(Απ. Παύλος – Πράξεις, Κεφ. 17,
22-31)
Τοῦ Ν.
ΣΑΚΑΛΑΚΗ
Η
φράση αυτή του Απ. Παύλου μας εισάγει στην Ορθόδοξη οντολογία και
εκκλησιολογία.
Στο
Λεξικό και στις έγκυρες–σοβαρές Μεταφράσεις ή ερμηνείες της Καινής Διαθήκης, διαβάζουμε:
«Εν
αυτώ γαρ ζώμεν = διότι εξ αιτίας αυτού ζούμε, διότι απ’ αυτόν ζούμε».
Αυτή
η πραγματικότητα ζωής, πνευματικής και σωματικής, που τονίζει ο Απ. Παύλος,
είναι αδιαίρετη με την Ύπαρξη (εσμέν, στο κείμενο) και την κίνηση (κινούμεθα).
Υπ’
αυτό το πρίσμα έχουμε την εικόνα ενότητας του Σύμπαντος ως ύπαρξη, κίνηση και
ζωή (ανώτατη μορφή ύπαρξης).
Χάρις
στην Πρόνοια του Θεού διατηρείται η εύθραυστη ζωή, ερμηνεύει ο Ι. Χρυσόστομος: «Όρα πως πάντα αυτού λέγει είναι· το είναι παρ’ αυτού, το
ενεργείν, το μη απόλεσθαι».
Μετάφραση:
«Κύττα πως όλα είναι του Θεού, λέγει ο Απόστολος Παύλος, δηλ. το είναι, η
δύναμη προς ενέργεια, η διατήρηση στην ζωή». Μήπως ο Απόστολος υπαινίσσεται και
την όλη ζωή μέσα στα όρια της μιας Εκκλησίας, του ενός σώματος του Χριστού;
Το
Σύμπαν είναι προϊόν των ακτίστων ενεργειών του Θεού, τονίζει στους Αθηναίους ο
Απ. Παύλος, καθώς και ο άνθρωπος, του οποίου Θεού «γένος εσμέν» (Πράξ.: 17,28).
Μερικά
σχόλια είναι επειγόντως απαραίτητα.
Η
σύγχρονη Φυσική, σύμφωνα με τα πορίσματα του Fritjor Capra (Εκδόσεις Ωρώρα), υπογραμμίζει ως εξής την
σύγχρονη εικόνα του Σύμπαντος, ως ύπαρξη, ως κίνηση και ζωή: «Η δομή της ύλης δεν είναι καθόλου μηχανιστική (…). Έχει
αρχίσει να επικρατεί πλέον η άποψη ότι η επιστημονική γνώση κινείται προς την
κατεύθυνση μιας μη μηχανιστικής πραγματικότητας. Το σύμπαν αρχίζει να
αναγνωρίζεται ως μια τεράστια σκέψη και όχι πλέον ως μια τεράστια μηχανή (…). Η
ομοιότητα μεταξύ της δομής της ύλης και της δομής του νου δεν θα πρέπει να μας
εκπλήσσει καθόλου, καθώς η ανθρώπινη συνειδητότητα απ’ ότι φαίνεται
διαδραματίζει έναν βασικό ρόλο στην διαδικασία της παρατήρησης».
Ο Απ.
Παύλος διατυπώνοντας το χωρίο «Εν αυτώ γαρ
ζώμεν και κινούμεθα και εσμέν», απαντά
Χριστοκεντρικά στα έσχατα ερωτήματα που θέτει ο άνθρωπος, δηλ. στο Κοσμολογικό,
στο ανθρωπολογικό, στο ψυχολογικό και στο θεολογικό. Στις ημέρες των εορτών
(Χριστούγεννα, Πρωτοχρονιά) έντονα αναφύονται τα έσχατα αυτά ερωτήματα, ως
σκέλη της σύγχρονης (σύνολης) προβληματικότητας.
Όσοι
προσπαθούν να απαντήσουν με μόνη τη δύναμη της λογικής όρασης, τότε: ή πέφτουν
σε αδιέξοδα, πλάνες και αιρέσεις ή πραγματοποιούν ένα ποιοτικό άλμα στην
κατεύθυνση της παραδοχής ενός Δημιουργού Θεού.
Τα
μυστήρια του Θεού και του ανθρώπου δεν κατανοούνται σε βάθος, στα όρια του
ανθρώπινου συλλογισμού, μιας και υπάρχει η αδυναμία των λογικών κατηγοριών.
Στον
αντίποδα της αίσθησης – λογικής, βρίσκεται η Πίστις, ως θεμέλιο για την βίωση
των αληθειών του Χριστιανισμού, της Ορθοδοξίας. «Η
πίστις η θύρα εστί των μυστηρίων»,
τονίζει ο Άγιος Ισαάκ ο Σύρος (Λόγος ΟΒ΄).
Στην
αναίτια πραγματικότητα του «Ανάρχου Όντος», συναντώμεθα και εμείς οι Ορθόδοξοι
Χριστιανοί και οι υλιστές – Άθεοι. Ο οντολογικός προσανατολισμός των Υλιστών –
Αθέων, αρχίζει με την πίστη, ότι η υλοενέργεια είναι αυθύπαρκτη, άναρχη. Αυτή η
πίστη συνιστά υλιστικό δόγμα και όχι επιστημονική θέση. Αφήνει αναπάντητο
(επιστημονικά) το ερώτημα: Πόθεν η υλοενέργεια;
Οντολογικά,
λογικά, η πρώτη δημιουργική ουσία, προϋποθέτει το αυθύπαρκτο, το άναρχο, το
αΐδιο, είτε ο υλιστής την ονομάζει υλοενέργεια, είτε ο απλός ιδεαλιστής ή
θρησκευτικά πιστός, την θέλει ως πνευματική οντότητα (Ανωτέρα Δύναμη).
Ως
Ορθόδοξοι Χριστιανοί απορρίπτουμε τον Ιδεαλισμό, διότι παρακάμπτει τον Χριστό,
όπως επίσης και τον υλισμό, διότι θεοποιεί την ύλη!
Εάν η
ύλη υπάρχει αναίτια, τότε η ύπαρξή της παραβιάζει τον νόμο της Αιτιότητας που
την διέπει.
Ή
μήπως η ύλη «προέβλεψε» την εμφάνιση της ζωής και «θέλησε» να την προστατεύσει
διαχρονικά με την ισχύ των αιτιοκρατικών νόμων της;
Οι
βασικές (4) δυνάμεις της κτίσεως – φύσεως, δηλ. οι δυνάμεις της βαρύτητας, οι
ισχυρές και ασθενείς πυρηνικές δυνάμεις και οι ηλεκτρομαγνητικές δυνάμεις, που
οδήγησαν την ύλη από τα κατώτερα επίπεδα οργανώσεως στα ανώτερα, είναι με τόση
ακρίβεια καθορισμένες, ώστε εξασφάλισαν την δυνατότητα αναπτύξεως της ζωής.
Μαθηματικά,
η θεωρία των πιθανοτήτων απορρίπτει τις υλιστικές παραδοχές, περί «τυχαίων»
γεγονότων, σε τόσες δυσεξαρίθμητες προνοητικές συμπτώσεις!
Η
πίστη, γενικά, υπάρχει σ’ όλους τους ανθρώπους με διαφορετικό, όμως,
περιεχόμενο.
Την
συμπαντική γλώσσα του Θεού, η επιστήμη την μεταφράζει στη δική της γλώσσα.
Το
Σύμπαν περιέχει πειστικότατες μαρτυρίες για τον Δημιουργό Του.
Την
έκπληξη και τον θαυμασμό μπροστά στο Σύμπαν τα υπερβαίνει το κάλλος του
πνευματικού σύμπαντος, της Ορθόδοξης Εκκλησίας, της μόνης αληθινής Εκκλησίας.
Είναι
απόλυτα ενδεικτικό, γιατί η Εκκλησία έγινε άρθρο πίστεως, όπως ο Πατήρ, ο Υιός
και το Άγιο Πνεύμα.
Εντός
της Εκκλησίας βιώνεις ακέραια την Παράδοσή της, όπως την παρέλαβε από τους
Αποστόλους και την έζησαν οι άγιοί της.
Οι
αιρέσεις και η παναίρεση του οικουμενισμού δεν είναι εκκλησίες αλλά «είδωλα
εκκλησιών», σύμφωνα με τον Άγιο Αμφιλόχιο Ικονίου.
«Αυτή γαρ (η Εκκλησία) η του ελέους πηγή και
της αγαθότητος και συμπαθείας ακένωτος θησαυρός…
Ου παύεται εφαπλούσα τας θεϊκάς αυτής δυνάμεις, σώζουσα τους εν ανάγκαις
και λύουσα συμφορών και κινδύνων επιφοράς και ιωμένη ψυχάς και σώματα…» (Εκ της ακολουθίας Παναγίας Ελεούσης). Εν αυτή γαρ ζώμεν
και κινούμεθα και εσμέν!
ΝΙΚΟΣ Ε. ΣΑΚΑΛΑΚΗΣ, ΜΑΘΗΜΑΤΙΚΟΣ
