Η παρουσία του Αγίου Πνεύματος στη ζωή των πιστών
Ηρακλής Ρεράκης, Καθηγητής ΑΠΘ,
Πρόεδρος της Πανελλήνιας Ενώσεως Θεολόγων
Πριν από λίγες ημέρες, οι Ορθόδοξοι Χριστιανοί εορτάσαμε την Αγία και Μεγάλη Πεντηκοστή, τη γενέθλια ημέρα της Μίας, Αγίας, Καθολικής και Αποστολικής Εκκλησίας, που, όπως διαβάζουμε στις Πράξεις των Αποστόλων, οι Απόστολοι του Χριστού «επλήσθησαν άπαντες πνεύματος Αγίου και ήρξαντο λαλείν ετέραις γλώσσαις, καθώς το Πνεύμα εδίδου αυτοίς αποφθέγγεσθαι» (Πράξ. 2, 4).
Ο Άγιος Γρηγόριος ο Παλαμάς σημειώνει σχετικά ότι οι Απόστολοι «άρχισαν να ομιλούν, με όσους είχαν μαζευτεί γύρω τους, διαλέκτους από κάθε έθνος. Ήταν ήδη όργανα του Αγίου Πνεύματος, που ενεργούσαν κατά τη θέληση και τη δύναμη Εκείνου. Μέσα τους άναψαν λαμπάδες, που φώτιζαν παγκοσμίως και υπερκοσμίως. Η Εκκλησία, από τότε, κρατώντας το Φως αυτό, με τη διαδοχή από τους Αποστόλους δια της χειροτονίας των διαδόχων τους Επισκόπων, μεταδίδει τη χάρη του Αγίου Πνεύματος σε όλες τις γενεές και φωτίζει όλους, όσοι είναι πιστοί στους πνευματικούς ποιμένες και διδασκάλους. Αν δεν ερχόταν το Άγιο Πνεύμα, δεν θα κηρυσσόταν το Ευαγγέλιο του Χριστού σε όλα τα έθνη. Το Άγιο Πνεύμα, είναι το Πρόσωπο της Αγίας Τριάδος, που έχει αναλάβει τα ηνία της Εκκλησίας, και το Οποίο είναι παντού παρόν, και πληροί τα πάντα έως το τέλος του κόσμου, ενώ ανακαινίζει τα σύμπαντα και συγκρατεί όλη την κτίση».
Ο Απ. Παύλος, ένας από τους πρωτοπόρους οργανωτές της πρώτης Εκκλησίας, παραγγέλλει σε όλους τους Χριστιανούς: «Αδιαλείπτως προσεύχεσθε, εν παντί ευχαριστείτε. Τούτο γαρ θέλημα Θεού εν Χριστώ Ιησού εις ημάς. Το Πνεύμα μη σβέννυτε, προφητείας μη εξουθενείτε. Πάντα δοκιμάζετε, το καλόν κατέχετε. Από παντός είδους πονηρού απέχεσθε» (Συνεχώς και ακατάπαυστα να προσεύχεστε στον Θεό. Για ο, τιδήποτε ευχάριστο ή δυσάρεστο να ευχαριστείτε τον Θεό, διότι αυτό είναι θέλημα Θεού, όπως το φανέρωσε ο Ιησούς Χριστός σε σας. Μη σβήνετε από τη ζωή σας τα χαρίσματα του Αγίου Πνεύματος, μην εξουθενώνετε και μην αχρηστεύετε τις προφητείες, που αποκαλύπτει το Άγιο Πνεύμα, διά μέσου των Αγίων του Θεού. Να ερευνάτε με διάκριση όλα τα χαρίσματα και τις προφητείες και ό, τι βρείτε καλό και ωφέλιμο για σας, να το κρατάτε σταθερά. Να απέχετε, από κάθε είδος πονηρίας) (Α’ Θεσ. 5, 17-22).
Έχοντας ιδίαν πείρα ο Απ. Παύλος των δωρεών του Αγίου Πνεύματος και πώς αυτές αλλοιώνουν, αναδομούν και μεταβάλλουν, θετικά και αποτελεσματικά, την ψυχοσωματική δομή του κάθε ανθρώπου, τονίζει ότι το Άγιο Πνεύμα είναι ανάγκη να μην σβήνει και να μην θεωρείται άχρηστο για την ανθρώπινη ύπαρξη.
Είναι φανερό, πόσο απαραίτητη ευλογία στη ζωή των πιστών είναι η χάρη του Αγίου Πνεύματος, που λαμβάνουμε όλοι οι Χριστιανοί, κατά το Μυστήριο του Βαπτίσματός μας, ως πνευματική κληρονομιά, για να μπορούμε με αυτή να μετανοούμε, να αληθεύουμε και να ανακαινίζουμε τον εαυτό μας και ολόκληρο την κοινωνία.
Διότι το Άγιο Πνεύμα, το Πνεύμα της Αληθείας, που εμπνέει και γεμίζει τις ανθρώπινες ψυχές με δωρεές, χαρίσματα και αρετές, ήταν και είναι πάντοτε πρόθυμο να προσφέρει στον κάθε πιστό, αυτό που του λείπει, προκειμένου να γίνεται ή να μένει τέκνον Θεού και κληρονόμος της Επαγγελίας του Ιησού.
Οι Αρχαίοι Έλληνες υποστήριζαν ότι είναι απαραίτητο για τον κάθε άνθρωπο να βελτιώνει την ύπαρξή του, αληθεύοντας, ακολουθώντας, χωρίς να το γνωρίζουν, τις προς όλους τους ανθρώπους πνευματικές δωρεές, που προσφέρονταν και προσφέρονται, με βάση τη διδασκαλία περί σπερματικού λόγου, προκειμένου να μη βρίσκονται μακράν του Θεού και της σωτηρίας όλοι οι άνθρωποι ως δημιουργήματά Του (Α’ Τιμ. 2, 1-7).
Η ανάγκη να αληθεύουν εν Αγίω Πνεύματι όλοι οι Χριστιανοί, εκφράζεται στον γνωστό ύμνο της Εορτής της Πεντηκοστής, με τον οποίον οι πιστοί προσεύχονται στο Άγιο Πνεύμα και το αποκαλούν «Πνεύμα της Αληθείας»: «Βασιλεύ Ουράνιε Παράκλητε, το Πνεύμα της Αληθείας, ο πανταχού παρών και τα πάντα πληρών, ο Βασιλεύς των αγαθών και ζωής χορηγός, ελθέ και σκήνωσον εν ημίν και καθάρισον ημάς από πάσης κηλίδος και σώσον αγαθέ τας ψυχάς ημών».
Όσοι θέλουν να ζουν ως Χριστιανοί, είναι σημαντικό να συνειδητοποιούν ότι έργο του Αγίου Πνεύματος είναι να τους φωτίζει, να τους στηρίζει, να τους αληθεύει και να τους αγιάζει. Αυτό προϋποθέτει, βέβαια, ότι αυτοί, με τη σειρά τους, πορεύονται εν τω αγαθώ, δεχόμενοι την καθαρτική Του δύναμη στην προσπάθειά τους να περάσουν στο στάδιο της ελεύθερη μεταμέλειας και μετάνοιάς τους και στην απόφασή τους να απέχουν από κάθε επήρεια του Πονηρού και δαιμονικού Πνεύματος, το οποίο αντιμάχεται την εν Χριστώ πνευματική τους ολοκλήρωση.
Σε μια εποχή, που οι κοινωνίες κλίνουν και παραπαίουν διαρκώς προς το κακό και το πονηρό, οι Χριστιανοί, ακολουθώντας το Άγιο Πνεύμα, οφείλουν να αντιστέκονται και να μην υποκύπτουν στις προκλήσεις και στις κάθε είδους εγκόσμιες, άνομες και θανατερές επιθυμίες, που αμαυρώνουν τη δική τους εικόνα του Θεού και μολύνουν τα πνευματικά χαρίσματα, που έχουν μέσα τους, εκτροχιάζοντάς τους προς το διαβολικό βασίλειο.
Γι αυτό το Άγιο Πνεύμα, που είναι «Ζωή και χορηγός Ζωής», είναι ανάγκη να μη σβήνεται και να μην διώχνεται από τη ζωή μας, καθώς αυτό είναι που την καθαρίζει και τη αγιάζει.
Η μεταμέλεια του ανθρώπου, μαζί με την πνευματική και μυστηριακή δύναμη του Αγίου Μυστηρίου της Εξομολογήσεως, προσφέρουν την ευλογία και τη χάρη που ενδυναμώνει και ανακαινίζει τον πληγωμένο από τα βέλη του Πονηρού πιστό.
Υπάρχει μία μοναδική δυνατότητα, για να αλλάξει ο άνθρωπος και ο κόσμος και αυτή είναι, αφενός, η κάθαρση «από πάσης κηλίδος», που προσφέρει η πανταχού παρουσία του Παναγίου Πνεύματος στη ζωή μας και, αφετέρου, ο εξοπλισμός και η μυστηριακή ενδυνάμωσή μας με τα πνευματικά όπλα των αρετών που χορηγεί, όπως σημειώνει ο Απ. Παύλος: «Ο δε καρπός του Πνεύματος εστίν αγάπη, χαρά, ειρήνη, μακροθυμία, χρηστότης, αγαθοσύνη, πίστις, πραότης, εγκράτεια… ει ζώμεν Πνεύματι, Πνεύματι και στοιχώμεν». (Ο καρπός που παράγει το Άγιον Πνεύμα στις καλοπροαίρετες καρδιές είναι η αγάπη, η χαρά, η ειρήνη, η μακροθυμία προς τους εχθρούς μας, η καλοσύνη, η αγαθότητα της καρδιάς, η πίστη, η πραότητα απέναντι σ’ αυτούς που μας εξοργίζουν, η εγκράτεια και η αποφυγή της πονηρής επιθυμίας… Εάν πράγματι ζούμε τη ζωή του Αγίου Πνεύματος, πρέπει να πορευόμαστε και να συμπεριφερόμαστε σύμφωνα με όσα μας διδάσκει το Πνεύμα) (Γαλ. 5, 22-25).
Ωστόσο υπάρχει το ερώτημα: Εμείς οι σύγχρονοι Χριστιανοί, με όσα βιώνουμε και πράττουμε, «στοιχώμεν τω Πνεύματι»;
Διότι, ενώ το Άγιο Πνεύμα, σύμφωνα με όσα μας υποσχέθηκε ο Χριστός, είναι το πρόσωπο της Αγίας Τριάδος, που μετά την Ανάληψη του Θεανθρώπου στους Ουρανούς και την ημέρα της Πεντηκοστής είναι Εκείνο, που βρίσκεται διαρκώς μαζί μας, στην Εκκλησία, εμείς, ως βαπτισμένοι Χριστιανοί, δεν μένουμε μαζί Του, δεν ζούμε, δηλαδή, εν Αγίω Πνεύματι, καθώς το αποβάλλουμε με την ακάθαρτη ζωή μας.
Εκείνο δεν σβήνει, καθώς, όπως μαρτυρούν και οι ύμνοι που ψάλλουμε κατά την εορτή Της Πεντηκοστής, (ήν μεν αεί και έστι και έσται, ούτε αρξάμενον ούτε παυσόμενον».
Εμείς, όμως, είμαστε εκείνοι που ζημιωνόμαστε, που μένουμε ορφανοί και ανάπηροι πνευματικά, διότι επιλέγουμε να ζούμε υπό την επίδραση του ακαθάρτου και πονηρού πνεύματος.
Διότι, όσο μένουμε μακράν της ζωής του Αγίου Πνεύματος, τόσο ερημώνει η ζωή μας από τον Θεό, καθώς το Άγιο Πνεύμα είναι «Ζωή και ζωοποιούν, Φως και φωτός χορηγόν, αυτάγαθον και πηγή αγαθότητος, δι’ ου Πατήρ γνωρίζεται και Υιός δοξάζεται και παρά πάντων γινώσκεται».
Το κενόν που δημιουργείται οντολογικά στην ανθρώπινη ύπαρξη είναι τεράστιο, όταν το Πνεύμα, με δική μας ευθύνη «σβέννυται».
Την έρημη και χωρίς Πνεύμα ζωή βλέπει και βιώνει μέσα του και ενώπιόν του ο σημερινός πλανεμένος άνθρωπος, καθώς, έτσι όπως έχει οργανωθεί η σύγχρονη ζωή, απωθείται το Φως και ο Φωτισμός του Αγίου Πνεύματος και, κατά συνέπεια, δημιουργούνται συνθήκες, που δεν προσφέρουν χώρο, εντός της δικής μας ζωής, στο Πνεύμα του Θεού, οδηγώντας τον σε μια νέα κόλαση και μια νέα πτώση, μακράν του Θεού.
Αυτό που είναι ανάγκη να συνειδητοποιήσει ο κάθε άνθρωπος, ζώντας αυτήν την πλανεμένη και παράλογη κατάσταση της σύγχρονης ζωής, είναι ότι υπάρχει σωτηρία, όταν ο ίδιος το θελήσει, εν ελευθερία, καθώς το Πνεύμα το Άγιο «χορηγεί» μεν τα πάντα, αλλά, μόνον, όταν το δεχόμαστε ελευθερωμένοι από τα πάθη και τις πλάνες της ζωής μας. Δεν χορηγεί, όμως, όταν το διώχνουμε και το αποβάλουμε από τη ζωή μας, αρνούμενοι να την εμπλουτίσουμε, πνευματικά και εγκαταλείποντας, έτσι, χωρίς πνευματικό περιεχόμενο και αλήθεια, τις διαπροσωπικές και κοινωνικές μας σχέσεις.
Η ορθόδοξη Εκκλησία με την εορτή της Πεντηκοστής, μας κάνει πιο ορατή και έντονη την ανάγκη να διατηρούμε, άσβεστο και ενεργό, το Άγιο Πνεύμα στη ζωή μας.
