“Θείον όργανον, της Εκκλησίας, λύρα εύσωμος, της ευσεβείας, ανεδείχθης Ιωάννη πανεύφημε’ όθεν πυρσεύεις του κόσμου τα πέρατα, ταις των σοφών σου δογμάτων ελλάμψεσι. Πάτερ Όσιε, Χριστόν τον Θεόν ικέτευε, δωρήσασθαι ημίν το μέγα έλεος” (Απολυτίκιο του Αγίου)
Έναν μεγάλο Άγιο τιμά η Εκκλησία μας στις 4 του μηνός Δεκεμβρίου.
Είναι ο άγιος Ιωάννης ο Δαμασκηνός που την αγιότητά του εκτός από τους ασκητικούς αγώνες, τη λαμπρύνουν οι αγώνες υπέρ της πίστεως,καθώς ο θεοφώτιστος Ιωάννης στήριξε και ενίσχυσε πολλαπλώς τους Ορθοδόξους ενάντια στους αιρετικούς Εικονομάχους. Έδωσε δε στην εκκλησία μας ο μακάριος, μεγάλο πλούτο συγγραμμάτων που φώτισαν όλες τις επόμενες γενιές των Ορθοδόξων.
Ο θαυμάσιος αυτός Άγιος έζησε στα χρόνια του δαιμονιώδους Λέοντα του Ίσαυρου (717-741) και μέχρι τη βασιλεία του Κωνσταντίνου του Κοπρώνυμου. Καταγόταν από αρχοντική οικογένεια της Δαμασκού, και μάλιστα οι γονείς του ήταν το μοναδικό ενάρετο ανδρόγυνο που λάτρευε τον αληθινό Θεό “ως ρόδα ευώδη εν μέσω των ακανθών”, καθώς όλοι οι υπόλοιποι κάτοικοι της Δαμασκού ήταν οπαδοί της πλάνης του αντίχριστου Μωάμεθ.
Ο ευλογημένος πατέρας του Αγίου ήταν εύσπλαχνος και αντί να σκορπά μάταια τον πλούτο του, εξαγόραζε πολλούς δούλους και έπειτα τους ελευθέρωνε. Ο Θεός τότε αμείβοντάς τον, του χάρισε τον Ιωάννη. Όταν ο υιός του έφτασε σε ηλικία να λάβει εγκύκλιες σπουδές, αναζήτησε σοφό δάσκαλο και ο Κύριος εκπλήρωσε την επιθυμία του. Ένας από τους δούλους που απελευθέρωσε ήταν ο μοναχός Κοσμάς, ένας πανεπιστήμων της τότε εποχής, ο οποίος ανέλαβε να διδάξει τους δυο υιούς του, τον Ιωάννη και τον αδερφό του Κοσμά (τον μετέπειτα Κοσμά τον Μελωδό, συνασκητή και συναγωνιστή του Αγίου Ιωάννη του Δαμασκηνού).
Ο Ιωάννης σύντομα απέκτησε όλη την πνευματική γνώση της εποχής του κατά άριστο τρόπο, καθώς ήταν νους οξύς και πολυμαθής. Ο ζήλος όμως της πίστης του και οι ασκητικοί αγώνες του ήταν που τον κατέστησαν θεοφόρο και έτσι αναδείχθηκε μέγας θεολόγος του Η΄ αιώνα και οικουμενικός διδάσκαλος.
Μετά την κοίμηση του πατέρα του, ο Σαρακηνός αρχηγός του έδωσε το ίδιο αξίωμα παρά τη θέλησή του, καθώς ο άγιος επιθυμούσε να απαρνηθεί τα εγκόσμια και να αφιερωθεί ολόψυχα στην αναζήτηση του Θεού.
Εκείνη την εποχή στο Βυζάντιο ο Λέων ο Ίσαυρος ο σκοτεινός και δόλιος πολέμιος της πίστης μας, εσπάραττε την Εκκλησία διαδίδοντας την αίρεση της Εικονομαχίας και βασανίζοντας όσους εξακολουθούσαν να αποδίδουν τιμές στις Άγιες Εικόνες και στα Ιερά Λείψανα.
Ο θερμός της Πίστεως ζηλωτής Ιωάννης, όταν πληροφορήθηκε όσα συνέβαιναν στη Βασιλεύουσα άρχισε να γράφει πύρινους λόγους υπέρ της προσκύνησης των Αγίων Εικόνων. Αλλά και η σοφία και οι γνώσεις του τον βοήθησαν στον πόλεμο κατά της αίρεσης καθώς κατατρόπωνε τις αιρετικές απόψεις των Εικονομάχων με φιλοσοφικούς συλλογισμούς και ιστορικά παραδείγματα.
Ανέλαβε τότε την υπεράσπιση της πίστης όχι κάποιος Επίσκοπος από την Βασιλεύουσα, αλλά ο Ιωάννης από την Δαμασκό, ο οποίος δεν ήταν ούτε Επίσκοπος, ούτε ιερέας ούτε μοναχός. Αυτά είναι τα λαμπρά παραδείγματα, οι φωτεινοί μας οδοδείκτες ώστε να μην δειλιάζουμε και να μην οπισθοχωρούμε εμείς οι λαϊκοί όταν πολεμείται η Ορθοδοξία μας. Οι βίοι των Αγίων μας είναι για να μας πυροδοτούν το ζήλο της πίστης, να μας διδάσκουν, να μας κρατούν σε εγρήγορση, αλλά και να μας ελέγχουν όταν πονηρά σκεπτόμενοι κρυβόμαστε πίσω από δικαιολογίες που δεν έχουν τόπο στην χριστιανική καρδιά. Έχουμε Κύριο δυνατό και κραταιό, Κύριο των δυνάμεων. Παντοκράτορα Κύριο. Τι να φοβηθούμε!
Ο Ιωάννης από τη Δαμασκό, ο αληθινός φίλος του Χριστού μας, δόθηκε μετά ένθερμου ζήλου στην υπεράσπιση της Ορθοδοξίας που πολεμούνταν όχι μόνο από τον απεχθή Λέοντα αλλά και από τους Επισκόπους. Έγραφε επιστολές και στήριζε τον λαό στην ευσέβεια καθώς τις έστελνε σε πολλούς χριστιανούς να τις αναγιγνώσκουν όλοι και να τις επιδεικνύουν και σε άλλους. Και έτσι οι επιστολές κατέφθαναν από τη Δαμασκό στα χέρια των πιστών με σκοπό να αντλήσουν δύναμη αλλά και γνώση ώστε να μπορούν να αποκρίνονται και να καταρρίπτουν τις πλάνες των αιρετικών.
Γι’ αυτό είναι μεγίστη ανάγκη να μαθαίνουμε για την πίστη μας όσο περισσότερο μπορούμε. Να μελετούμε τα συγγράμματα των Πατέρων και να διαβάζουμε τα βιβλία και τα άρθρα και να ακούμε τις ομιλίες φωτισμένων και ευλογημένων σύγχρονων ιερέων, μοναχών και θεολόγων που ομολογούν και κηρύττουν υπέρ της Αληθείας. Μπορεί μέχρι τώρα να μην γνωρίζουμε, αλλά έχουμε χρέος ιερό να μάθουμε και να μαθητεύσουμε στους πατέρες που μας έδωσε ο Κύριος να μας διδάξουν για την Αγία Πίστη μας.
Ο αγώνας του ευλαβούς και ζηλωτή Ιωάννη είχε αποτέλεσμα, διότι οι χριστιανοί στην Κωνσταντινούπολη δεν αποδέχονταν τη μιαρά αυτή αίρεση και αντιστέκονταν σθεναρά μην υπολογίζοντας ακόμα και τη ζωή τους. Γι’ αυτό ο βασιλιάς σκέφτηκε με συκοφαντίες να εξοντώσει τον Άγιο, διαβάλλοντάς τον στον αγαρηνό άρχοντα, ο οποίος και διέταξε να του κόψουν το δεξί χέρι. Γράφει ο Συναξαριστής “Εκόπη λοιπόν η δεξιά εκείνη, η τους μισούντας τον Κύριο ελέγχουσα και εβάφη με το ίδιο αυτής αίμα αντί δια μελάνης, με την οποία εβάφετο πρότερον, εκρέμασε δε την χείρα στην αγορά, δια να την βλέπωσιν άπαντες…”
Ζήτησε τότε ο Άγιος μέσω κάποιων ανθρώπων την κομμένη χείρα του, για να την ενταφιάσει και ο βασιλιάς το δέχτηκε. Πήγε έπειτα ο Άγιος μπροστά στην Εικόνα της Θεομήτορος στο εκκλησάκι που είχε στο σπίτι του και με πύρινα δάκρυα προσεύχονταν με βαθιά πίστη και παρακαλούσε την Θεοτόκο.
«Δέσποινα Πάναγνε Μήτηρ η τον Θεόν μου τεκούσα
Δια τας θείας Εικόνας η δεξιά μου εκόπη.
Ουκ αγνοείς την αιτία δι’ ην εμάνη ο Λέων
Πρόφθασον τοίνυν ως τάχος και ίασαι μου την χείρα…
Και συνεργός χρηματίση της Ορθοδόξου λατρείας…»
Λέγοντας αυτά αποκοιμήθηκε και στον ύπνο του είδε την Θεοτόκο να του λέει. «Γιατρεύτηκε το χέρι σου και μη λυπήσαι πλέον για αυτό. Κάνε τώρα αυτό γραφίδα γραμματέως όπως μου υποσχέθηκες.»
Ξύπνησε τότε ο Άγιος και βλέποντας το χέρι του θεραπευμένο ευχαριστούσε τον Κύριο και την Αειπάρθενο. Πάλι όμως βρέθηκαν οι συκοφάντες να τον διαβάλλουν, αλλά ο άρχοντας αυτήν τη φορά δεν τους πίστεψε. Ζήτησε να τον συγχωρέσει ο Άγιος γι’ αυτό που του είχε προξενήσει και με πολλή δυσκολία στη συνέχεια του έδωσε την άδεια να ακολουθήσει τη μοναχική πολιτεία που επιθυμούσε.
Ο Ιωάννης κατέφυγε στη Μονή του Αγίου Σάββα μαζί με τον αδερφό του Κοσμά και εκεί υποτάχθηκε πλήρως σε έναν γέροντα, ο οποίος τον πρόσταξε να μην στείλει επιστολή σε κανέναν, ούτε να ψάλλει τροπάρια, ούτε να λέει λόγους φιλοσοφίας. Ο άγιος Ιωάννης εδέχθηκε κατά πάντα τα προειρημένα κάνοντας τελεία υπακοή.
Όμως στον ύπνο του Γέροντα εμφανίστηκε η Θεοτόκος και του είπε «Γιατί έφραξες τέτοια βρύση; Άφησε την πηγή να ποτίσει την οικουμένη, να σκεπάσει τις θάλασσες των αιρέσεων. Αυτός θα ξεπεράσει τον Δαυίδ. Θα μελωδήσει την ουράνια μελουργία. Θα στηλιτεύσει τις αιρέσεις και θα ορθοτομήσει τα δόγματα της πίστεως».
Το πρωί μόλις ξύπνησε ο γέροντας πήγε στον Άγιο και του είπε: “Παιδί της υπακοής του Χριστού, άνοιξε το στόμα σου και πες λόγους που το Άγιο Πνεύμα έγραψε στην καρδιά σου. Ανέβα στο όρος της Εκκλησίας και δίδαξε τον κόσμο. Συγχώρεσε και εμένα διότι έφταιξα, διότι σε εμπόδισα από άγνοια”.
Άρχισε από τότε ο Ιωάννης να συνθέτει εκείνες τις μελωδίες που λαμπρύνονται οι ακολουθίες της Εκκλησίας μας, κανόνες, τροπάρια και πανηγυρικούς λόγους στις Δεσποτικές εορτές και εγκώμια στην Υπεραγία Θεοτόκο. Μαζί με τον αδερφό του Κοσμά εξελίχθηκαν σε μέγιστους υμνογράφους.
Ο Άγιος Ιωάννης ο Δαμασκηνός ήταν όπως είδαμε ο κύριος υπερασπιστής της Ορθοδόξου Πίστεως κατά την πρώτη φάση της Εικονομαχίας. Η θεολογία του περί των εικόνων επηρέασε βαθύτατα την εκκλησία, με αποτέλεσμα να τεθεί ως βάση του όρου της Ζ΄ Οικουμενικής Συνόδου, αλλά και στη συνολική αντιμετώπιση του ζητήματος της εικονομαχίας.
Αποτέλεσε τον μεγαλύτερο δογματολόγο της Εκκλησίας μας, αλλά και μέσω των έργων του διαφυλάχτηκε και μεταλαμπαδεύτηκε το ζωηφόρο πνεύμα των Αγίων Πατέρων των προηγούμενων αιώνων!
Αργότερα χειροτονήθηκε Πρεσβύτερος από τον Πατριάρχη Ιεροσολύμων και κοιμήθηκε σε ηλικία 104 ετών.
Τις πρεσβείες του Αγίου Ιωάννη του Δαμασκηνού να έχουμε. Να μας στηρίζει και να μας φωτίζει στα χρόνια της παναίρεσης που ζούμε να αντισταθούμε στην πλάνη. Αμήν!
