Του Β. Χαραλάμπους, θεολόγου
«Ο Άγιος Κύριλλος Ιεροσολύμων εχειροτονήθη Επίσκοπος παρά του αρειανού Μητροπολίτου Καισαρείας Ακακίου, εντός της Εκκλησίας ακόμη διατελούντος και ενεργούντος».
Σε μια προσπάθεια
σκύλευσης κειμένου μου που τιτλοφορείται, «Τα περί “τετελεσμένου γεγονότος”,
αποκλείουν Σύνοδο για το “Ουκρανικό Αυτοκέφαλο”», έγινε προσπάθεια σκύλευσης
θέσεών μου, αλλά πρωτίστως επισημάνσεων του π. Επιφάνιου Θεοδωρόπουλου,
επισημάνσεις τις οποίες επανειλημμένα χρησιμοποίησα και σε άλλα κείμενά μου, οι
οποίες θεωρήθηκαν δήθεν ως συνηγορούσες δήθεν στις θέσεις τους για το λεγόμενο
’Ουκρανικό Αυτοκέφαλο’’. Μάλιστα θεωρήθηκαν και ως απάντηση στις θέσεις του
Ορθόδοξου Τύπου.
Αυτοί που με επαίνους πρόβαλαν την κατάρριψη εκκλησιαστικών επισημάνσεων του π. Επιφανίου, με τη κακόδοξη και πρωτάκουστη θέση περί δήθεν συνέχισης της Αποστολικής διαδοχής σε καθηρημένους σχισματικούς, αίφνης ενθυμήθηκαν τη Συνοδική αποκατάστασή τους; Για το ότι μάλιστα κατ’ αυτούς δεν υπήρχε καμιά χρεία εφαρμογής οικονομίας, επαινετικά προβλήθηκαν δύο ανυπόστατα παραδείγματα από την Εκκλησιαστική Ιστορία τα οποία κατέρριπταν τελικά εκκλησιαστικές επισημάνσεις του π. Επιφάνιου Θεοδωρόπουλου.
Η δήθεν “εμπερισταμένη
μελέτη” που τόσο πολύ ενθουσίασε τους επιλέξαντες τη μονομέρεια στο “Ουκρανικό”,
έφερνε ως χαρακτηριστικά παραδείγματα τις περιπτώσεις του Αγίου Ανατολίου
Κωνσταντινουπόλεως και του Αγίου Κυρίλλου Ιεροσολύμων. Ο Γέροντας Επιφάνιος
Θεοδωρόπουλος όμως είχε εντελώς αντίθετη άποψη, σημειώνοντας τα εξής: “Ο Άγιος
Κύριλλος Ιεροσολύμων εχειροτονήθη Επίσκοπος παρά του αρειανού Μητροπολίτου
Καισαρείας Ακακίου, εντός της Εκκλησίας ακόμη διατελούντος και ενεργούντος”*
και “Ο Άγιος Ανατόλιος εχειροτονήθη Πατριάρχης Κωνσταντινουπόλεως παρά του
Μονοφυσίτου Πατριάρχου Αλεξανδρείας Διοσκόρου, πριν ή καθαιρεθή ούτος υπό της
Δ΄ Οικουμενικής Συνόδου και εκβληθή της Εκκλησίας”*.
Όπως εξηγεί Γέροντας
Επιφάνιος, “αι χειροτονίαι Κληρικών Ορθοδόξων γενόμεναι υπό Επισκόπων αιρετικών
μεν, αλλ’ ενεργούντων εντός της Εκκλησίας, ουδέποτε ετέθησαν εν αμφιβόλω υπό
της Εκκλησίας, ουδ’ εχρειάσθη δι’ αυτάς εφαρμογή «οικονομίας»”*. Κατέρριπταν με
τις θέσεις που επαινετικά πρόβαλαν τις επισημάνσεις αυτές π. Επιφανίου. Τελικώς
έτερον Επιφάνιον στήριξαν προς χάριν του “Ουκρανικού” με τις επαινετικές
προβολές τους και όχι τον Γέροντα και συνεπώς τόσο μάταια με “ευχαριστούσαν”
για τη χρήση των επισημάνσεών του, σκυλεύοντας το κείμενό μου, αλλά και θέσεις
πρωτίστως π. Επιφανίου.
Χρεία Συνοδικής
αποκατάστασης γι’ αυτούς δεν ετίθετο, γεγονός που κατέγραφε η ενθουσιαστική
γνωμάτευση ως δήθεν “εμπεριστατωμένης μελέτης”, της περί δήθεν συνέχισης της
Αποστολικής διαδοχής σε καθηρημένους σχισματικούς και μη χρείας οικονομίας, που
κατέρριπτε τελικά τις σπουδαίες αυτές εκκλησιαστικές επισημάνσεις του π.
Επιφανίου. Εκ των υστέρων όμως και πολύ μετά την κληθείσα “Ενωτική Σύνοδο” που
λυπηρή μορφή εκκλησιαστικής διάσπασης επέφερε, ενθυμήθηκαν τη χρεία Συνοδικής
αποκατάστασης των.
Αφού αρκετές φορές
προβάλαμε τις θέσεις του π. Επιφανίου στο ζήτημα τούτο, είδαμε με έκπληξη να
απαντούν σχολιαστικά σε Ιερέα, ότι χρειάζεται να γίνει Σύνοδος για να
αποκαταστήσει την “Ιερωσύνη” και “Αρχιερωσύνη” των σχισματικών. Έτσι εκ των υστέρων μετά τα τόσα
αντικρουόμενα ενθυμήθηκαν τον Γέροντα Επιφάνιο Θεοδωρόπουλο, ο οποίος με σαφήνεια
τόνιζε ότι “αι συνέπειαι του σχίσματος δεν αίρονται αυτομάτως” και ότι “αίρονται
δι’ αποφάσεως Συνόδου”*, και που φυσικά στην περίπτωση του ουκρανικού
εκκλησιαστικού ζητήματος, Πανορθοδόξως θα πρέπει να γίνει σε περίπτωση όμως,
που Πανορθοδόξως αποφασιστεί η Αυτοκεφαλία.
Τώρα χωρίς να
επισυμβεί κάτι καινούργιο ή διαφορετικό και λησμονώντας το αλλοπρόσαλλο των
προβολών τους, προβάλλουν ότι η Συνοδική αποκατάσταση έχει γίνει. Από που
τεκμαίρεται κάτι τέτοιο; Που είδαν να γίνεται αναφορά σε αποκατάσταση της
ανυπόστατης “Ιερωσύνης” και “Αρχιερωσύνης” των, έστω και με τη δική τους
θεώρηση της Συνοδικής αποκατάστασης;
Τόση σπουδή να μας
πείσουν με για τις περιπτώσεις του Αγίου Ανατολίου Κωνσταντινουπόλεως και του
Αγίου Κυρίλλου Ιεροσολύμων και περί δήθεν συνέχισης της Αποστολικής διαδοχής σε
καθηρημένους σχισματικούς και μη χρείας οικονομίας και Συνοδικής αποκατάστασης
και τώρα ξαφνικά μας λένε ότι η Σύνοδος έγινε.
Μια άλλη επισήμανση του π. Επιφανίου, που θεώρησαν
ότι συνηγορεί στη μονομερή και χωρίς συναίνεση των Τοπικών Ορθοδόξων Εκκλησιών εκχώρηση
Αυτοκεφαλίας, είναι και η εξής : “Μία απόφασις συναντώσα την αντίδρασιν της
συντριπτικής πλειοψηφίας των Επισκόπων, και αν ακόμα δεν είνε εξ αυτής άκυρος,
ποίον κύρος δύναται να έχει δια την Εκκλησίαν; Ουδέν! Καταργείται de facto”*.
Μα δεν κατάλαβαν ότι
αυτή η σπουδαία εκκλησιαστική επισήμανση του π. Επιφανίου, αποτελεί καταπέλτη
στη μονομερή και χωρίς συναίνεση των υπολοίπων Τοπικών Ορθοδόξων Εκκλησιών
εκχώρηση Αυτοκεφαλίας; Δεν έχουν αντιληφθεί ότι “η απόφασις (η) συναντώσα την
αντίδρασιν της συντριπτικής πλειοψηφίας των Επισκόπων”, είναι η μονομερής
εκχώρηση Αυτοκεφαλίας στην Ουκρανία, ανεξάρτητα της κανονικότητός της ή όχι;
Φυσικά δεν είναι θέμα
μόνο γνώσεως των Ιερών Κανόνων η επισήμανση αυτή, αλλά εκκλησιαστικού τρόπου
ερμηνείας των, κάτι που δεν κατόρθωσαν αρκετοί Κανονολόγοι με το “Ουκρανικό”,
οι οποίοι έγιναν απολογητές της μονομερούς εκχώρησης Αυτοκεφαλίας, κάτι που δεν
κατόρθωσαν ούτε και για την Σύνοδο της Κρήτης (καθότι τυγχάνει να είναι ίδιοι).
Άραγε ο μεγάλος αυτός
Κανονολόγος που υπέδειξε τον εκκλησιαστικό τρόπο ερμηνείας των Ιερών Κανόνων,
να μη γνώριζε αυτό που ο Άγιος Μελέτιος Α΄ ο Πηγάς, τόνισε με επιστολή του στον
τότε Οικουμενικό Πατριάρχην Ιερεμία, με αποτέλεσμα να συγκληθεί η Ενδημούσα Σύνοδος
του 1593μ.Χ.; “Οίδα”, έγραφε ο Άγιος Μελέτιος Α΄ ο Πηγάς, “επί τη αναγωγή εις
Πατριαρχείον της Μοσκόβου Μητροπόλεως, ου γαρ σε διαλανθάνει ουχ ενός είναι
τούτο Πατριάρχου (ει μη τη Παλαιά Ρώμη επανακολουθείν έγνωκεν η Νέα) αλλά
Συνόδου και Συνόδου Οικουμενικής (των Ορθοδόξων δηλαδή). Τούτον γαρ τρόπον
και τα μέχρι σήμερον Πατριαρχεία κατέστη, δια τούτο έδει σου την ιεράν ψυχήν
και των λοιπών αδελφών συμπαραλαβείν την ψήφον. Δει γαρ πάντας ειδέναι (ως κατά
την Γ΄ Σύνοδον οι Πατέρες διορίζονται) το πραττόμενον ότι περί κοινού τινός
πράγματος εστίν η σκέψις· φανερόν δε ότι θρόνος ουδείς Πατριαρχικός ετέρω
υπόκειται, αλλά τη καθολική συνδέεται Εκκλησία”**.
Δεν είναι φρόνιμο να
θεωρούν τον Γέροντα Επιφάνιο συνηγορούντα στη μονομερή και χωρίς συναίνεση των
υπολοίπων Ορθοδόξων Εκκλησιών εκχώρηση Αυτοκεφαλίας. Είναι λάθος να θέτουν
τον Γέροντα Επιφάνιο ως στηρίζοντα με τις εκκλησιαστικές επισημάνσεις του τη
μονομερή εκχώρηση Αυτοκεφαλίας. Αν ξαναδιαβάσουν και την εκκλησιαστική επιστολή
του Αγίου Μελετίου Πηγά, θα αντιληφθούν και τι είδους Σύνοδος θα επιληφθεί του
τόσον ιδιαίτερου και πολύπλοκου ζητήματος.
Όσοι μάλιστα θεωρούσαν
τόσο καιρό και θεωρούν ως αντικανονική την εκχώρηση Αυτοκεφαλίας στα δύο
σχισματικά μορφώματα της Ουκρανίας, παρά τη σθεναρή υποστήριξή τους σ’ αυτή,
είναι καλύτερα να μη θέτουν τον Γέροντα Επιφάνιο ως συνηγορούντα στη μονομερή
και χωρίς συναίνεση των υπολοίπων Ορθοδόξων Εκκλησιών εκχώρηση Αυτοκεφαλίας,
μιας πράξης τελικά που η πλειοψηφία των Τοπικών Ορθοδόξων Εκκλησιών δεν
συναινεί σ’ αυτή. Ματαίως αλλά και αδίκως έθεσαν τον Γέροντα Επιφάνιο
συνηγορούντα στη μονομερή εκχώρηση Αυτοκεφαλίας.
* “Τα δύο άκρα”, Αρχιμανδρίτου
Επιφανίου Ι. Θεοδωροπούλου, Έκδοσις Ιερού Ησυχαστηρίου Κεχαριτωμένης Θεοτόκου
Τροιζήνος.
** www.myriobiblos.gr “Μελέτιος
ο Πηγάς – Κεφάλαιον Γ΄ : Ο Μελέτιος ως Πατριάρχης Αλεξανδρειας”
