶν, δὲν στερεῖται ἡρώων, δὲν στερεῖται ἀνθρώπων ποὺ εἶνε ἕτοιμοι καὶ τὸν χρόνο καὶ τὰ νιᾶτα καὶ τὰ πάντα νὰ θυσιάσουν ὑπὲρ τῆς Ὀρθοδοξίας, γιὰ τὴν ὁποία ἔζησε καὶ ἀπέθανε ὁ ἱερὸς Φώτιος.
Διὰ πρεσβειῶν τοῦ ἁγίου Φωτίου, καθὼς καὶ τοῦ ἁγίου Βουκόλου, ποὺ συνεορτάζει μαζί του σήμερα, καὶ πάντων τῶν μαρτύρων, εἴθε ὁ Κύριος νὰ ἐλεήσῃ καὶ σώσῃπάντας ἡμᾶς· ἀμήν.
(†) ἐπίσκοπος Αὐγουστῖνος
(Εις το ἱ. ναΰδριον Ἱδρύματος Παλαμηδίου 76 – Ἀθηνων 6-2-1961
