Δολοφονία του Ιωάννη Καποδίστρια, μια μέρα σαν σήμερα, 27 Σεπτεμβρίου του 1831, τότε Κυριακή πρωί, στο Ναύπλιο. Ο Ιωάννης Καποδίστριας, πρώτος Κυβερνήτης του νεοσύστατου Ελληνικού Κράτους, βγαίνει νωρίς από το σπίτι του, το Κυβερνείο, που βρίσκεται (ακόμη) στη σημερινή πλατεία Τριών Ναυάρχων και κατευθύνεται προς τον ναό του Αγίου Σπυρίδωνα. Ο Καποδίστριας συνοδεύεται από δύο σωματοφύλακες: τον 31χρονο μονόχειρα Γεώργιο Κοζώνη- που έχασε το χέρι του κατά τη διάρκεια των μαχών στην Επανάσταση- και τον Δημήτριο Λεωνίδη.
Ο Κυβερνήτης περπατάει αργά στον Μεγάλο Δρόμο (σήμερα οδός Βασιλέως Κωνσταντίνου) και κοντοστέκεται στη διασταύρωση με την οδό Σωφρόνη (σήμερα Άγγελου Τερζάκη) και στρίβει αριστερά προς το ναό του Αγίου Σπυρίδωνος· τότε εμφανίζονται μπροστά του, συνοδευόμενοι από φρουρούς (τελούσαν υπό επιτήρηση) ο Γεώργιος και ο Κωνσταντίνος Μαυρομιχάλης, γιος και αδελφός του περιβόητου Πετρόμπεη Μαυρομιχάλη, που βρίσκεται φυλακισμένος στο Ιτς Καλέ. Ο Καποδίστριας τούς χαιρετά σηκώνοντας ελαφρά το ημίψηλο καπέλο του και οι Μαυρομιχάληδες ανταποδίδουν το χαιρετισμό.
Ο Καποδίστριας συνεχίζει ψύχραιμος προς τον ναό του Αγίου Σπυρίδωνος. Οι επίδοξοι δολοφόνοι του Κυβερνήτη φθάνουν πριν από αυτόν στον ναό, ακολουθώντας συντομότερη διαδρομή, και τον περιμένουν προκλητικά στην είσοδο του ναού.
Ο Κυβερνήτης διακρίνει από μακριά τον Κωνσταντίνο Μαυρομιχάλη, αλλά δεν δίνει σημασία. Ο Καποδίστριας πλησιάζει στην είσοδο του ναού και βγάζει το καπέλο του για να μπει μέσα. Ο Γιώργης Μαυρομιχάλης, σε ένδειξη σεβασμού- δήθεν- βγάζει το φέσι του και χαιρετάει τον Κυβερνήτη και ο Καποδίστριας ανταποδίδει τον χαιρετισμό.
Με τη... βοήθεια του Θεού!
Την ίδια στιγμή το μαχαίρι του Γιώργη καρφώνετε στο κορμί του Κυβερνήτη. Ο φονιάς του Καποδίστρια φρόντισε πρώτα να ασπαστεί την εικόνα του Αγίου καθιστώντας τον Θεό συνένοχο ενός αποτρόπαιου εγκλήματος… Ο Κωνσταντίνος Μαυρομιχάλης αρπάζει με δύναμη από το αριστερό χέρι τον Καποδίστρια και τον πυροβολεί στην βάση του κρανίου, ενώ ο Γιώργης του καρφώνει το μαχαίρι στη βουβωνική χώρα. Ο Ιωάννης Καποδίστριας πέφτει νεκρός! Το αίμα του Κυβερνήτη «πνίγει» την Ελλάδα.
Η δολοφονία που λέρωσε την ιστορία της Νεότερης Ελλάδας.Οι λεπτομέρειες της δολοφονίας, λίγο έως πολύ γνωστές, γνωστοί και οι ηθικοί αυτουργοί που ήθελαν νεκρό τον Καποδίστρια: οι Μεγάλες Δυνάμεις, δηλαδή το Ηνωμένο Βασίλειο και η Γαλλία, υδραίοι προύχοντες (Κουντουριώτηδες, Μιαούλης, Σαχτούρης, Τομπάζης, Κριεζήδες), ο Αλέξανδρος Μαυροκορδάτος, ο Σπυρίδων Τρικούπης, ο Αναστάσιος Πολυζωίδης, ο Ιωάννης Κωλέττης.
Η «ιατροδικαστική» έκθεση
Από την περίληψη της δικογραφίας του δολοφόνου του Ιωάννη Καποδίστρια, Γιώργη Μαυρομιχάλη προκύπτει η έκθεση των ιατρών για τα μοιραία τραύματα του Κυβερνήτη· έχει ενδιαφέρον:
«Την 7ην ώραν και τρία τέταρτα προ μεσημβρίας της 27ης Σεπτεμβρίου 1831, οι ιατροί Σπυρίδων Καρβέλας, Ερίκος Τρέιμπερ (σ.τ.σ. γερμανός γιατρός που είχε το θλιβερό προνόμιο να ταριχεύσει το νεκρό σώμα του Κυβερνήτη με την αρωγή του Βονιφάτιου Βοναφίν, πρώτου φαρμακοποιού του νεοελληνικού κράτους), Ανδρέας Παπαδόπουλος-Βρετός (σ.τ.σ. λόγιος και ιατρός προσωπικός φίλος του Καποδίστρια) και Νικόλαος Μαράτος, παρόντων του Προέδρου της Γερουσίας Ανδρέα Μεταξά και των επί των Εσωτερικών και Εξωτερικών γραμματέων, επισκεψάμενοι εις το Κυβερνητήριον το πτώμα της Αυτού Εξοχότητος του Κυβερνήτου της Ελλάδος Ι.Α. Καποδίστρια, εύρον τα επόμενα, τα οποία εξέθεσαν ως εφεξής:
Α: Εις το όπισθεν μέρος της κεφαλής μίαν πληγήν σφαιροειδή διαπεραστικήν, της οποίας η περιφέρεια 7-8 γραμμών προξενημένη από πυροβόλον όπλον, Η οποία πληγή διεύθυνετο από τα δεξιά προς τα αριστερά κάτωθεν προς τα άνω και ετελείωνε προς τον αριστερόν κρόταφον, άνευ βλάψεως του δέρματος.
Β: Εις το άνω μέρος της ιδίας θέσεως μιαν άλλη επιπολαίαν πληγήν τρίγωνον.
Γ: Εις τον δεξιόν βουβώνα μίαν ετέραν πληγήν κατά κάθετον γενομένη από όπλον κοπτερόν και οξύ, της οποίας το μήκος ήτον οκτώ ή εννέα γραμμών και δώδεκα το βάθος. Εκ της εξετάσεως ταύτης πιστοποιούμεν ότι ο θάνατος της Α.Ε προήλθεν από τα διαληφθείσας πληγάς».
Η κατά την κεφαλή πληγή, χαρακτηρίζεται από τους ιατρούς ως απολύτως θανατηφόρα, όπως και η πληγή της ισχιακής εξωτερικής αρτηρίας.
Η τελευταία κατοικία του Ιωάννη Καποδίστρια στη Μονή Πλατυτέρας στην Κέρκυρα.
Ο Καποδίστριας, με το που πάτησε το πόδι του σε ελληνικό έδαφος είχε αποκαλύψει τις πεποιθήσεις του και μάλιστα σε ένα από τους δολοφόνους του, τον Γιώργη Μαυρομιχάλη: «…ο φιλήκοος των ξένων είναι προδότης» του είχε πει, εννοώντας προφανώς πως ουδείς πρέπει να δίνει πίστη στα λόγια των ξένων, να υπακούει στις εντολές τους. Η στάση ζωής του αυτή, τον έφερε σύντομα απέναντι στους ξένους, που είχαν ουσιαστικά απελευθερώσει την Ελλάδα και την θεωρούσαν αποικία τους. Γάλλοι και Άγγλοι έγιναν εχθροί του Καποδίστρια, τον οποίον είχαν προγράψει από νωρίς κι ενώ ακόμα οι Τούρκοι λυμαίνονταν το μεγαλύτερο μέρος της επικράτειας. Οι «φίλιες» δυνάμεις υπονόμευαν το έργο και τον ίδιο τον Καποδίστρια, γιατί δεν ήταν «δικός» τους!
Στην Ύδρα η φωλιά των αντικαποδιστριακών
Κέντρο του αντικαποδιστριακού αγώνα ήταν η Ύδρα, έδρα των καραβοκύρηδων, των Κουντουριώτηδων βασικά που είχαν αρωγούς τους Μιαούλη, Σαχτούρη, Τομπάζη, Κριεζήδες.
Ο λόγος για την στάση των Υδραίων ήταν η απαίτηση τους για την «άνευ αναβολής» καταβολή αποζημιώσεων για τις μεγάλες ζημιές και απώλειες των πλοίων τους κατά τη διάρκεια της Επανάστασης. Ο Καποδίστριας, υποσχέθηκε ότι η Ύδρα θα «λάμβανε το μερίδιό της καθ’ όσον το δίκαιον απαιτούσε», μόλις όμως βελτιωνόταν η οικονομική κατάσταση του τόπου. Οι Υδραίοι, απαιτούσαν την άμεση καταβολή αυτών των αποζημιώσεων. Στην Ύδρα, επίσης, είχαν βρει πρόσφορο έδαφος για τις αντιπολιτευτικές τους δραστηριότητες ο ηγέτης του Αγγλικού κόμματος, Αλέξανδρος Μαυροκορδάτος, ο Σπυρίδων Τρικούπης, ο Αναστάσιος Πολυζωίδης (που δοξάστηκε στη δίκη του Κολοκοτρώνη αργότερας) και Αλέξανδρος Σούτσος, έχοντας τη συμπαράσταση του Αδαμάντιου Κοραή, φίλα προσκείμενο στους Γάλλους. Όργανο της αντιπολιτευτικής αυτής ομάδας ήταν η εφημερίδα «Απόλλων» του Πολυζωίδη. Η Γαλλία και η Αγγλία, θεωρώντας τον Καποδίστρια ως φίλα προσκείμενο στη Ρωσία, βοηθούσαν τους αντιπολιτευόμενους. Στην Ύδρα υπογράφτηκε το συμβόλαιο θανάτου του πρώτου Κυβερνήτη της Ελλάδας!
Στη συνωμοσία συμμετείχε και ο αστυνόμος του Ναυπλίου Παναγιώτης Κακλαμάνος ενώ ήταν καθόλα ενημερωμένος και ο στρατιωτικός διοικητής γάλλος στρατηγός Ζεράρντ. Τους δύο τελευταίους καταγγέλλει στα απομνημονεύματά του ο Θεόδωρος Κολοκοτρώνης.
Ο ιστορικός και αγωνιστής Νικόλαος Κασομούλης, που έζησε την εποχή τωψν γεγονότων, γράφει ότι ο άλλος δολοφόνος, ο Γεώργιος Μαυρομιχάλης, κατέφυγε στο σπίτι του πρέσβη της Γαλλίας βαρόνου Ρουάν, δηλώνοντάς του: «Σκοτώσαμε τον τύραννο. Μπιστευόμαστε την τιμή της Γαλλίας. Να τα άρματά μας».
Να σημειώσουμε ότι συνήγορος υπεράσπιση του δολοφόνου του Καποδίστρια, Γιώργη Μαυρομιχάλη, ανέλαβε ο Σκωτσέζος Έντουαρτ Μάσον που θα τον συναντήσουμε αργότερα σε άλλα σκοτεινά κεφάλαια της ελληνικής ιστορίας, ως εισαγγελέα στη δίκη του Θεόδωρου Κολοκοτρώνη!
Με χαρές και τραγούδια στην Ύδρα
Ο δικαστής Θεόδωρος Παναγόπουλος στο βιβλίο του «Όλα στο Φως» σημειώνει: «Τη δολοφονία του Καποδίστρια υποδέχτηκαν με χαρές και τραγούδια στην Ύδρα, στη Μάνη, στο Παρίσι, οι «προοδευτικοί» οι «ελευθερόφρονες» οι «συνταγματικοί». Έφτασαν μέχρι στο σημείο να κάνουν γιορτή, στο Ορφανοτροφείο της Αίγινας και έβαλαν τα ορφανά που είχε περιμαζέψει ο Καποδίστριας από τους δρόμους, να τραγουδάνε και να δοξάζουν το θεό, γιατί πέθανε ο «τύραννος»! Στην Ύδρα πρωτοστατούσαν ο 30χρονος δημοσιογράφος Πολυζωίδης, ο μετέπειτα εθνικός μας δικαστής, και ο σατιρικός ποιητής Αλέξανδρος Σούτσος. Ο πρώτος έγραφε στην εφημερίδα «Απόλλων» την επομένη της δολοφονίας, ότι ως άνθρωπος λυπάται για το θάνατο του Καποδίστρια, ως πολίτης όμως δεν την καταδικάζει, γιατί καθώς φαίνεται αυτό ήταν και το θέλημα του Θεού!
Ένα μήνα μετά τη δολοφονία του Καποδίστρια ο Πολυζωίδης και η παρέα του εκφράζουν τη μεγάλη τους χαρά και απολαμβάνουν τη νίκη τους, με την εξής δήλωση: «Παύομεν με την έκδοσιν της εφημερίδος μας, επειδή απολαύσαμε τον σκοπό μας. Ο τύραννος δεν υπάρχει πλέον»!
Προγεγραμμένος ο Κυβερνήτης
Ο Καποδίστριας, συνεπώς, δεν είχε καμία τύχη· από τη στιγμή που ήρθε στην Ελλάδα ήταν προγραμμένος και τα καίρια χτυπήματα των φονιάδων του, τού άνοιξαν το δρόμο για την αιωνιότητα.
Και τα χρόνια αφήνουν πίσω τους μόνο σκόνη αναμνήσεων και οι ηθικοί αυτουργοί μιας ελεεινής δολοφονίας που λέρωσε της σελίδες της ιστορίας της Ελλάδας, απόλαυσαν εξουσία και τιμές: ο Μαυροκορδάτος έγινε πρωθυπουργός και ο Κωλέττης το ίδιο και ο φάκελος για τη δολοφονία του Ιωάννη Καποδίστρια, που βρίσκεται σκονισμένος από τους καιρούς στα σκοτεινά αρχεία του υπουργείου Εξωτερικών του Ηνωμένου Βασιλείου παραμένει ακόμη «Άκρως Απόρρητος», κοντά 200 χρόνια μετά!
