Η Εκκλησία και το πρόβλημα της αποτέφρωσης
Αρχιεπίσκοπος Ιωάννης (Σαχόφσκι)
καὶ πολλάκις αὐτὸν καὶ εἰς πῦρ ἔβαλε… (Μρ. θ΄:22)
Οι ιερείς ακούν συχνά την ερώτηση: «Γιατί η Εκκλησία δεν ευλογεί την αποτέφρωση του σώματος ενός εκλιπόντος Χριστιανού;»
Θα προσπαθήσω να απαντήσω σε αυτό όσο το δυνατόν πιο σύντομα. Ναι, η Εκκλησία είναι κατά της καύσης ανθρώπινων σωμάτων επειδή αυτό δεν αντανακλά το πνεύμα της πίστης ούτε την ευαγγελική, βιβλική κατανόηση της ανθρώπινης αξίας.
Σκουπίδια, παλιά κουρέλια και σκουπίδια καίγονται· αλλά το σώμα ενός ανθρώπου δεν είναι σκουπίδι ούτε παλιό κουρέλι! Το σώμα ενός πιστού που έχει χρισθεί από το Άγιο Πνεύμα, «Ζωή. Ένας ναός μπορεί να καταρρεύσει ή να πάψει να χρησιμοποιείται για προσευχή, αλλά δεν καίγεται. Τόσο το ζωντανό όσο και το νεκρό σώμα ενός ανθρώπου που πιστεύει στην Ανάσταση, είναι σπόρος της ανάστασης. σπείρεται σῶμα ψυχικόν, ἐγείρεται σῶμα πνευματικόν (Α’ Κορινθίους 15:44). Αφού λάβει το Άγιο Πνεύμα, αφού κοινωνήσει με το Σώμα και το Αίμα του Χριστού, αυτό το σώμα πρέπει να τοποθετηθεί με ευλάβεια στη γη ως σπόρος του μέλλοντος αιώνα. Αυτό το σώμα δεν μπορεί να κρεμαστεί από ένα δέντρο, δεν μπορεί να δοθεί στα πουλιά να το φάνε, δεν μπορεί να πεταχτεί σε βόθρο, ούτε να δοθεί σε σκύλους ή ζώα για να το ξεσκίσουν, ούτε να υποβληθεί σε τεχνητή καταστροφή.
γῆ εἶ καὶ εἰς γῆν ἀπελεύσῃ (Γέν. 3:19). Αυτός ο νόμος πρέπει να εκπληρώνεται σε όλες τις περιπτώσεις, απλά και χωρίς πονηριά, ως μορφή σεβασμού προς το ανθρώπινο σώμα, επιστρέφοντάς το και την ψυχή στον Θεό. Η αποσύνθεση του σώματος δεν πρέπει να εξαρτάται από τον άνθρωπο, αλλά μόνο από τον Θεό, τον Δημιουργό της ζωής. Μόνο Αυτός, ο Κύριος του κόσμου, διοικεί τη ζωή μας και το σώμα μας.
Ένα άτομο, ανεξάρτητα από τις επιθυμίες του, θα μπορούσε φυσικά να πνιγεί, να αναλωθεί από φωτιά, να διαμελιστεί από ζώα ή το σώμα του να καταστραφεί ολοσχερώς από κάποια έκρηξη. Όσοι πεθαίνουν σε ένα πλοίο μερικές φορές καταλήγουν στη θάλασσα. Όλα αυτά συμβαίνουν παρά τη θέληση του πιστού κεκοιμημένου και σε αυτό δεν αμαρτάνει. Η αμαρτία έγκειται στην κατεύθυνση της θέλησης. Σε μια προσβολή κατά των ανθρώπινων σωμάτων, ο Χίτλερ έκαψε εκατομμύρια σώματα σε κρεματόρια. Αυτό δεν ήταν αμαρτία εκ μέρους των ατόμων των οποίων τα σώματα ήταν αυτά· αυτή ήταν μια μαρτυρία των δεινών τους. Αυτό είναι όλο το θέμα.
Είναι ακριβώς η αποφασιστικότητα του ατόμου να κατευθύνει τη διάθεση του σώματός του σαν να ήταν «δική του ιδιοκτησία». Εδώ γεννιέται η αμαρτία της εναντίωσης στον Θεό (ίσως ακόμη και ασυνείδητα). Ένα άτομο είναι «ιδιοκτησία του Θεού», στο σώμα και την ψυχή. Δημιουργημένο από τον Θεό, λυτρωμένο από τον Χριστό τον Σωτήρα, το άτομο δεν ανήκει στον εαυτό του αλλά στον Θεό. Το άτομο καλείται να είναι ο ναός του Ζωντανού Θεού στο σώμα και την ψυχή. Στο σώμα, την ψυχή και το πνεύμα, ο Χριστιανός είναι χρισμένος από το Άγιο Πνεύμα.
Μόνο ένα πιστό άτομο μπορεί να καταλάβει πού βρίσκεται η αμαρτία της αποτέφρωσης. Η αμαρτία δεν έγκειται στο γεγονός της φυσικής καύσης του σώματος, αλλά στην λανθασμένη κατεύθυνση της θέλησης του ατόμου να κυριαρχήσει πάνω στην ιδιοκτησία του Θεού, που είναι το σώμα του. Ένα άτομο αμαρτάνει όταν θεωρεί τη ζωή του σαν να ανήκει μόνο σε αυτόν. Μια μάλλον έντονη εκδήλωση αυτής της αμαρτωλής εγωκεντρικής συνείδησης είναι η αυτοκτονία. Η οδηγία για αποτέφρωση του σώματός κάποιου είναι ένα σημάδι μιας παρόμοιας Θεϊκής ανυπακοής. Αυτό οδηγεί ένα άτομο να κυριαρχεί πάνω στην επίγεια ζωή του και στο επίγειο σώμα του. Στην αυτοκτονία ένα άτομο κυριαρχεί πάνω στο επίγειο σώμα του, αγνοώντας το θέλημα του Θεού.
Εξαιτίας αυτού, οι αληθινοί Χριστιανοί (καθώς και οι Εβραίοι που είναι πιστοί στην αρχαία βιβλική τους πίστη) δεν καίνε τα σώματά τους. Οι πιστοί Χριστιανοί θάβουν τα σώματά τους, τα οποία κοινώνησαν των Αγίων Μυστηρίων, σώματα που έγιναν μέρος του Σώματος του Χριστού, με ευλάβεια και δέος, όπως και το Σώμα του Σωτήρα.
Φυσικά, το μακιγιάρισμα και η διακόσμηση του νεκρού σώματος (όπως εφαρμόζεται στην Αμερική) δεν αντικατοπτρίζει ούτε τη χριστιανική πίστη ούτε την ανθρώπινη αξιοπρέπεια. Οι άνθρωποι το κάνουν αυτό από μια άνανδρη επιθυμία να προστατεύσουν τον εαυτό τους και τους άλλους από την πραγματικότητα του θανάτου. Αλλά το όραμα του θανάτου είναι το ίδιο θέλημα Θεού με το όραμα της ζωής! Ως σπόρος της μέλλουσας ζωής, το σώμα μας πρέπει να τοποθετηθεί με ευλάβεια στο έδαφος. Και η Εκκλησία το κάνει αυτό, διακηρύσσοντας την αλήθεια της Ανάστασης.
Όσοι δεν γνωρίζουν το θέλημα του Θεού ή αδιαφορούν γι’ αυτό ή είναι συνειδητά αντίθετοι σε αυτό, καίνε τα σώματά τους. Οι ειδωλολάτρες στην Ινδία το κάνουν αυτό, πιστεύοντας λανθασμένα στον καθαρισμό, ο οποίος προέρχεται από τη φυσική μορφή της φωτιάς, αγνοώντας τη Χάρη του Θεού και τη μοναδική ανθρώπινη προσωπικότητα (και από αυτό πιστεύουν στην κοσμική κυκλική μετανάστευση των ψυχών).
Ένδειξη αυτού είναι ότι η «Ένωση των Αγωνιστών Αθέων», η οποία ιδρύθηκε στη Μόσχα λίγο μετά την επανάσταση, διακήρυξε ως έναν από τους βασικούς στόχους της στον σκληρό αγώνα της ενάντια στον Θεό, την εκστρατεία για την αποτέφρωση των νεκρών. Αυτό και μόνο δείχνει πόσο αποκρουστική είναι η αποτέφρωση για το θέλημα του Θεού.
Είναι απαραίτητο οι πιστοί άνθρωποι να απαλλάξουν τη συνείδησή τους από κάθε μορφή απιστίας, θεωρητικής ή πρακτικής. Είναι απαραίτητο για έναν άνθρωπο που ζει κατ’ εικόνα του μέλλοντος κόσμου, να παραδώσει την ψυχή και το σώμα του στα χέρια του Θεού για πάντα. Διότι η επερχόμενη βασιλεία του Θεού δεν είναι μερική αλλά πλήρης εκπλήρωση του θελήματος του Θεού.
Μετάφραση από τον π. Άλβιαν Σμιρένσκι
Δελτίο Ζωής Εκκλησίας Καθεδρικού Ναού Αγίας Τριάδας, Νοέμβριος 1962
11/08/2025
