Τὸ Ἅγιον Φῶς εἶναι Θαῦμα ἢ Ἀπάτη;
Τὸ Ἅγιον Φῶς εἶναι Θαῦμα ἢ Ἀπάτη;
Ὑπὸ τοῦ Σεβ. Ἀντινόης κ.κ. ΠΑΝΤΕΛΕΗΜΟΝΟΣ,
Ἐφησυχάζοντος Μητροπολίτου Πατρ. Ἀλεξανδρείας
Ἀγαπητὲ κ. Διευθυντά,
Στὸ τεῦχος τῆς ἐγκρίτου θρησκευτικῆς ἐφημερίδος «ΟΡΘΟΔΟΞΟΣ ΤΥΠΟΣ», ἔτους ξβ΄, ἀριθμ. Φύλλου 2445, τῆς 28 Ἀπριλίου 2023, πληροφορήθηκα γιὰ τὴν πολεμικὴ ἑνὸς κληρικοῦ τῆς Ἱερᾶς Ἀρχιεπισκοπῆς Κρήτης, ὁ ὁποῖος καταφέρθηκε ἐναντίον τοῦ Ἁγίου Φωτός, ποὺ ἐκπηγάζει μὲ θαυμαστὸ τρόπον ἀπὸ τὸν Τάφο τοῦ Ἀναστάντος Κυρίου ἡμῶν Ἰησοῦ Χριστοῦ. Σ’ αὐτὴ τὴν δήλωση τοῦ ἐν λόγῳ κληρικοῦ ἔχω νὰ πῶ τὰ ἀκόλουθα, τὰ ὁποῖα καὶ παρακαλῶ νὰ δημοσιεύσετε πρὸς ὄφελος τῶν πιστῶν:
Στὴν Ἑλληνορθόδοξη παράδοση τὸ Ἅγιο Φῶς ἐκλαμβάνεται ὡς θαῦμα, ποὺ ἐπαναλαμβάνεται κάθε χρόνο λίγο πρὶν τὸν ἑορτασμὸ τῆς Ἀνάστασης στὸ Ναὸ τῆς Ἀναστάσεως στὰ Ἱεροσόλυμα, κατὰ τὸ ὁποῖο ἡ φλόγα ἀνάβει μέ θαυματουργό τρόπο ἐντὸς τοῦ Παναγίου Τάφου καὶ μόνο ὑπὸ τὴν παρουσία τοῦ Ἑλληνορθόδοξου Πατριάρχη Ἱεροσολύμων. Τὸ Πατριαρχεῖο Ἱεροσολύμων, ὑπὸ τὴν αἰγίδα τοῦ ὁποίου γίνεται ἡ τελετὴ τῆς ἁφῆς, τὸ χαρακτηρίζει ὡς «θαῦμα, τὸ ὁποῖο δὲν χωρᾶ ἀμφισβήτηση». Τὸ Πατριαρχεῖο, ἀντίθετα, ἀναφέρει ὅτι ὁ χῶρος ἐλέγχεται γιὰ προϋπάρχουσες φλόγες ἀπὸ τὶς στρατιωτικὲς καὶ πολιτικὲς Ἀρχὲς τοῦ Ἰσραήλ, τοὺς ἑτερόδοξους Ἀρμενίους, Κόπτες καὶ Ρωμαιοκαθολικούς.
Ἡ πρώτη παρουσία τοῦ θαύματος τοῦ Ἁγίου Φωτὸς συναντᾶται ἀκριβῶς τὴν ὥρα ποὺ ἡ Ψυχὴ τοῦ Κυρίου Ἰησοῦ Χριστοῦ καὶ ὁ Λόγος τοῦ Θεοῦ ἐπιστρέφουν ἀπὸ τὸν κόσμο τῶν νεκρῶν, γιὰ νὰ δοξαστεῖ διὰ τῆς Ἀναστάσεώς Του μέσα σὲ ἕνα ἀπρόσιτο Φῶς. Τὸ ἴδιο Φῶς γεμίζει τὸν Πανάγιο Τάφο, κάθε χρόνο, κατὰ τὴν τελετὴ τοῦ Μεγάλου Σαββάτου.
Στὸ Εὐαγγέλιο τοῦ Λουκᾶ ἀναφέρεται πὼς ἡ Μαρία ἡ Μαγδαληνή, ἡ Ἰωάννα, ἡ Μαρία ἡ μητέρα τοῦ Ἰακώβου, καθὼς καὶ ἄλλες γυναῖκες ἀπὸ τὴ Γαλιλαία, ἦλθαν στὸν Τάφο τοῦ Ἰησοῦ πρὶν ἀκόμη χαράξει. Φθάνοντας διαπίστωσαν ὅτι ὁ Τάφος ἦταν κενός. Καὶ ἐνῷ ἀναρωτιοῦνταν τί συνέβη, «ἐμφανίστηκαν σὲ αὐτὲς δύο ἄνδρες μὲ ἐνδύματα ἀστραφτερά», οἱ ὁποῖοι εἶπαν: «Γιατί ζητᾶτε τὸν ζῶντα μεταξὺ τῶν νεκρῶν; Δὲν εἶναι ἐδῶ ἀλλὰ ἀναστήθηκε» (Λουκ. 24:5-6). Στὸ κατὰ Ἰωάννη Εὐαγγέλιο ἡ περιγραφὴ τοῦ ἰδίου γεγονότος εἶναι πιὸ λεπτομερὴς (Ἰωάν. 20:1-7). Πῶς, ἐνῷ ἐπικρατοῦσε ἀκόμη σκοτάδι, κατάφεραν ὁ Πέτρος καὶ ὁ Ἰωάννης νὰ δοῦν στὸ ἐσωτερικὸ τοῦ Τάφου; Ὁ Ἅγιος Γρηγόριος Νύσσης ἐξηγεῖ ὅτι ὁ Τάφος τοῦ Χριστοῦ εἶχε γεμίσει ἀπὸ Φῶς, ποὺ ἦταν ὁρατὸ καὶ πνευματικῶς ἀλλὰ καὶ διὰ τῶν φυσικῶν αἰσθήσεων.
Τὸ Φῶς ποὺ γεμίζει τὸν Τάφο τοῦ Χριστοῦ εἶναι τὸ Ἄκτιστο Φῶς τοῦ Ἀκτίστου Τριαδικοῦ Θεοῦ. Τὸ Ἄκτιστο Φῶς εἶναι ὁ σπινθηρισμὸς ποὺ βγαίνει ἀπὸ τὸν Τάφο τοῦ Χριστοῦ. Αὐτὸ τὸ Φῶς εἶναι ἀδιόρατο καὶ ἄκτιστο. Ἀπὸ ἐκεῖ καὶ πέρα, ὅταν ἀνάψουν οἱ δεσμίδες τῶν κεριῶν τοῦ Πατριάρχη, τὸ Φῶς γίνεται κτιστό. Καὶ ἐπειδὴ ἡ φλόγα αὐτὴ ἔχει στὴν ἀρχὴ τὴν Χάρη τοῦ Ἀκτίστου Φωτός, γι’ αὐτὸ δὲν καίει (π. Γεώργιος Μεταλληνός).
Ἀπὸ τὰ ἐγκαίνια τοῦ Ναοῦ τῆς Ἀναστάσεως, τὸ 336 μ.Χ., ἕως σήμερα, ἡ τελετὴ τοῦ Ἁγίου Φωτὸς λαμβάνει χώρα πάντοτε στὴν ἑλληνικὴ γλῶσσα καὶ τελεῖται ἀπὸ τοὺς Ἕλληνες Ὀρθοδόξους κληρικούς.
Τὸ 1099 μ.Χ. οἱ Σταυροφόροι καταλαμβάνουν τὴν πόλη, ποὺ διατηροῦν γιὰ 88 χρόνια. Τὴν ἴδια χρονιὰ ἀντικαθίσταται ὁ Ἕλληνας Πατριάρχης ἀπὸ Λατῖνο. Ὅμως ἡ μεγάλη καθυστέρηση στὴν ἔλευση τοῦ Ἁγίου Φωτὸς τὸ 1100 μ.Χ., καὶ ἡ πλήρη ἀποτυχία τῆς τελετῆς τὸ 1101 μ.Χ., γίνονται αἰτία νὰ τεθοῦν ἐπικεφαλῆς τῆς τελετῆς καὶ πάλι οἱ Ἕλληνες.
Ἡ πιὸ συνηθισμένη ἀναφορὰ αὐτῶν ποὺ πιστεύουν στὴ θαυματουργὴ προέλευση τοὺ “Ἅγιου Φωτὸς” περιλαμβάνει τὴν αὐτανάφλεξη τῶν κεριῶν. Ὁρισμένοι πιστοὶ τὸ περιγράφουν νὰ ἐμφανίζεται σὰν λευκογάλανες ὁριζόντιες ταινιώδεις ἀστραπές, περιστρεφόμενες ἀνταύγειες ἢ κινούμενες φλόγες ἄγνωστης προέλευσης.
Στὸν Ναὸ δὲν ὑπάρχει ἠλεκτρικὸ ρεῦμα καὶ ἠλεκτροφωτισμός. Μαρτυρίες ἀναφέρουν ὅτι πολλές λαμπάδες τῶν πιστῶν καὶ κανδῆλες ἀνάβουν μόνες τους, ἐνῷ ἡ φλόγα δὲν τοὺς καίει τὰ πρῶτα λεπτά.
Λέγεται ὅτι ὁ Ἅγιος Γρηγόριος ὁ Φωτιστὴς τῶν Ἀρμενίων, τὸν 4ο αἰῶνα τοποθέτησε κανδήλα πάνω στὸν Τάφο τοῦ Χριστοῦ καὶ παρακάλεσε τὸν Θεό, νὰ φωτισθεῖ ὁ τόπος ἀπὸ ἕνα ἄϋλο Φῶς, κάτι ποὺ συμβαίνει μέχρι τὶς ἡμέρες μας. Ἡ κανδήλα ἄναψε θαυματουργικὰ ἀπὸ ἕνα ἄϋλο Φῶς, δηλ. ἀπὸ τὸ Ἄκτιστο Φῶς.
Ἡ πρώτη ἀδιαφιλονίκητη μαρτυρία ποὺ τὴν περιγράφει μὲ ἀναγνωρίσιμη μορφὴ χρονολογεῖται ἀπὸ τὸν 9ο αἰῶνα μ.Χ. Πολλὲς μετέπειτα περιγραφές… δείχνουν ὅτι ἔχει διατηρηθεῖ οὐσιαστικὰ χωρὶς διακοπὴ μέχρι σήμερα.
Τὴν ἴδια ἀκριβῶς παράδοση διασῴζει καὶ ὁ Ἄραβας ἱστορικὸς ἂλ-Μασούντι (940 μ.Χ.), ὁ ὁποῖος ἀναφέρει ὅτι τὸ Ἅγιο Φῶς ἄρχισε νὰ ἐμφανίζεται ἤδη ἀπὸ τὴν κατασκευὴ τοῦ Ναοῦ τῆς Ἀναστάσεως (326-336 μ.Χ.). Γράφει: «Μὲ τὴν εὐκαιρία τῆς γιορτῆς τοῦ Ναοῦ τῆς Ἀναστάσεως στὴν Ἱερουσαλήμ, οἱ χριστιανοὶ συγκεντρώνονται ἀπ’ ὅλα τὰ μέρη τῆς γῆς. Ἡ φωτιὰ κατέρχεται ἀνάμεσά τους ἀπὸ τὸν οὐρανὸ καὶ οἱ πυρσοὶ τὴν διαδίδουν πρὸς ὅλες τὶς κατευθύνσεις».
Ὁ Γάλλος μοναχὸς Βερνάρδος (867 μ.Χ.) γράφει στὸ χρονικό του: «Τὸ Μ. Σάββατο, παραμονὴ τοῦ Πάσχα, μετὰ τὴν λειτουργία, ψάλλοντας τὸ ‘Κύριε Ἐλέησον’ μέχρι ποὺ ἕνας Ἄγγελος ἔρχεται καὶ ἀνάβει μὲ φῶς τὶς κανδῆλες ποὺ κρέμονται πάνω ἀπὸ Τάφο».
Ἡ ἐπιστολὴ τοῦ Ἐπισκόπου Καισαρείας Ἀρέθα πρὸς τὸν ἐμίρη τῆς Δαμασκοῦ (920 μ.Χ.) γράφει: «Ἀλλὰ μέχρι σήμερα, ὁ ἅγιος καὶ τίμιος Τάφος θαυματουργεῖ κάθε χρόνο τὴν ἡμέρα τῆς Ἀναστάσεως. Διότι ἀφοῦ σβήνει κάθε κανδήλα στὴν Ἱερουσαλήμ, ἐκεῖ ὅπου βρίσκεται ὁ ἅγιος Τάφος Του, ἑτοιμάζεται μία κανδήλα τυλιγμένη μὲ ὕφασμα καὶ κόκκινο μετάξι … καὶ ἐνῷ οἱ χριστιανοὶ ἀναφωνοῦν ‘Κύριε ἐλέησον’, ξαφνικὰ παράγεται μία ἀστραπὴ καὶ ἀνάβει ἡ κανδήλα μὲ φῶς».
Ὁ Ἄραβας Ἰμπν ἂλ-Κὰς (940 μ.Χ.) γράφει: «Τὸ Πάσχα τῶν Χριστιανῶν, τὸ Μεγάλο Σάββατο, ὅλοι μαζὶ προσεύχονται καὶ προσκυνοῦν ἐνώπιον τοῦ Θεοῦ τοῦ Ὑψίστου. Ὁ σουλτᾶνος κλειδώνει τὴν πόρτα τοῦ Τάφου καὶ ὅλοι παραμένουν ἀκίνητοι μέχρις ὅτου νὰ ἀντικρύσουν ἕνα φῶς παρόμοιο μὲ λευκὴ φωτιά, τὸ ὁποῖο βγαίνει ἀπὸ τὸ ἐσωτερικὸ τοῦ Τάφου».
Ἡ ἐπιστολὴ τοῦ κληρικοῦ Νικήτα πρὸς τὸν αὐτοκράτορα Κων/νο Πορφυρογέννητο (Ἀπρίλιο τοῦ 947 μ.Χ.), ἀναφέρει ὅτι τὸ πρωΐ τοῦ Μ. Σαββάτου, κατέφθασε στὴν Ἱερουσαλὴμ ἕνας ἐμίρης μουσουλμάνος ποὺ εἶχε διαταγὴ νὰ ἀπαγορεύσει τὴν τελετὴ τοῦ Ἁγίου Φωτός. Μὲ πρωτοβουλία τοῦ ἐμίρη ἀντικαταστάθηκε τὸ φυτίλι τῆς ἀκοίμητης κανδήλας μὲ ἕνα σιδερένιο φυτίλι, ὥστε νὰ μὴ πραγματοποιηθεῖ τὸ θαῦμα. Ὅμως, παρὰ τὴ δολοπλοκία, ἡ κανδήλα ἄναψε «σὰν κερὶ μὲ θεϊκὴ συναίνεση»! Ἡ ἐπιστολὴ τοῦ Νικήτα ἔχει ἰδιαίτερη ἀξία, διότι ἀποτελεῖ ἐπίσημη ἀναφορὰ πρὸς τὸν αὐτοκράτορα τοῦ Βυζαντίου.
Ὁ Πέρσης ἂλ-Μπιρουνὶ (1000 μ.Χ.), ἀστρονόμος, φιλόσοφος, μαθηματικός, φυσικός, ἱστορικός, γεωγράφος, κ.ἄ., γνώστης τῆς ἀρχαίας ἑλληνικῆς γλώσσας, ἀναφέρει γιὰ τὴ γιορτὴ τοῦ Πάσχα τῶν χριστιανῶν, ὅτι: «Σχετικὰ μὲ τὸ Σάββατο τῆς Ἀναστάσεως λέγεται μία ἱστορία ἡ ὁποία ἐκπλήσσει τὸν ἐρευνητὴ τῶν φυσικῶν ἐπιστημῶν καὶ ἡ αἰτία τῆς ὁποίας εἶναι ἀδύνατον νὰ ἀνακαλυφθεῖ. …στὸ μέσον τοῦ Ναοῦ τῆς Ἀναστάσεως στὴν Ἱερουσαλὴμ εἶναι λαξευμένος σὲ ἕνα βράχο ὁ Τάφος τοῦ Χριστοῦ… Οἱ χριστιανοί, καὶ ὅποιος ἄλλος ἔλθει ἐκείνη τὴν ἡμέρα στὸν τόπο τοῦ Τάφου, ἱκετεύουν καὶ ἐπικαλοῦνται τὸν Θεὸ τὸν Ὕψιστο ἀπὸ τὸ μεσημέρι μέχρι καὶ τὸ βράδυ. Ἔρχονται ἀκόμη ὁ μουεζίνης τοῦ τζαμιοῦ, ὁ ἐπικεφαλῆς ἰμάμης τῆς προσευχῆς καὶ ὁ ἐμίρης τῆς πόλης, οἱ ὁποῖοι κάθονται δίπλα ἀπὸ τὸν Τάφο. Μαζί τους φέρνουν λυχνάρια, ποὺ τὰ τοποθετοῦν ἐπάνω, ἐνῷ εἶναι ἀκόμη κλειδωμένος (ὁ Τάφος). Οἱ χριστιανοὶ ἐν τῷ μεταξὺ ἔχουν ἤδη σβηστὰ τὰ λυχνάρια καὶ τὶς δᾴδες τους καὶ ἀναμένουν, μέχρι ποὺ ἀντικρύζουν μία καθαρὴ λευκὴ φωτιά, ἡ ὁποία ἀνάβει μία κανδήλα. Ἀπὸ αὐτὴ τὴ φωτιὰ ἀνάβουν τὶς κανδῆλες μέσα στὸ τζαμὶ καὶ στὶς ἐκκλησίες… κάποιοι σουλτᾶνοι ἔβαλαν στὴ θέση τοῦ φυτιλιοῦ ἕνα χάλκινο σύρμα, γιὰ νὰ μὴν ἀνάψει καὶ νὰ μὴ πραγματοποιηθεῖ τὸ θαῦμα. Ὅταν ὅμως ἡ φωτιὰ κατῆλθε, ἄναψε ὁ χαλκός».
Τὸ Πάσχα τοῦ 1579 μ.Χ. οἱ Ἀρμένιοι κατόρθωσαν νὰ δωροδοκήσουν τὸν Τοῦρκο Διοικητή, καὶ νὰ ἐκδώσει ἀπαγορευτικὴ διαταγὴ πρὸς τὸν Ἕλληνα Ὀρθόδοξο Πατριάρχη Σωφρόνιο Δ’, ὥστε νὰ μὴν ἔχει πρόσβαση ἐντὸς τοῦ Ναοῦ τῆς Ἀναστάσεως γιὰ τὴν τελετὴ τοῦ Ἁγίου Φωτός. Οἱ φρουροὶ ἔκλεισαν τὴν Ἁγία Πόρτα καὶ ὁ Πατριάρχης Σωφρόνιος Δ’ μὲ τὸ ἱερατεῖο καὶ τοὺς πιστούς του παρέμειναν ἔξω προσευχόμενοι, ἀναμένοντες τὴν ἔκβαση τῶν γεγονότων.
Πράγματι ἡ ἀπάντηση τοῦ Κυρίου μας ἦταν ἄμεσος. Παρὰ τὶς ἀπέλπιδες προσπάθειες τοῦ Ἀρμενίου Πατριάρχου, τὸ Ἅγιο Φῶς δὲν ἔλαμψε στὸ ἱερὸ Κουβούκλιο ἢ σὲ ἄλλο σημεῖο ἐντὸς τοῦ Ναοῦ. Τὸ Ἅγιο Φῶς ἐξῆλθε διαπερνόντας τὴν Κολόνα, ἡ ὁποία μέχρι σήμερον φαίνεται σχισμένη καὶ μαυρισμένη, καὶ πρὸς μεγάλη κατάπληξη ὅλων ἄναψαν τὰ κεριά, τὰ ὁποῖα κρατοῦσε στὰ χέρια του ὁ Ὀρθόδοξος Πατριάρχης. Στὴν συνέχεια ὁ Πατριάρχης ἔδωσε τὸ Ἅγιο Φῶς στοὺς Ὀρθοδόξους, οἱ ὁποῖοι βρίσκονταν στὴν αὐλή, ἐνῷ ὁ Ἀρμένιος ἔφυγε ντροπιασμένος.
Τὸ ἀξιοθαύμαστο γεγονὸς μαρτύρησε ὁ Ἐμίρης Τοῦνομ, ὁ ὁποῖος ἐκείνη τὴν στιγμὴ ἦταν φρουρὸς στὴν Ἁγία Πόρτα. Αὐτὸ ἔγινε αἰτία νὰ πιστέψει καὶ νὰ γίνει Χριστιανός. Οἱ Τοῦρκοι τὸν σκότωσαν, γιὰ νὰ μὴ μαθευτεῖ τὸ γεγονός. Σύμφωνα μὲ ἄλλη ἐκδοχή, ὅταν ἀντελήφθη τὸ θαῦμα ἀναφώνησε πρὸς τοὺς συγκεντρωμένους: «Αὐτὴ εἶναι ἡ ἀληθινὴ πίστη». Οἱ Τοῦρκοι γιὰ τὴν ἀλλαξοπιστία του τὸν ἔκαψαν ζωντανό.’ Ὅταν ὁ Σουλτᾶνος πληροφορήθηκε τὸ θαῦμα, ἐξέδωσε φιρμάνι καὶ ἀνεγνώρισε τὸ ἀποκλειστικὸ δικαίωμα γιὰ τὴν λήψη τοῦ Ἁγίου Φωτὸς στὸν Ἑλληνορθόδοξο Πατριάρχη.’ Τὰ ἱερὰ λείψανα τοῦ Ἁγίου Τοῦνομ φυλάσσονται στὸ Μοναστήρι τῆς Μεγάλης Παναγιᾶς.
Ὁ χαλίφης τῆς Αἰγύπτου ἂλ-Χακὶμ διατάσσει τὴν πυρπόληση καὶ τὴν ἰσοπέδωση τοῦ Ναοῦ τῆς Ἀναστάσεως. Ἡ φήμη τοῦ θαύματος εἶχε ἐξαπλωθεῖ σὲ ὅλο τὸν μουσουλμανικὸ κόσμο καὶ προσέλκυε χιλιάδες χριστιανούς, ἀλλὰ καὶ πολλοὺς μουσουλμάνους. Αὐτὸς εἶναι καὶ ὁ μοναδικὸς λόγος, γιὰ νὰ ἰσοπεδώσει τὸν Ναό. Ἡ καταστροφικὴ μανία ἦταν τέτοια πού, ὅταν ἡ ἐπιχείρηση ὁλοκληρώθηκε, «δὲν ἔμεινε λίθος ἐπὶ λίθου»! Τὸ θαῦμα τῆς καθόδου τοῦ Ἁγίου Φωτὸς ὑπῆρξε ὁ καθοριστικὸς λόγος τῆς καταστροφῆς. Ὁ ἂλ-Χακὶμ πυρπόλησε τὸν Ναὸ τῆς Ἀναστάσεως, γιὰ νὰ ἀνακόψει τὴ μεγάλη ἐξάπλωση τοῦ θαύματος.
Τὸ 1027 μ.Χ., ἕξι χρόνια μετὰ ἀπὸ τὸν θάνατο τοῦ ἂλ-Χακίμ, οἱ χριστιανοὶ ἐξακολουθοῦν νὰ παρευρίσκονται στὴν τελετὴ τοῦ Ἁγίου Φωτὸς ὑπὸ καθεστὼς ὁμηρίας καὶ φόβου, ἀπειλούμενοι ὅτι θὰ θανατωθοῦν σὲ περίπτωση ποὺ δὲν ἐκπληρωθεῖ τὸ θαῦμα. Γιὰ ἄλλη μία φορὰ μία κανδήλα ἀναφλέγεται «χωρὶς νὰ μεσολαβήσει κανένας θνητός, καὶ οἱ μουσουλμάνοι καταλαμβάνονται ἀπὸ φόβο καὶ θαυμασμό.
Ἄλλες μαρτυρίες ὑπὲρ τῆς θαυμαστῆς ἐμφανίσεως τοῦ Ἁγίου Φωτὸς ἔχομε τὶς ἀκόλουθές: τοῦ Ριχάρδου τοῦ Εὐλογημένου (1027 μ.Χ.), τοῦ Γάλλου ἐπισκόπου Ὀδολρίκου (1025-1028 μ.Χ.), τοῦ Πάπα Οὐρβανοῦ Β΄ (1095 μ.Χ.), τοῦ Γάλλου χρονογράφου Φουλχέριου (1101 μ.Χ.), τοῦ Κώδικα L (1101 μ.Χ.), τῆς ἱστορίας τοῦ Μπάρτολφ, τοῦ Ἰταλοῦ ἱστορικοῦ Καφάρο (1101 μ.Χ.), τοῦ Γερμανοῦ ἱστορικοῦ Ἔκεχαρντ (1101 μ.Χ.), τοῦ Ἄγγλου ἱστορικοῦ Γουλιέλμου τοῦ Μάλσμπουρι (1101 μ.Χ.), τοῦ Ἀρμενίου ἱστορικοῦ Ματθαίου (1101 μ.Χ.), τοῦ Γάλλου ἱστορικοῦ Γκιμπὲρ (1101 μ.Χ.), τοῦ Ρώσου ἡγουμένου Δανιὴλ (1105-1107 μ.Χ.).
Ὁ Ρῶσος φυσικὸς Ἀντρέι Ἀλεξάντροβιτς Βολκόβ, τοῦ Ἐθνικοῦ Κέντρου Ἐρευνῶν τῆς Ρωσίας «Ἰνστιτοῦτο Κουρτσιάτοβ», τέθηκε ἐπικεφαλῆς μίας ἐπιστημονικῆς ἀποστολῆς ποὺ εἶχε ὡς σκοπὸ νὰ διερευνήσει τὸ θαῦμα τοῦ Ἁγίου Φωτός. Τὸ ἐγχείρημα διοργανώθηκε ἀπὸ τὸν καθηγητὴ Ἀλεξάντερ Μοσκόφσκι, γιὰ τὶς ἀνάγκες ἑνὸς ντοκιμαντὲρ ποὺ ἦταν ἀφιερωμένο στὸν ρόλο τῶν θαυμάτων στὴ θρησκεία.
Τὸ Μεγάλο Σάββατο τοῦ 2008, περὶ τὶς 09.00 τὸ πρωί, ὁ Ἀντρέι Βολκὸβ εἰσῆλθε στὸν Ναὸ τῆς Ἀναστάσεως, μαζὶ μὲ τὸν κατάλληλο ἐξοπλισμό. Τὸ βασικὸ ὄργανο ποὺ χρησιμοποίησε γιὰ τὶς μετρήσεις του ἦταν ἕνα ψηφιακὸ ὀσιλοσκόπιο4 (oscilloscope), συνδεδεμένο μὲ ἕνα laptop ποὺ ἦταν ἐφοδιασμένο μὲ τὸ κατάλληλο λειτουργικὸ πρόγραμμα. Βρισκόταν σὲ ἀπόσταση δέκα περίπου μέτρων ἀπὸ τὸν Πανάγιο Τάφο καὶ βασικὴ προτεραιότητά του ἦταν νὰ καταγράψει τὸ φάσμα τῆς ἠλεκτρομαγνητικῆς ἀκτινοβολίας σὲ συγκεκριμένες συχνότητες. Τὰ ἀποτελέσματα τῶν μετρήσεών του καὶ τὰ συμπεράσματα ποὺ ἐξήχθησαν ἀπὸ αὐτές, τὰ περιγράφει ἕνα χρόνο ἀργότερα, στὶς 21 Ἀπριλίου 2009, στὴν ἀκόλουθη συνέντευξή του στὴ ρωσικὴ ἐφημερίδα Βέρα:
– Ἀντρέϊ Ἀλεξάντροβιτς, γιατί ἐσεῖς εἰδικὰ πήγατε νὰ ἐξερευνήσετε τὴ φύση τοῦ Ἁγίου Φωτός; Συμπίπτει αὐτὸ μὲ τὸ ἐπιστημονικό σας ἀντικείμενο;
– Τὰ τελευταῖα 12 χρόνια ἀσχολοῦμαι μὲ τὸ ὀνομαζόμενο πλάσμα χαμηλῆς θερμότητας.
– Τί εἶναι αὐτό;
– Σὲ κατάσταση πλάσματος βρίσκεται τὸ μεγαλύτερο μέρος τῆς ὕλης τοῦ σύμπαντος: τὰ ἄστρα, τὰ γαλαξιακὰ νέφη, τὸ διαστρικὸ περιβάλλον. Εἶναι ἕνα πολὺ ἰονισμένο ἀέριο. Πάνω στὴν ἴδια τὴ Γῆ, ὡστόσο, αὐτὸ εἶναι ἕνα σπάνιο φαινόμενο, τὸ ὁποῖο μάθαμε νὰ δημιουργοῦμε σχετικὰ πρόσφατα. Γιὰ παράδειγμα, στὴ χειρουργικὴ ἄρχισαν νὰ χρησιμοποιοῦν «νυστέρια» ἀπὸ μία λεπτότατη ροὴ πλάσματος, ποὺ θερμαίνεται μέχρι 5000-7000 βαθμούς. Αὐτὸ εἶναι ἕνα ὑψηλῆς θερμότητας πλάσμα, μὲ τὸ ὁποῖο μποροῦμε μόνο νὰ κόβουμε τὴν ὕλη. Ἀλλὰ ὑπάρχει καὶ τὸ πλάσμα χαμηλῆς θερμότητας, περίπου 40-80 βαθμῶν, ποὺ μπορεῖ νὰ ἐπουλώνει τὰ τραύματα.
Μὲ τὴ δημιουργία τέτοιων ἰατρικῶν «ἐπουλωτικῶν» μηχανημάτων ἀσχολοῦμαι κι ἐγώ, καὶ ἤδη ἀρχίζουμε τὴν παραγωγή τους.
– Καὶ ποιὰ εἶναι ἡ σχέση μὲ τὸ Ἅγιο Φῶς;
– Κρίνοντας ἀπὸ τὶς πολυάριθμες περιγραφές, ἡ ἐμφάνιση τοῦ Ἁγίου Φωτὸς συνοδεύεται ἀπὸ τὴν ἐμφάνιση πλάσματος, ποὺ ἐξωτερικὰ θυμίζει πολὺ τὸ πλάσμα χαμηλῆς θερμότητας. Γιὰ παράδειγμα, εἶναι γνωστό, ὅτι γιὰ κάποιο διάστημα τὸ Φῶς αὐτὸ δὲν καίει καθόλου τὰ χέρια καὶ τὸ πρόσωπο. Ἐπίσης, σχεδὸν ἐπὶ χίλια χρόνια οἱ αὐτόπτες μάρτυρες μιλᾶνε γιὰ κάποιες λάμψεις, ποὺ διατρέχουν τὰ τείχη τοῦ ναοῦ καὶ πρὶν καὶ μετὰ τὴν ἔλευση τοῦ Φωτός.
– Τέτοια φαινόμενα πλάσματος εἶναι μοναδικά;
– Βεβαίως. Στὸ ἐργαστήριο ἐρευνοῦμε τὸ πλάσμα χαμηλῆς θερμότητας μόνο στὸ κενό. Στὸν ἀέρα μπορεῖ ἐξίσου νὰ ὑπάρχει, ἀλλὰ μόνο ὑπὸ αὐστηρὰ καθορισμένες συνθῆκες καὶ ὑπὸ πολὺ ὑψηλὴ ὑγρασία. Ἀλλά, πάνω ἀπὸ τὸν Τάφο τοῦ Κυρίου τὸ Πάσχα κάνει ζέστη καὶ ἡ ἀτμόσφαιρα εἶναι ξηρή, δὲν ὑπάρχει καμία ὑγρασία ποὺ νὰ ἄγει τὸν ἠλεκτρισμό, καὶ δὲν ὑπάρχει πηγὴ δυνατῆς διαφορᾶς καὶ δυναμικοῦ. Ἐν τῷ μεταξύ, ἐμφανίζονται ἐκεῖ λάμψεις, φωτεινὲς δέσμες, πού, κατὰ τὴ γνώμη μου, μεταμορφώνονται ὕστερα σὲ σπίθα καὶ γεννοῦν τὸ Φῶς».
Σύμφωνα μὲ τὸν Ρῶσο φυσικό, τὸ φαινόμενο πλάσματος, ποὺ ἐκτιμᾶται ὅτι λαμβάνει χώρα στὸ ἐσωτερικὸ τοῦ ναοῦ, ἀπὸ ἐπιστημονικῆς ἀπόψεως εἶναι ἀνεξήγητο καὶ ἀδικαιολόγητο. Ἡ κορυφαία στιγμὴ ὅμως, γιὰ τὶς μετρήσεις του, ἐπῆλθε τὴν ὥρα τῆς ἐμφάνισης τοῦ Ἁγίου Φωτός, ὅταν ὁ Πατριάρχης βρισκόταν κλεισμένος στὸ ἐσωτερικό τοῦ Τάφου. Ἡ ἀπρόσμενη μέτρηση καταγράφηκε στὶς 14:04 τὸ μεσημέρι ὥρα Ἱερουσαλὴμ (15:04 ὥρα Ρωσίας). Δύο περίπου λεπτὰ ἀργότερα ὁ Πατριάρχης ἐξῆλθε μὲ τὸ Ἅγιο Φῶς. Συνεχίζει ὁ Βολκὸβ στὴ συνέντευξή του:
– Τὴν ὥρα ποὺ ὁ Πατριάρχης Ἱεροσολύμων εἰσῆλθε στὸ Κουβούκλιο , ἡ τελετὴ ἄρχισε. Καὶ ξάφνου – νάτο! Καταγράφηκε ἀλλαγὴ φάσματος ἀκτινοβολίας ἐξαιτίας ἀγνώστου σήματος. Αὐτὸ συνέβη στὶς 15:04. Μία διακύμανση – καὶ τίποτε ἄλλο παρόμοιο. Καὶ σύντομα ἐμφανίστηκε ὁ Πατριάρχης Ἱεροσολύμων μὲ ἀναμμένο κερί.
Πολλοί Ὀρθόδοξοι Χριστιανοὶ καὶ μή, ὡς καὶ μουσουλμάνοι, οἱ ὁποῖοι ὑποστηρίζουν ὅτι πρόκειται γιὰ ἕνα θαυματουργικὸ ὑπερκόσμιο φῶς, ποὺ βλέπουν οἱ πιστοί. Αὐτοὶ ποὺ τὸ θεωροῦν θαῦμα, πιστεύουν ὅτι εἶναι τὸ φῶς τῆς Ἀναστάσεως τοῦ Χριστοῦ, ποὺ συμβαίνει πάνω ἀπὸ τὸν τάφο του. Σύμφωνα μὲ τὴν πάγια στάση τῶν Πατριαρχείων γιὰ ὅλα τὰ προσκυνήματα τῆς Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας, το Πατριαρχεῖο Ἱεροσολύμων, ὑπὸ τὴν αἰγίδα τοῦ ὁποίου γίνεται ἡ τελετὴ τῆς ἁφῆς, δὲν παίρνει ἐπίσημα θέση γιὰ τὸ ἂν πρόκειται γιὰ θαυματουργικὴ ἐπέμβαση. Στὴ σχετικὴ ἐτήσια ἀνακοίνωση τῆς Ἀρχιγραμματείας τοῦ Πατριαρχείου γιὰ τὸ Πάσχα δὲν γίνεται κανένας λόγος γιὰ θαυματουργὴ ἁφὴ τοῦ Ἁγίου Φωτός.
Ἐπίσης, σ’ ἕνα μακροσκελὲς γράμμα τοῦ κληρικοῦ Νικήτα Βασιλικοῦ, ποὺ εἶναι σχετικὸ μὲ τὸ ἅγιο φῶς, χρονολογούμενου τὸ ἔτος 547 μ.Χ. ἀπὸ τὸν Χρύσανθο Προύσης (ἂν καὶ τὸ ὀρθότερο εἶναι τὸ 947 μ.Χ., ἀφοῦ ἀπευθύνεται στὸν Κωνσταντῖνο Ζ’ τὸν Πορφυρογέννητο[11]), ἀναφέρεται: “Τῇ οὖν ἑβδόμῃ Ἀπριλίου μηνὸς … τοῦ δὲ ἁγίου καὶ μεγάλου Σαββάτου ἐγγίσαντος… τῷ Ἀρχιεπισκόπῳ… τὴν ἁγίαν καὶ πάνδημον ἑορτὴν τοῦ Χριστοῦ τελέσαι … ὁ τῶν θαυμασίων Θεός, τῇ ἀπερινοήτῳ καὶ ἀμάχῳ αὐτοῦ δυνάμει, δύο τῶν τοῦ τριφώτου κανδήλων θείου Φωτὸς ἐπλήρωσε… ἐν δὲ τῷ νῦν χρόνῳ ἀνὰ πᾶσαν τὴν Ἐκκλησίαν ἀναλάμψαι τὴν θείαν φωτοχυσίαν”.
Γύρω στὸν 9ο αἰῶνα ἀρχίζει νὰ παρουσιάζεται ἀπὸ προσκυνητὲς τὸ ἐν λόγῳ φῶς ὡς θαῦμα, ὡς θεόπεμπτο δῶρο ποὺ “κατέρχεται οὐρανόθεν στὸν Ἅγιο Τάφο”. Μία ἀκόμη μαρτυρία, ἀπὸ τὶς πρῶτες ποὺ ἀποδίδουν ὑπερφυσικὸ χαρακτῆρα στὸ ἄναμμα τοῦ Ἁγίου Φωτὸς ἦταν αὐτὴ τοῦ Γάλλου Βερνάρδου (Bernardus Monachus), Καθολικοῦ μισιοναρίου καὶ μοναχοῦ, ὁ ὁποῖος ἔκανε προσκυνηματικὸ ταξίδι στὴν Αἴγυπτο καὶ τὴν Παλαιστίνη μεταξὺ τοῦ 865 ἕως τὸ 870 μ.Χ. καὶ ἀποδίδει σὲ ἄγγελο τὴ μετάδοση τοῦ φωτὸς στὸν Πατριάρχη. Στὴν καταγραφὴ τοῦ προσκυνηματικοῦ ταξιδιοῦ του ἀναφέρει: “Ἀλλὰ εἶναι ἄξιο λόγου αὐτὸ ποὺ συμβαίνει τὸ Ἅγιο Σάββατο, κατὰ τὴν Πασχαλινὴ Ἀγρυπνία. Τὸ πρωὶ ἡ λειτουργία ξεκινάει σὲ αὐτὸν τὸν Ναὸ [τοῦ Τάφου τοῦ Κυρίου]. Κατόπιν, ὅταν τελειώσει ἀρχίζουν νὰ ψάλλουν τὸ Κύριε Ἐλέησον μέχρις ὅτου ἕνας ἄγγελος ἔλθει καὶ ἀνάψει τὸ φῶς στὰ λυχνάρια ποὺ κρέμονται πάνω ἀπὸ τὸν τάφο. Ὁ Πατριάρχης μεταδίδει ἀπὸ τὸ φῶς στοὺς ἐπισκόπους καὶ τὸν ὑπόλοιπο λαό, καὶ ὁ καθένας ἔχει φῶς ἐκεῖ ὅπου στέκεται”.
Ἐνδιαφέρον παρουσιάζει καὶ ἡ καταγραφὴ τοῦ γεγονότος ἀπὸ τὸν Φουσὲ τῆς Σάρτρ (Foucher de Chartres, 1059-1127), τὸν Γάλλο ἱερέα καὶ χρονικογράφο τῆς Α’ Σταυροφορίας, ἕναν ἀπὸ τοὺς ἀξιόπιστους[16]μάρτυρες τῶν ἱστορικῶν γεγονότων τῆς ἐποχῆς: “… τὸ πολυαναμενόμενο φῶς ἐμφανίσθηκε σὲ μία ἀπὸ τὶς κανδῆλες τοῦ Ἁγίου Τάφου, καὶ ἐκεῖνοι ποὺ βρίσκονταν πιὸ κοντὰ μποροῦσαν νὰ δοῦν τὸ κοκκινωπὸ χρῶμα του. [Ὁ πατριάρχης] ἀμέσως ἐπιτάχυνε τὸ βῆμα του καὶ ἀνοίγοντας τὴν πόρτα τοῦ Τάφου μὲ τὸ κλειδὶ ποὺ κρατοῦσε στὸ χέρι του…ἄναψε μία λαμπάδα καὶ βγῆκε ἔξω, γιὰ νὰ δείξει σὲ ὅλους τὸ Ἅγιο Φῶς…[εἶχαν] χαρὰ στὶς καρδιές τους καὶ δάκρυα στὰ μάτια”.
Μάλιστα, τέτοια ἦταν ἡ φήμη τῆς ἁφῆς τοῦ Ἁγίου Φωτός, ποὺ ὁ “Γκιμπὲρ ντὲ Νοζάν (Γάλλος μοναχὸς καὶ ἱστορικός, πέθανε τὸ 1130) «ἐξέτασε τὰ στοιχεῖα τοῦ θαύματος καὶ δήλωσε ὅτι ἦταν ἕνα γνήσιο θαῦμα».
Ἐπίσης “ὁ ἡγούμενος τῆς Βερντὲν ἐπισκέφθηκε τὴν Ἱερουσαλὴμ τὸ 1026 καὶ εἶδε τὸ νέο φῶς νὰ κατεβαίνει ἐπάνω στὸ φανάρι του”, ἐνῶ “ὁ Ρῶσσος ἡγούμενος Δανιὴλ εἶδε τὸ Ἅγιο Φῶς μὲ δέος, καὶ προχώρησε μπροστά, ὥστε νὰ ἐξασφαλίσει ἕνα σπινθῆρα γιὰ τὸ φανάρι του. Ἡ σημασία τοῦ θαύματος ἦταν… ὁ συμβολισμὸς τῆς Ἀνάστασης”.
Τὶς παραμονὲς τῆς Β’ Σταυροφορίας, ὁ Πέτρος ὁ Σεβάσμιος τοῦ Κλυνὺ (1094-1156), χωρὶς νὰ προσδιορίζει ἀκριβῶς τὸν χρόνο ἐμφάνισης τοῦ “θαύματος” τῆς ἁφῆς τοῦ Ἁγίου Φωτὸς στὴν Ἱερουσαλήμ, τὸ τοποθετεῖ μέσα στὴ διάρκεια τῶν πέντε αἰώνων κατοχῆς τῶν ἁγίων τόπων ἀπὸ τοὺς μουσουλμάνους (δηλ. ἀπὸ τὸ 637 μ.Χ. καὶ μετὰ) καὶ τὸ ἑρμηνεύει ὡς σίγουρη ἀπόδειξη τῆς προτίμησης τοῦ Θεοῦ γιὰ τοὺς χριστιανοὺς καὶ ἐναντίωσής του στὸ ἰσλάμ.
Τὴν θαυματουργικὴ ἐμφάνιση τοῦ Ἁγίου Φωτὸς περιγράφει καὶ ἡ μαρτυρία ἑνὸς Ἰσλανδοῦ προσκυνητῆ ποὺ ἐπισκέφθηκε τὴν Ἱερουσαλὴμ στὰ μέσα τοῦ 12ου αἰώνα καὶ ὑποστήριξε ὅτι τὸ ἅγιο φῶς ἐμφανίζεται στὰ κεριὰ τὸ βράδυ τοῦ Πάσχα.
Παρομοίως, μαρτυρία περὶ θαύματος καταθέτει καὶ ὁ Φίλιππος τῆς Φλάνδρας, “ποὺ εἶχε παρευρεθεῖ στὸ θαῦμα τοῦ Ἁγίου Φωτὸς στὴν Ἱερουσαλήμ, τὸ Πάσχα τοῦ 1178».
Τὸ ἴδιο μαρτυρᾶ καὶ ὁ λόγιος, πρώην Βυζαντινὸς αὐτοκράτορας (1347-1355) καὶ μετέπειτα μοναχός, Ἰωάννης Καντακουζηνός, στὴν γ’ ἀπολογία του: “Ἀλλὰ καὶ περὶ τοῦ κατ’ ἔτος γινομένου ἐν Ἱεροσολύμοις ἐν τῷ Τάφῳ τοῦ Χριστοῦ θαύματος, κατὰ τὸν καιρὸν τῆς αὐτοῦ Ἀναστάσεως…κατέρχεται φῶς οὐρανόθεν, ἀνάπτον τὰς εἰς τὸν Τάφον τοῦ Χριστοῦ εὑρισκομένας λαμπάδας”.
Ἐπίσης, στὰ τέλη τοῦ 15ου αἰώνα ἕνας Γερμανός Δομινικανὸς μοναχὸς ὀνόματι Φέλιξ Φάμπρι (Felix Fabri) κατέγραψε τὶς ἐμπειρίες του ἀπὸ τὰ δύο προσκυνηματικά του ταξίδια στοὺς Ἁγίους Τόπους. Σὲ ἔργο του ἀναφέρεται στὸ “θαῦμα” τοῦ ἁγίου φωτός: “Καθὼς οἱ κληρικοὶ καὶ ὁ λαὸς προσεύχονταν, ἰδού! ξαφνικὰ μία ἀστραπὴ ἦλθε ἀπὸ τὸν οὐρανὸ καὶ ἄναψε τὰ Πασχαλινὰ κεριὰ καὶ ὅλες τὶς κανδῆλες… Ὅπου κι ἂν ἦταν οἱ ἄνθρωποι, τόσο στὸν ναὸ ὅσο καὶ στὰ σπίτια τους, παρέμεναν ἀκίνητοι προσευχόμενοι γιὰ τὸ Ἅγιο Φῶς, τὸ ὁποῖο θεωροῦσαν ὡς τὸ πιὸ βέβαιο σημάδι τῆς εὔνοιας τοῦ Θεοῦ πρὸς ἐκείνους. Ὅταν κατερχόταν ἀπὸ τὸν οὐρανό, ὅλοι τους ἄναβαν τὰ λυχνάρια τους καὶ μετέφεραν τὴ φλόγα σὲ ἄλλες ἐκκλησίες παντοῦ…καθὼς καὶ στὰ σπίτια τῶν ἀνθρώπων, οἱ ὁποῖοι συνήθιζαν νὰ τὸ κρατοῦν ἀναμμένο σὲ ὅλη τὴ διάρκεια τοῦ ἔτους”.
Ἀναφορὰ γιὰ θαυματουργὴ κάθοδο τοῦ Ἁγίου Φωτὸς συναντᾶμε καὶ τὸ Πάσχα τοῦ 1634, ὅποτε θέλησαν οἱ Ἀρμένιοι νὰ ἐμποδίσουν τοὺς Ἕλληνες νὰ διεξάγουν τὴν τελετὴ τοῦ Ἁγίου Φωτὸς καὶ νὰ τὴν τελέσουν ἐκεῖνοι, ἀφοῦ ἔπεισαν πρῶτα τὶς ἀρχές. “Ἂν κατόρθωναν νὰ διεξάγουν τὴν τελετὴ τοῦ Ἁγίου Φωτὸς καὶ ὁ Ἀρμένης Πατριάρχης ἔβγαζε τὸ Ἅγιο Φῶς… πιθανῶς ἀπὸ τὸ ἔτος αὐτὸ νὰ ἀφαιροῦσαν γιὰ πάντα τὸ προνόμιο τοῦτο ἀπὸ τοὺς Ἕλληνες Ἁγιοταφίτες… Μὲ δωροδοκία τῶν διοικητῶν τῆς Παλαιστίνης καὶ τοῦ σατράπη τῆς Δαμασκοῦ Κουτζοὺκ Ἀχμὲτ πασᾶ κατόρθωσε… νὰ ἀπαγορευθεῖ στοὺς Ἕλληνες ἡ εἴσοδος στὸν Πανάγιο Τάφο”.
Τελικά, καὶ ἐνῷ ὁ ὀρθόδοξος κλῆρος καὶ λαὸς ἦταν συγκεντρωμένος καὶ προσευχόταν ἔξω ἀπὸ τὸ Ναὸ τῆς Ἀνάστασης τὸ Μεγάλο Σάββατο, ὁ Πανάγιος Τάφος: “τρὶς ἔνδον μεγαλοφώνως ἐβρόντησε καὶ τὸ Ἅγιον Φῶς ὡς ἀστραπὴ ἔνδον ἔλαμψε καὶ παρρησία εἰς ὅλους ἐφάνη”, ἐνῷ τὸ παρευρισκόμενο πλῆθος τῶν ὀρθόδοξων ἀλλὰ καὶ οἱ Φράγκοι ἀκόμη, πιστοποίησαν τὴν ἀλήθεια τοῦ ὑπερφυοῦς αὐτοῦ θαύματος καὶ ὁμολόγησαν ὅτι τὸ ἅγιο καὶ Μεγάλο Σάββατο, τὴν ἐνάτη περίπου πρωινή, παράξενο φῶς ἐκλάμπει ὁ Πανάγιος Τάφος. “Παρόλη τὴ θαυμαστὴ ἀλήθεια τοῦ πράγματος δόθηκε ἐντολὴ στοὺς φύλακες στρατιῶτες νὰ μὴν ἀφήσουν κανένα νὰ ἀνάψει κεριὰ ἀπὸ τὸ Ἅγιο Φῶς ποὺ ἐξῆλθε ἀπὸ τὸν Πανάγιο Τάφο…ἐνῷ οἱ Ἀρμένιοι τὸ ἴδιο ἀκριβῶς ἔτος κίνησαν μεγαλύτερο ἀγῶνα ἐναντίον τῶν Ἑλλήνων”.
Ἔτσι περίπου περιγράφει τὸ γεγονὸς τῆς καθόδου τοῦ Ἁγίου Φωτὸς καὶ ὁ Χρύσανθος Προύσης: “Ἐπάνω τούτου τοῦ Παναγίου Τάφου ἐκλάμπει τὸ ἅγιον φῶς τῷ ἁγίῳ καὶ μεγάλῳ Σαββάτῳ, ὥρα ἑβδόμη ἢ ὀγδόη τῆς ἡμέρας, ἡ δὲ τάξις ἔχει οὕτω: σβησάντων ἡμῶν πρότερον πάσας τὰς ἐν τῷ θείῳ ναῷ κανδήλας, ἔρχονται οἱ προρηθέντες πορτάρηδες Τοῦρκοι, μετὰ τοῦ Μουτεβελῆ, καὶ τοῦ ἐπιτρόπου τοῦ ἡγεμόνος, καὶ ἄλλων πολλῶν ἐξουσιαστῶν, καὶ κλείοντες τὴν πόρταν τοῦ ἁγιωτάτου Κουβουκλίου, καὶ σφραγίζοντες αὕτην ἐπιμελῶς, οἱ μὲν ἀνέρχονται εἰς τὰ Κατηχούμενα… καὶ γίνονται θεαταὶ τοῦ μεγίστου τούτου θαύματος…πλησιάζει μόνος ὁ Ἀρχιερεὺς εἰς τὴν θύραν τοῦ ἁγίου Κουβουκλίου καὶ προσεύχεται… καὶ εἰσερχόμενος μόνος…μετὰ φόβου πολλοῦ καὶ μεγάλης εὐλαβείας… θεωρεῖ θαυμασίως τὸ ἅγιον φῶς ἐπάνω τοῦ ἁγίου τάφου…”.
Ὁ ἰσραηλινὸς συγγραφέας Ἄμως Ἐλυόν: “Μεταξὺ τῶν τελετουργιῶν ποὺ ἔχουν καθαγιασθεῖ ἀπὸ τὴν παράδοση, ἴσως ἡ πιὸ ἐκπληκτικὴ εἶναι τὸ ἐτήσιο θαῦμα τοῦ Ἁγίου Φωτός”.
Τὸ Ἅγιο Φῶς μπορεῖ νὰ πάρει πολλὲς μορφές. Συχνὰ ἐμφανίζεται ὁλόκληρος ὁ Πανάγιος Τάφος νὰ εἶναι τυλιγμένος στὶς φλόγες, ἢ νὰ ἐκπέμπει Φῶς, ἐνῷ ἄλλες φορὲς ἐμφανίζονται φωτιὲς ἢ πύρινες μπάλες ποὺ ἐξέρχονται ἀπὸ τὸ μνημεῖο καὶ κινοῦνται στὸν ἀέρα. Ἡ ἐμπειρία καὶ ἡ θέαση τοῦ Ἁγίου Φωτὸς εἶναι ἀποτέλεσμα ἀποκλειστικὰ καὶ μόνον τῆς Θείας Πρόνοιας.
Ἀπ’ ὅσα ἀναφέραμε σχετικὰ μὲ τὴν θαυμαστὴ ἢ μὴ ἐμφάνιση τοῦ Ἁγίου Φωτὸς ἐπάνω ἀπὸ τὸν Πανάγιο Τάφο τοῦ Κυρίου μας Ἰησοῦ Χριστοῦ, τοῦ Υἱοῦ τοῦ Θεοῦ, θὰ παραμείνει πάντοτε «σημεῖον ἀντιλεγόμενον». Γιὰ μὲν τοὺς πιστοὺς καὶ ἀκολούθους τοῦ Θεανθρώπου θὰ εἶναι «Θεοῦ σοφία καὶ δύναμις», ἕνα ἐπαναλαμβανόμενο ἐτήσιο θαῦμα μέχρι τῆς Δευτέρας Παρουσίας τοῦ Θεανθρώπου· γιὰ δὲ ἐκείνους ποὺ ἀμφισβητοῦν ἢ εἶναι ἄπιστοι, ἀκόμη καὶ γιὰ τοὺς ἀθέους, θὰ εἶναι πάντοτε ἀμφισβητήσιμο γεγονός, καθὼς προφήτευσε ὁ Δίκαιος Συμεὼν ὅτι, «οὗτος κεῖται εἰς πτῶσιν καὶ ἀνάστασιν πολλῶν ἐν τῷ Ἰσραὴλ καὶ εἰς σημεῖον ἀντιλεγόμενον» (Λουκ. 2:34).
Γιὰ ἐμᾶς τοὺς Ὀρθοδόξους τὸ γεγονὸς τῆς θαυμαστῆς ἐμφάνισης τοῦ Ἁγίου Φωτὸς εἶναι καὶ θὰ παραμείνει ἕνα ἀναμφισβητήσιμο Θαῦμα τοῦ Ἀναστάντος Χριστοῦ. Τὸ γεγονὸς ποὺ κανεὶς δὲν μπορεῖ νὰ ἀρνηθεῖ εἶναι ὅτι ὁ Χριστὸς ἀναστήθηκε ἐκ τῶν νεκρῶν, χαρίζοντας ζωὴ σὲ ὅσους πιστεύουν στὸ ὄνομά Του, καταργώντας τὸν θάνατο, κατανικώντας τὸν ἐχθρὸ τοῦ ἀνθρώπου, τὸν Διάβολο, καὶ ἄνοιξε τὶς Πύλες τῆς Οὐράνιάς Του Βασιλείας. Ὁ ἄνθρωπος διὰ τῆς Ἀναστάσεως τοῦ Χριστοῦ υἱοθετεῖται καὶ γίνεται «υἱὸς μὲν τοῦ Θεοῦ Πατέρα, καὶ συγκληρονόμος Ἰησοῦ Χριστοῦ».
Τὸ Ἅγιο Φῶς συμβολίζει, ἀλλὰ καὶ ὑπενθυμίζει μὲ θαυματουργικὸ τρόπο τὴν Ἀνάσταση τοῦ Χριστοῦ. Εἶναι ἕνα Θεόσταλτο θαῦμα διὰ μέσου τῶν αἰώνων ἀπὸ τὸ Φῶς τοῦ κόσμου, ποὺ εἶναι ὁ Χριστός, γιὰ τὸν κόσμο. Γι’ αὐτό, μὲ πίστη θερμὴ ἀναφωνοῦμε καὶ θὰ συνεχίζουμε νὰ ὁμολογοῦμε μέχρι τὴν συντέλεια τῶν αἰώνων ὅτι ὁ Χριστὸς Ἀνέστη!
Εφημερίδα Ορθόδοξος Τύπος
