Εἶναι «τυπικὴ» καὶ ἄνευ σημασίας ἡ ἔγκρισις τῆς Αὐτοκεφαλίας ὑπὸ τῶν
ὑπολοίπων Ἐκκλησιῶν;
Τοῦ κ. Β. Χαραλάμπους, θεολόγου
«Ἡ
ἀπόδοσις τοῦ "Πατριαρχικοῦ δικαίου" εἴς τινα θρόνον ἦτο κατὰ τὴν
κανονικὴν παράδοσιν τῆς Ἐκκλησίας κανονικὸν δικαίωμα Οἰκουμενικῆς
Συνόδου ἢ ὁμοφώνου τουλάχιστον πράξεως τῶν πατριαρχικῶν θρόνων»,
ἀναφέρει ὁ καθηγητὴς κ. Φειδᾶς στὴ μελέτη του ποὺ τιτλοφορεῖται «Τὸ "αὐτοκέφαλον" καὶ τὸ "αὐτόνομον" ἐν τῇ Ὀρθοδόξῳ Ἐκκλησίᾳ».
Ἐνῷ τὸ κανονικὸ δικαίωμα γιὰ ἐκχώρηση Αὐτοκεφαλίας ἀνῆκε καὶ ἀνήκει στὴν Οἰκουμενικὴ Σύνοδο, γιὰ πρακτικοὺς λόγους καταλήξαμε σήμερα τὸ Οἰκουμενικὸ Πατριαρχεῖο νά ἐκχωρεῖ τὴν Αὐτοκεφαλία σὲ μία Τοπικὴ Ἐκκλησία μέ ἔγκριση ἀπὸ τὶς ὑπόλοιπες Ἐκκλησίες. Τὸ νὰ θεωρήσει ὅμως κανεὶς τὴν ἔγκριση τῆς ἐκχώρησης Αὐτοκεφαλίας ἀπὸ τὶς ὑπόλοιπες Ἐκκλησίες, ὡς ἁπλὰ "τυπικὴ" καὶ ἄνευ σημασίας εἶναι λάθος. Ἡ Αὐτοκεφαλία ἀποτελεῖ ἀπόφαση τῆς Ἐκκλησίας. Αὐτὴ εἶναι ἡ ἔννοια τοῦ ὅτι ἁρμόδια διὰ τὴν ἐκχώρηση Αὐτοκεφαλίας εἶναι ἡ Οἰκουμενικὴ Σύνοδος. Ἔτσι διασφαλίζεται καὶ ἡ ἐκκλησιαστικὴ ἑνότητα.
Ἐνῷ τὸ κανονικὸ δικαίωμα γιὰ ἐκχώρηση Αὐτοκεφαλίας ἀνῆκε καὶ ἀνήκει στὴν Οἰκουμενικὴ Σύνοδο, γιὰ πρακτικοὺς λόγους καταλήξαμε σήμερα τὸ Οἰκουμενικὸ Πατριαρχεῖο νά ἐκχωρεῖ τὴν Αὐτοκεφαλία σὲ μία Τοπικὴ Ἐκκλησία μέ ἔγκριση ἀπὸ τὶς ὑπόλοιπες Ἐκκλησίες. Τὸ νὰ θεωρήσει ὅμως κανεὶς τὴν ἔγκριση τῆς ἐκχώρησης Αὐτοκεφαλίας ἀπὸ τὶς ὑπόλοιπες Ἐκκλησίες, ὡς ἁπλὰ "τυπικὴ" καὶ ἄνευ σημασίας εἶναι λάθος. Ἡ Αὐτοκεφαλία ἀποτελεῖ ἀπόφαση τῆς Ἐκκλησίας. Αὐτὴ εἶναι ἡ ἔννοια τοῦ ὅτι ἁρμόδια διὰ τὴν ἐκχώρηση Αὐτοκεφαλίας εἶναι ἡ Οἰκουμενικὴ Σύνοδος. Ἔτσι διασφαλίζεται καὶ ἡ ἐκκλησιαστικὴ ἑνότητα.
«Ὁμόθυμος
σύνοδος ἢ ὁμόθυμος συμφωνία πάντων τῶν πατριαρχικῶν θρόνων ἀποτελοῦν τὸ
κανονικὸν ὄργανον ἀνακηρύξεως τοῦ αὐτοκεφάλου ἢ τοῦ αὐτονόμου ἐκκλησίας
τινός. Πᾶσα δὲ ἄλλη διαδικασία εἶναι ἀντικανονικὴ καὶ ὄχι μόνο δὲν
ἐξυπηρετεῖ τὴν ἑνότητα, ἀλλὰ τουναντίον διὰ τῆς καταπατήσεως τῆς
κανονικῆς παραδόσεως διαβιβρώσκει καὶ διασπᾶ τὴν ἐν τῇ ὀρθῇ πίστει καὶ
ἀγάπῃ ἑνότητα τῆς Ἐκκλησίας», ἀναφέρει ὁ κ. Φειδᾶς στὴν προαναφερθεῖσα μελέτη του.
Τὸ ὁμόγνωμον τῶν Ἐκκλησιῶν στὸ ζήτημα
τῆς Αὐτοκεφαλίας, ἐξασφαλίζει τὴν οἰκουμενικότητά της καὶ ὡς ἐκ τούτου
τὴν ἑνότητά της. Δὲν μποροῦμε θὰ θεωροῦμε ὅτι δὲν τίθεται θέμα
οὐσιαστικῆς ἔγκρισης τῆς Αὐτοκεφαλίας ἀπὸ τὶς ὑπόλοιπες Ἐκκλησίες. Ἡ
προϋπόθεση τῆς οὐσιαστικῆς ἔγκρισής της, τὸ ὁμόγνωμον τῶν Ἐκκλησιῶν,
διασφαλίζει τὴν οἰκουμενικότητα τῆς ἐκχώρησης τῆς Αὐτοκεφαλίας, ἀλλὰ καὶ
τὴν ἑνότητα τῆς Ἐκκλησίας.
Ἑρμηνεύουν τὸ μεταγενέστερο τοῦτο ἔθος, ποὺ γιὰ πρακτικοὺς λόγους γίνεται, τὸ νὰ ἐκχωρεῖ δηλαδὴ τὴν Αὐτοκεφαλία τὸ Οἰκουμενικὸ Πατριαρχεῖο καὶ νὰ ἀκολουθεῖ ἡ ἔγκρισή της ἀπὸ τὶς ὑπόλοιπες Ἐκκλησίες, ὡς "μετάθεση" τοῦ Συνοδικοῦ τούτου κανονικοῦ δικαιώματος καὶ προσδίδουν
τοιουτοτρόπως προνομιακὴ ἐξουσία στὸ Οἰκουμενικὸ Πατριαρχεῖο γιὰ τὴν
ἐκχώρηση Αὐτοκεφαλίας, ὑποβαθμίζοντας σὲ ἀκραῖο βαθμὸ τὸ ὁμόγνωμον τῶν ὑπολοίπων Ἐκκλησιῶν στὸ
θέμα τοῦτο, σὲ τέτοιο βαθμὸ μάλιστα, ποὺ νὰ θεωρεῖται ὡς ἁπλὰ "τυπικὴ" ἡ προσυπογραφή τους καὶ κατ’ οὐσίαν "ἄνευ σημασίας".
Θεωροῦν ὅτι τὸ ζήτημα τῆς ἀνακήρυξης
Αὐτοκεφάλου ἔχει ἐπιλυθεῖ καὶ ὡς ἐκ τούτου ἔχομε μετάθεση τοῦ Συνοδικοῦ
τούτου κανονικοῦ δικαιώματος στὸ Οἰκουμενικὸ Πατριαρχεῖο; Ἂν
ἴσχυε τὸ ἐπιχείρημά τους, τότε ποιὸς λόγος συνέτρεχε νὰ τεθεῖ τὸ θέμα
τῆς ἀνακήρυξης Αὐτοκεφάλου στὶς πλεῖστες Διορθόδοξες Προπαρασκευαστικὲς
Ἐπιτροπὲς καὶ στὶς Προσυνοδικὲς Πανορθόδοξες Διακέψεις; Ἀπὸ ποῦ τεκμαίρεται ὁ ἰσχυρισμός τους; Ἔχει ἐπιλυθεῖ τὸ ζήτημα τοῦτο; Ἔχει παρθεῖ κάποια ὁμόφωνη ἀπόφαση; Ἢ μήπως τὸ "ὁμόγνωμον" προσπερνᾶται, ὅπως καὶ ἢ ἐκκλησιαστικὴ προϋπόθεση τῆς ἑνότητας;
Μπορεῖ
μία πράξη νὰ χαρακτηρισθεῖ ἐκκλησιαστική, ὅταν προκαλεῖ διάσπαση στὴν
Ἐκκλησιαστικὴ ἑνότητα; Ποιὸ ἔθιμο ὡς κανόνας δικαίου, μπορεῖ νὰ τεθεῖ
ὑπεράνω τῆς Ἐκκλησιαστικῆς ἑνότητας; Τὴν ἐκκλησιαστικὴ
προϋπόθεση τῆς ἑνότητας, γιατί τὴν προσπερνοῦν; Τὸ ὁμόγνωμον, τὸ ὁποῖο
ἐξασφαλίζει τὴν οἰκουμενικότητα τῆς ἀνακήρυξης Αὐτοκεφάλου, γιατί τὸ
προσπερνοῦν;
