Ὄψεις ἀποκρυφισμοῦ: Τά Φυλακτά
Γράφει ο Πρωτ. Βασίλειος Α. Γεωργόπουλος, Λέκτορας Θεολογικῆς Σχολῆς Α.Π.Θ
Τά φυλακτά εἶναι μία πανάρχαια πρακτική, πού χρησιμοποιοῦνταν σέ πλῆθος παγανιστικῶν λατρειῶν καί χώρων ὡς μέσα προστασίας, ὑποτιθέμενου ἐλέγχου τῶν πνευμάτων ἤ καί αὐτῶν τῶν φυσικῶν δυνάμεων.
Στήν ἀρχαία Αἴγυπτο λ.χ. τό πλέον διαδεδομένο φυλακτό ἦταν τό λεγόμενο ”Μάτι τοῦ Ὥρου”, ἐνῶ στήν ἀρχαία Ἑλλάδα ἦταν γνωστά ὡς περιάμματα καί περίαπτα. Τά φυλακτά ὅμως σήμερα εἶναι παρόντα καί στόν ἀποκρυφιστικό χῶρο καί μάλιστα μέ πολλές μορφές.
Διαφημίζονται, προβάλλονται καί πωλοῦνται ὡς ἀντικείμενα πού ἐμπεριέχουν μαγικές δυνάμεις, οἱ ὁποῖες προφυλάσσουν, δῆθεν, ὅποιον τά ἔχει, ἀπό ἀρρώστιες, βάσκανο μάτι, ἐμπόδια κάθε εἴδους, ἀπό μαγεία καί κάθε μορφή κακοδαιμονίας.
Ἄλλοτε προωθοῦνται ὡς μέσα, τύχης, ἐπιτυχίας, ἀπόκτησης πλούτου, γονιμότητας, κ.ἄ. Τό πρόβλημα μάλιστα γίνεται ἀκόμα πιό σύνθετο καί μεγαλύτερο, ὅταν τέτοιου εἴδους πεποιθήσεις συνδυάζονται μέ προκαταλήψεις καί δεισιδαιμονίες, πού ἐπίσης εἶναι παροῦσες καί βασανίζουν πλῆθος ἀνθρώπων πού τίς πιστεύουν.
Στόν εὐρύτερο ἀποκρυφιστικό χῶρο διαφημίζονται φυλακτά ἀπό διάφορα ὑλικά, σέ πολλά καί ποικίλα σχήματα, μεγέθη, χρώματα κ.λπ. Φοροῦνται, συνήθως, στό λαιμό ἤ στό χέρι. Ἄλλοτε τοποθετοῦνται σέ εὐδιάκριτο σημεῖο στά σπίτια, σέ δωμάτια, ἀλλά καί σέ ἐπαγγελματικούς χώρους.
Δέν εἶναι μάλιστα τυχαῖο τό γεγονός, ὅτι ἀποκρυφιστικά σύμβολα, ὅπως ὁ λεγόμενος Αἰγυπτιακός σταυρός (Ankh) νά παρουσιάζεται ὡς ἐξαιρετικό φυλακτόσύμβολο δύναμης καί προστασίας.
Μία ἐπιπλέον κατηγορία τέτοιων φυλακτῶν στόν ἀποκρυφιστικό χῶρο περιέχουν ἐπιγραφές, ξόρκια, φράσεις θρησκευτικοῦ περιεχόμενου, λ.χ. ὀνόματα ἀγγέλων συνήθως λαμβανόμενα ἀπό ἀποκρυφιστικές πηγές, σύμβολα, φιγοῦρες ἤ καί σχέδια, ὡς μέσα ἄμυνας καί προστασίας ἀπό ἀρνητική ἐνέργεια.
Τά φυλακτά στό χῶρο τοῦ ἀποκρυφισμοῦ εἶναι παρόντα καί στόν πλέον σκληρό πυρήνα του, σέ τελετές, δηλαδή, μαγείας ὡς μέσα, ὑποτίθεται, προφύλαξης τοῦ μάγου ἀπό μή ἐλεγχόμενες ἐνέργειες τῶν πνευμάτων πού ἐπικαλεῖται. Σέ νεοεποχίτικους χώρους θά συναντήσουμε ἐπίσης τήν παρουσία καί τή χρήση φυλακτῶν.
Ἐδῶ ὅμως ἡ διαφήμισή τους καί ἡ ἑρμηνεία τοῦ τρόπου λειτουργίας τους ἔχει νεοποχίτικη λεκτική ἐπένδυση, ὅπως λ.χ., ὅτι τά φυλακτά εἶναι ἐνεργειακά μέσα προστασίας, ἐνεργειακοί ἀγωγοί, συσσωρευτές θετικῆς ἐνέργειας, ὄργανα προστασίας μέσῳ δονήσεων, πού ἐκπέμπουν ἤ συντονισμῶν. Ἀπέναντι σʼ αὐτή τήν ἀποκρυφιστική ζοφερή καί θλιβερή πραγματικότητα ὑπάρχει ἡ χριστιανική πρα γματικότητα.
Ἡ ἀποκρυφιστική περί φυλακτῶν ἀντίληψη σέ συνδυασμό μέ τίς δεισιδαιμονίες καί τίς προκαταλήψεις ἀνήκουν σʼ αὐτά πού, σύν τοῖς ἄλλοις, ὁ πιστός ἀποτάχθηκε ὡς ἔργα καί λατρεία τοῦ διαβόλου τήν ἱερή στιγμή τοῦ ἁγίου βαπτίσματός του.
Ὁ χριστιανός γεύεται τόν πλοῦτο καί τήν εὐλογία τῆς ἐλευθερίας, πού τοῦ δώρησε ὁ Χριστός. Στή συνάφεια αὐτή μποροῦμε νά ἀντιληφθοῦμε τήν χριστιανική κριτική κατά τοῦ φαινόμενου, ἤδη ἀπό τά ἀρχαῖα χρόνια, ὅπως αὐτή καταγράφεται σέ ἀπόσπασμα πού ἀποδίδεται στόν Μέγα Ἀθανάσιο.
Ἐπισημαίνει σχετικά ὁ ἱερός πατέρας: «Τά γάρ περίαπτα καί αἱ γοητεῖαι μάταια βοηθήματα ὑπάρχου σιν. Εἰ δέ τις αὐτοῖς κέχρηται, γινωσκέτω τοῦτο σαφῶς, ὅτι ἑαυτόν ἐποίησεν ἀντί πιστοῦ ἄπιστον, ἀντί χριστιανοῦ ἐθνικόν, ἀντί δέ συνετοῦ ἀσύνετον, ἀντί δέ λογικοῦ ἀλόγιστον» (PG 26, 1320A). Ἐπιπλέον, σέ ἀντίθεση μέ τόν ἀποκρυφιστικό συμφυρμό περί φυλακτῶν, ὁ χριστιανός ἔχει ὡς ἀκατάλυτο ὅπλο τόν Τίμιο Σταυρό τοῦ Κυρίου.
Ὁ ἱερός Δαμασκηνός, συνοψίζοντας τή διαχρονική πίστη τῆς Ἐκκλησίας, μᾶς ὑπενθυμίζει, μέ τήν ἀξεπέραστη θεολογική του ἀκρίβεια, σχετικά μέ τόν Τίμιο Σταυρό ὅτι: «Οὗτος θυρεός καί ὅπλον καί τρόπαιον κατά τοῦ Διαβόλου. Οὗτος σφραγίς, ἵνα μή θίγη ἡμῶν ὁ ὀλοθρεύων, ὥς φησιν ἡ Γραφή. Οὗτος τῶν κειμένων ἀνάστασις, τῶν ἑστώτων στήριγμα, ἀσθενῶν βακτηρία, ποιμαινομένων ράβδος, ἐπιστρεφόντων χειραγωγία, προκοπτόντων τελείωσις, ψυχῆς σωτηρία καί σώματος, πάντων κακῶν ἀποτρόπαιον, πάντων ἀγαθῶν πρόξενος, ἁμαρτίας ἀναίρεσις, φυτόν ἀναστάσεως, ξύλον ζωῆς αἰωνίου» (Ἔκδοσις Ἀκριβής Ὀρθοδόξου Πίστεως, 4, 11).
Ὀρθόδοξος Τύπος ἀρ. φύλ. 1952, 30 Νοεμβρίου 2012
