(Μ. Βασίλειος – Όροι κατ’ επιτομήν)
Β΄ ΜΕΡΟΣ (Το Α΄μέρος εδώ)
Toυ Ν. ΣΑΚΑΛΑΚΗ
Αναμφίβολα, η άνευ όρων υπακοή ανήκει μόνο στον
αληθινό, φιλάνθρωπο Τριαδικό Θεό.
«Άκουε Ισραήλ», υπογραμμίζει η Γραφή (Δευτ. 6,4).
Η ίδια παντοκρατορική φωνή ακούγεται και στην Κ.
Διαθήκη: «Αλλοτρίω δε ου μη ακολουθήσωσιν, αλλά φεύξονται απ’ αυτού, ότι ουκ
οίδασι των αλλοτρίων την φωνήν» (Ιωαν. 10,5-6).
Ιδιαίτερα, σήμερα, όπου κυριαρχεί ο «Μονοθεϊσμός
της αγοράς» (Ρ. Γκαρωντύ), η Παγκοσμιοποίηση, η εσχατολογική κοινωνία κατά
(σύμφωνα) την Αποκάλυψη, η ίδια φωνή ακούγεται πιο δυνατά: «γίνου πιστός άχρι
θανάτου» (Αποκ. 2,10).
Η αλήθεια της υπακοής δεν είναι μια ιδέα, μια μετακινούμενη θέση μέσα στην Ορθοδοξία (Εκκλησία). Η υπακοή στις εντολές του Θεού, διαμορφώνει το αιώνιο μέλλον του ανθρώπου. Αυτό εννοεί, πρωτίστως, ο Μ. Βασίλειος: «Η γαρ υπακοή μέχρι θανάτου έχει τον όρον» (ΟΡΟΙ ΚΑΤ’ ΕΠΙΤΟΜΗΝ, Σελ. 185, Ε.Π.Ε. 9).
Μετάφραση: «διότι η υπακοή
τελειώνει εις τον θάνατον».
Την ορθή ταξιθέτηση της αρετής της υπακοής μέσα
στο Εκκλησιαστικό Σώμα, την βρίσκουμε στις διδασκαλίες των μεγάλων Πατέρων της
Εκκλησίας.
Στους «ΟΡΟΥΣ ΚΑΤ’ ΕΠΙΤΟΜΗΝ» του Μ. Βασιλείου,
αναλύονται όλες οι προϋποθέσεις της υπακοής, με διαλεκτική που φθάνει στα
ακρότατα όριά της, όπως είναι ο θάνατος του πιστού. Να θυμίσουμε, ότι οι 313
σύντομοι κανόνες (όροι), που αφορούν την Μοναχική ζωή (κυρίως) και βρίσκονται υπό
μορφή ερωταποκρίσεων στον «9ο τόμο της σειράς Ε.Π.Ε. – Έργα Μ.
Βασιλείου» λέγονται «ΟΡΟΙ ΚΑΤ’ ΕΠΙΤΟΜΗΝ».
Ειδικώτερα ο Μ. Βασίλειος αναφέρεται στην υπακοή
του Μοναχού-ής και στην διαγωγήν τους εντός του κοινοβίου, γι’ αυτό και λέγει:
«Ο δεχόμενος την εντολήν (μοναχός-μοναχή) από τον πνευματικό προϊστάμενο δεν
πρέπει να αντιλέγη, διότι η υπακοή τελειώνει εις τον θάνατον».
Σήμερα, πολλοί επίσκοποι-πνευματικοί, ως
συνείδηση, ως θεολογική παρουσία και ως εκκλησιολογικό φρόνημα, ενώ βρίσκονται
σε συμπόρευση με την παναίρεση του οικουμενισμού, απέναντι από την Ορθοδοξία,
απαιτούν υπακοή από το Εκκλησιαστικό Σώμα. Η ανάλυση–διδασκαλία του Μ.
Βασιλείου φέρνει στο φως τις προϋποθέσεις υπακοής.
Στις «ΑΣΚΗΤΙΚΕΣ ΔΙΑΤΑΞΕΙΣ», ο Ι. πατήρ,
υπογραμμίζει:
«Ώσπερ γαρ ο Θεός, Πατήρ απάντων και ων και
καλείσθαι καταξιών, ακριβεστάτην παρά των αυτού θεραπόντων απαιτεί την
ευπείθειαν, ούτω και ο πνευματικός εν ανθρώποις πατήρ, προς τους του Θεού
νόμους τας εαυτού διατάξεις αρμόζων, αναμφίλεκτον την υπακοήν απαιτεί».
Μετάφρασις:
«Όπως δηλ. ο Θεός, που είναι και έχει την αξίωσιν
να καλήται Πατήρ όλων, απαιτεί απόλυτον υπακοήν από τους δούλους του, έτσι και
ο πνευματικός πατήρ μεταξύ των ανθρώπων, που προσαρμόζει τας εντολάς του προς
τους νόμους του Θεού, απαιτεί αναντίρρητον υπακοήν».
Όλη η διδασκαλία του Μ. Βασιλείου δεν αφορά μόνον
τους μοναχούς αλλά και τους λαϊκούς, στα όρια της ίδιας ευθύνης. Αυτή είναι η
έλλογη ρύθμιση της εν Χριστώ ζωής ενός πιστού και όχι η επιστράτευση της
(Γεροντικής) επινοητικότητας, που αφθονεί σήμερα στις τάξεις των «ευσεβών», που
λέγουν: «Βεβαίως αυτά τα αναφέρει η Αγία Γραφή, οι Πατέρες και το Πηδάλιο, αλλά
θα δω τι λέει ο Γέροντας, θα κάνω ότι μου πει», χωρίς να λαμβάνουν υπ’ όψιν,
ότι υπακούω στον πνευματικό –Γέροντα, εφόσον και αυτός ορθοτομεί, υπακούει δηλ.
στην Αγία Γραφή, στους Αγίους Πατέρες και στις Αγίες Οικουμενικές Συνόδους.
Έγινε πνευματικό καρκίνωμα ο Γεροντισμός
(Γεροντολατρεία-Γεροντοθηρία) στο Σώμα της Εκκλησίας.
Στη διδασκαλία του Αγίου Βασιλείου θεωρώ
απαραίτητο, να προσμετρήσω και τις εξής εκκλησιολογικές τοποθετήσεις:
- «Αγία Ζ΄ Οικουμενική Σύνοδος»:
«Η σύνοδος εξεβόησεν. Πατέρες κηρύττουσι, τέκνα
υπακοής εσμέν και εγκαυχώμεθα εν προσώπω της Μητρός τη παραδόσει της Καθολικής
Εκκλησίας…»
- «Προς Κλήρον και Λαόν» (1969) – Επίσκοπος
Αυγουστίνος Καντιώτης:
«Χαίρω, διότι ο ευσεβής λαός της περιφερείας μου
ακούει την φωνήν της Εκκλησίας και ακολουθεί. Έχω πολλά συγκινητικά δείγματα
της αγάπης και αφοσιώσεως του λαού εις την Εκκλησίαν. Υπακούει ο λαός εις τον
επίσκοπον. Ο δε υπακούων εις τον επίσκοπον, εφ’ όσον ούτος διδάσκει όχι ιδικόν
του θέλημα αλλά το θέλημα του Θεού, είναι ως να υπακούη εις τον ίδιον τον
Χριστόν. Και ο μη υπακούων εις τον επίσκοπόν του είναι ως να μη υπακούη εις τον
ίδιον τον Χριστόν» (Σελ. 204).
- «π. Φιλόθεος Ζερβάκος»:
«Ίσως τινές εξ υμών δικαιολογούμενοι μας είπωσι,
καλά τα λέγεις, π. Φιλόθεε, αλλ’ ημείς είμεθα κατώτεροι κληρικοί και οφείλομεν υπακοήν
εις τους ανωτέρους ημών, εις τον Μακαριώτατον, εις την Ιεράν Σύνοδον. Και εγώ σας λέγω·
κάνετε υπακοήν και εγώ οφείλω να κάμω υπακοήν εις τους ανωτέρους μου. Αλλά να
κάμνωμεν υπακοήν εις όσα είναι σύμφωνα με εκείνα που μας εδίδαξαν και μας
παρέδωκαν οι Άγιοι Απόστολοι και οι Άγιοι Πατέρες. Εις όσα είναι εναντία, μας
παρήγγειλαν να μη κάμνωμεν υπακοήν» (Σελ. 44 – «ΣΩΤΗΡΙΟΝ ΣΑΛΠΙΣΜΑ»).
- «Απόστολος Παύλος»
«Εάν άλλος, ακόμη και Άγγελος εξ Ουρανού, σας
διδάξη άλλα, εναντία από εκείνα που παρελάβετε και εδιδάχθητε από ημάς, να έχη
το ανάθεμα» (Γαλ. 1,8).
- «Άγιος (Θεοφόρος) Ιγνάτιος» (Αποστολικός Πατέρας
– προς Ήρωνα ΙΙ)
«Πας ο λέγων παρά τα διατεταγμένα, καν αξιόπιστος
ή, και νηστεύη, καν παρθενεύη, καν προφητεύη, καν σημεία ποιή, λύκος σοι
φαινέσθω εν προβάτου δορά, φθοράν προβάτου κατεργαζόμενος».
- «Όσιος Θεόληπτος Φιλαδελφείας – ο Ομολογητής»
«Ει μεν από του ιερέως φεύγεις, ως μη ορθώς
φρονούντος περί των της πίστεως δογμάτων, αλλ’ υπό αίρεσιν αλισκομενου, καλώς
ποιείς, και δείξον πρώτον τούτο, και δέχομαι και αυτός και χάριτας ομολογώ, εώς
δ’ αν μη τούτο δεικνύης, ουδέν, εξ ων προφασίζη προφάσεων, βοηθεί προς
ματαιότητα της σης υπεροψίας» (Σελ. 342 – Βίος και Έργα – Β΄ Τόμος).
- «Ι. Χρυσόστομος – Εις την Β΄ προς Τιμόθεον Επιστολήν
– Ομιλία Β΄»
«Ει μεν γαρ δόγμα έχει διεστραμμένον, καν άγγελος
ή, μη πείθου ει δε ορθά διδάσκει μη τω βίω πρόσεχε, αλλά τοις ρήμασιν» (Ε.Π.Ε.
– Τόμος 23).
- «Αγ. Μελέτιος ο Ομολογητής»
«Μη πείθεσθε εις Μοναχούς μηδέ εις πρεσβυτέρους
(ιερείς) δι’ όσα παρά νόμον λέγουσιν και υποβάλλουσιν ημίν. Και διατί λέγω εις
Μοναχούς και διατί εις Ιερείς; Μηδέ εις τους επισκόπους να υποχωρήτε, όταν
δολίως συμβουλεύωσιν υμάς να πράττητε, να λέγητε και να φρονείτε εκείνα, τα
οποία δεν ωφελούσι την ψυχήν σας».
Αυτά (τα ολίγα) για τον όρο (υπακοή) από τους
Αγίους της Εκκλησίας μας, η οποία «υπακοή» έχει μετατραπεί, σήμερα, σε χοάνη,
μέσα στην οποία καταστρέφεται η Αγιογραφική και Πατερική αντίληψή της.
ΝΙΚΟΣ Ε. ΣΑΚΑΛΑΚΗΣ
ΜΑΘΗΜΑΤΙΚΟΣ
