Βλέπω τελευταία στο διαδίκτυο αρκετά βίντεο Τεχνητἠς Νοημοσύνης, τα οποία παρουσιάζουν "ασκητές και "γεροντάδες" να δίνουν ποιμαντικές συμβουλές, να μας προτρέπουν με ελαφρά σλαβική προφορά να λέμε συγκεκριμένες (όχι άλλες!) προσευχές πριν κοιμηθούμε, προσευχές για να καλοπαντρευτεί ο γιόκας μας και άλλα παρόμοια.
Στο πρόσφατο πόνημά μου είχα σημειώσει πως σύντομα η ΤΝ θα ικανοποιεί και ποιμαντικές ανάγκες (!!), όσο περίεργο και αν ακούγεται. Ό,τι φανταζόμασταν ως επιστημονική φαντασία πριν χρόνια, γίνεται πράξη. Δεν είχα φανταστεί καν πως θα συνέβαινε τόσο αστραπιαία. Δυστυχώς ένα μεγάλο μέρος του κόσμου τα παίρνει στα σοβαρά, ενώ στην πράξη είναι επικίνδυνα.
Ο κίνδυνος από τα βίντεο ΤΝ που παρουσιάζουν «ΤΝ-πνευματικούς» είναι η υποκατάσταση της ζωντανής, σαρκωμένης πνευματικής ζωής από μια αλγοριθμική και αποστειρωμένη εκδοχή της.
Η αληθινή Ορθόδοξη παράδοση θεμελιώνεται στον άνθρωπο: στην προσωπική, σωματική άσκηση, στον κόπο, στην αποτυχία, στην ταπείνωση και, κυρίως, στη ζωντανή σχέση με τον πνευματικό, ο οποίος φέρει τη Χάρη ως ζωντανό μέλος της Εκκλησίας. Αυτή η σχέση είναι μοναδική και ανεπανάληπτη. Περιλαμβάνει τη διάκριση, τη σιωπή και την αποδοχή της προσωπικής ατέλειας. Αντίθετα, η Τεχνητή Νοημοσύνη προσφέρει πνευματική ευκολία: τυποποιημένες, «έτοιμες» συμβουλές, «εγγυημένες» προσευχές για συγκεκριμένα αποτελέσματα (καλοτυχία, γάμο, ύπνο). Η φωνή του «ψηφιακού Γέροντα» είναι ψυχρή, άψογη και, τελικά, νεκρή. Αυτή η ευκολία και η εγγύηση αποτελέσματος ακυρώνουν κάθε μυστήριο και τον Σταυρό της πίστης.
Η θεμελιώδης ζημιά που γίνεται στην πίστη είναι ο υποβιβασμός της σε μαγική τεχνική ή σε μία «πνευματική συνταγή». Η προτροπή να λέγεται «μόνο αυτή η προσευχή» για να επιτευχθεί το επιθυμητό, μετατρέπει τον Χριστό από Πρόσωπο και Σωτήρα σε ένα εργαλείο για την ικανοποίηση των αυτοαναφορικών μας επιθυμιών—μια σαφής μορφή νεο-Γνωστικισμού. Η πίστη παύει να είναι εμπιστοσύνη στη Θεία Πρόνοια και αγώνας κατά του εγώ, και γίνεται πνευματική κερδοσκοπία. Αυτός ο πειρασμός ωθεί τον πιστό να αναζητήσει την «τέλεια» πληροφορία (γνώση) αντί της ταπεινής σωτηρίας (Χάρις). Η ψυχή του παραπλανημένου, αντί να αναπαυθεί στην Εκκλησία, εγκλωβίζεται σε μια εικονική αυταπάτη που δεν μπορεί να προσφέρει συγχώρεση, αγάπη ή Θεία Κοινωνία.
Η ποιμαντική μας απάντηση πρέπει να είναι απλή και ριζική: Επιστροφή στον άνθρωπο. Να προτρέψουμε τους πιστούς να αναζητούν την ζωντανή, αυτοπρόσωπη παρουσία της Εκκλησίας—τον Ναό, τα Μυστήρια, την προσωπική εξομολόγηση. Να εμπιστεύονται μόνο τους πνευματικούς πατέρες που γνωρίζουν προσωπικά, των οποίων η ζωή είναι «εγγεγραμμένη» στην Ιστορία και την παράδοση της Εκκλησίας και όχι σε έναν αλγόριθμο. Η αληθινή πνευματική καθοδήγηση είναι βαρύς Σταυρός, όχι ένα εύκολο κλικ. Η σωτηρία δεν είναι μια άψογη εικόνα στην οθόνη, αλλά το εικόνισμα που ιδρώνει από τον κόπο της αγάπης.
Αυτό δε σημαίνει βέβαια πως και η "βιντεοποιμαντική" υπαρκτών γεροντάδων είναι ο κατάλληλος τρόπος Ποιμαντικής. Είναι όμως σαφέστατα πιο αληθινός από έναν αλγόριθμο.
