Κυριακή του Θωμά – Υπομνηματισμός της Ευαγγελικής περικοπής από τον Ιερό Χρυσόστομο

 

ΚΥΡΙΑΚΗ ΤΟΥ ΘΩΜΑ [:Ιω.20,19-31]

YΠΟΜΝΗΜΑΤΙΣΜΟΣ ΤΗΣ ΕΥΑΓΓΕΛΙΚΗΣ ΠΕΡΙΚΟΠΗΣ ΑΠΟ ΤΟΝ ΙΕΡΟ ΧΡΥΣΟΣΤΟΜΟ

   «Οὔσης οὖν ὀψίας τῇ ἡμέρᾳ ἐκείνῃ τῇ μιᾷ τῶν σαββάτων, καὶ τῶν θυρῶν κεκλεισμένων ὅπου ἦσαν οἱ μαθηταὶ συνηγμένοι διὰ τὸν φόβον τῶν Ἰουδαίων, ἦλθεν ὁ Ἰησοῦς καὶ ἔστη εἰς τὸ μέσον, καὶ λέγει αὐτοῖς· εἰρήνη ὑμῖν. καὶ τοῦτο εἰπὼν ἔδειξεν αὐτοῖς τὰς χεῖρας καὶ τὴν πλευρὰν αὐτοῦ. ἐχάρησαν οὖν οἱ μαθηταὶ ἰδόντες τὸν Κύριον. εἶπεν οὖν αὐτοῖς ὁ Ἰησοῦς πάλιν· εἰρήνη ὑμῖν. καθὼς ἀπέσταλκέ με ὁ πατήρ, κἀγὼ πέμπω ὑμᾶς. καὶ τοῦτο εἰπὼν ἐνεφύσησε καὶ λέγει αὐτοῖς· λάβετε Πνεῦμα Ἅγιον·  ἄν τινων ἀφῆτε τὰς ἁμαρτίας, ἀφίενται αὐτοῖς, ἄν τινων κρατῆτε, κεκράτηνται

(: όταν λοιπόν βράδιασε την ημέρα εκείνη, την πρώτη της εβδομάδος, κι ενώ οι μαθητές ήταν μαζεμένοι σε ένα σπίτι και είχαν τις θύρες κλειστές επειδή φοβούνταν τους άρχοντες των Ιουδαίων, ήλθε ο Ιησούς και στάθηκε στη μέση και τους είπε: ‘’Ας είναι ειρήνη σε σας’’. Κι αφού το είπε αυτό, τους έδειξε τα χέρια Του και την πλευρά Του, για να δουν τα σημάδια των πληγών και να πειστούν ότι Αυτός ήταν ο Διδάσκαλός τους που σταυρώθηκε. Αφού λοιπόν βεβαιώθηκαν γι’ αυτό με την επίδειξη των ουλών Του, χάρηκαν οι μαθητές που είδαν τον Κύριο. Όταν λοιπόν οι μαθητές ηρέμησαν κάπως από την πρώτη σφοδρή συγκίνηση που αισθάνθηκαν εξαιτίας της μεγάλης  τους χαράς, τους είπε πάλι ο Ιησούς σε σχέση με τη μελλοντική τους τώρα κλήση και αποστολή: ‘’Ας είναι ειρήνη σε σας. Όπως με απέστειλε ο Πατέρας μου για το έργο της σωτηρίας των ανθρώπων, έτσι κι Εγώ σας στέλνω να συνεχίσετε το ίδιο έργο’’. Κι αφού το είπε αυτό, προκειμένου να τους μεταδώσει την πνοή της νέας ουράνιας ζωής εμφύσησε στα πρόσωπά τους, όπως κάποτε ο Θεός στο πρόσωπο του Αδάμ, και τους είπε: ‘’Λάβετε Πνεύμα Άγιο. Σε όποιους συγχωρήσετε τις αμαρτίες, θα τους είναι συγχωρημένες και από τον Θεό. Σε όποιους όμως τις κρατάτε ασυγχώρητες, θα μείνουν για πάντα κρατημένες)»[Iω.20,19-23].

  […] Ανήγγειλε λοιπόν η Μαρία στους μαθητές και την εμφάνιση του αναστημένου Ιησού ενώπιόν της και τα λόγια που της είπε να τους μεταφέρει, πράγματα δηλαδή που ήσαν αρκετά για να τους παρηγορήσουν. Επειδή λοιπόν όμως ήταν φυσικό οι μαθητές, ακούγοντας αυτά ή να μην πιστέψουν στη γυναίκα ή και αν ακόμη την πίστευαν, να αισθάνονταν θλίψη που δεν αξίωσε αυτούς της εμφανίσεώς Του, αν και βεβαίως είχε υποσχεθεί ότι στη Γαλιλαία θα παρουσιασθεί σε αυτούς, για να μη θλίβονται λοιπόν σκεπτόμενοι αυτά, δεν άφησε ο Κύριος ούτε μία ημέρα να περάσει, αλλά, αφού  προκάλεσε σε αυτούς τη σχετική επιθυμία και με το ότι πλέον γνώριζαν την έγερσή Του από τους νεκρούς, και με το ότι είχαν ακούσει αυτό από τη γυναίκα, να θέλουν πάρα πολύ να Τον δουν, καθώς επίσης επειδή ήταν κυριευμένοι από φόβο(πράγμα που κατεξοχήν επαύξανε πάρα πολύ την επιθυμία τους), τότε, ακόμη, ενώ ήταν εσπέρα(«οὔσης οὖν ὀψίας»,Ιω.20,18), παρουσιάστηκε σε αυτούς κατά τρόπο πάρα πολύ θαυμαστό.

    Και γιατί άραγε παρουσιάστηκε σε αυτούς κατά την εσπέρα; Διότι τότε κυρίως ήταν φυσικό να κατέχονται από φόβο. Αλλά το απορίας άξιο είναι το εξής: πώς δεν Τον εξέλαβαν ως φάντασμα; Διότι εισήλθε με κλειστές τις θύρες και αμέσως. Κυρίως μάλιστα και η γυναίκα εκ των προτέρων κατέστησε μεγάλη την πίστη τους, αλλά και έπειτα έκανε στους μαθητές ο Κύριος την εμφάνισή Του με τρόπο μεγαλοπρεπή και αθόρυβο. Και δεν παρουσιάστηκε κατά τη διάρκεια της ημέρας, για να είναι όλοι συγκεντρωμένοι· διότι ήταν μεγάλη η έκπληξή τους· καθόσον ούτε τη θύρα έκρουσε, αλλά παρευθύς στάθηκε ανάμεσά τους τελείως αθόρυβα και έδειξε την πλευρά και τα χέρια Του.

   Συγχρόνως επίσης και με τη φωνή Του, καθησύχασε την ταλαντευόμενη σκέψη τους, λέγοντας: «Ειρήνη να είναι μαζί σας»· δηλαδή, «μη θορυβείστε», και τους υπενθύμισε τον λόγο εκείνο που είπε προς αυτούς προ του σταυρού Του: «Εἰρήνην ἀφίημι ὑμῖν, εἰρήνην τὴν ἐμὴν δίδωμι ὑμῖν· οὐ καθὼς ὁ κόσμος δίδωσιν, ἐγὼ δίδωμι ὑμῖν. μὴ ταρασσέσθω ὑμῶν ἡ καρδία μηδὲ δειλιάτω(:Φεύγω και σας αφήνω την ειρήνη. Σας δίνω τη δική μου αληθινή και βαθιά ειρήνη, την οποία ήλθα να φέρω στον κόσμο που συνταράζεται από την αμαρτία. Δεν σας δίνω εγώ μια ειρήνη υποκριτική, απατηλή και ασταθή, σαν αυτή που δίνει ο κόσμος. Ας μην ταράζεται η καρδιά σας από εσωτερικούς φόβους κι ας μη δειλιάζει από εξωτερικά φόβητρα και απειλές)»[Ιω. 14,27]· και επίσης: «Ταῦτα λελάληκα ὑμῖν ἵνα ἐν ἐμοὶ εἰρήνην ἔχητε. ἐν τῷ κόσμῳ θλῖψιν ἕξετε· ἀλλὰ θαρσεῖτε, ἐγὼ νενίκηκα τὸν κόσμον(:σας τα είπα αυτά για να έχετε ειρήνη έχοντας κοινωνία και ένωση μαζί μου. Εφόσον είστε μέσα στον κόσμο, θα έχετε θλίψη. Αλλά έχετε θάρρος. Εγώ έχω νικήσει τον κόσμο. Και με τη νίκη μου αυτή εξασφάλισα και για σας το θρίαμβο και τη δόξα)»[ Ιω.16,33].

    «Ἐχάρησαν οὖν οἱ μαθηταὶ ἰδόντες τὸν Κύριον(:Και τότε οι μαθητές, όταν είδαν τον Κύριο αναστημένο, χάρηκαν)». Βλέπεις ότι τα λόγια γίνονται έργα; Διότι εκείνο που τους έλεγε πριν από τον σταυρό, δηλαδή ότι «πάλιν δὲ ὄψομαι ὑμᾶς καὶ χαρήσεται ὑμῶν ἡ καρδία, καὶ τὴν χαρὰν ὑμῶν οὐδεὶς αἴρει ἀφ᾿ ὑμῶν(:και εσείς λοιπόν τώρα που με αποχωρίζεστε έχετε βέβαια λύπη. Θα σας δω όμως πάλι, όχι μόνο όταν μετά την Ανάσταση θα εμφανιστώ σε σας, αλλά κυρίως όταν θα με αισθάνεστε ενωμένο μαζί σας, καθώς θα ζείτε τη νέα ζωή και θα έχετε κοινωνία μαζί μου. Τότε λοιπόν θα χαρεί η καρδιά σας, και τη χαρά σας δεν θα μπορεί κανείς πια να σας την αφαιρέσει, αλλά θα είναι παντοτινή και διαρκής)»[Ιω.16,22],αυτό τώρα το πραγματοποίησε. Όλα λοιπόν αυτά οδήγησαν τους μαθητές σε απόλυτη και ακλόνητη πίστη. Επειδή δηλαδή βρίσκονταν σε άσπονδο πόλεμο με τους Ιουδαίους, συνεχώς επαναλαμβάνει το «ειρήνη σε σας», παρέχοντας ως αντιστάθμισμα του πολέμου την παρηγοριά αυτή.

   Αυτό τον λόγο, λοιπόν, είπε πρώτο μετά την ανάσταση· (γι' αυτό και ο Παύλος παντού λέγει: «χάρις ὑμῖν καὶ εἰρήνη»)· στις γυναίκες επίσης ο Κύριος αναγγέλλει χαρά(Ματθ.28,9: «ὡς δὲ ἐπορεύοντο ἀπαγγεῖλαι τοῖς μαθηταῖς αὐτοῦ, καὶ ἰδοὺ Ἰησοῦς ἀπήντησεν αὐταῖς λέγων· χαίρετε. αἱ δὲ προσελθοῦσαι ἐκράτησαν αὐτοῦ τοὺς πόδας καὶ προσεκύνησαν αὐτῷ(:καθώς όμως πήγαιναν να τα πουν στους μαθητές Του, ξαφνικά ο Ιησούς τις συνάντησε και είπε: ‘’Χαίρετε’’. Αυτές τότε, αφού πλησίασαν, δεν τόλμησαν να Τον αγγίξουν στο σώμα, αλλά με ευλάβεια πολλή έπιασαν μόνο τα πόδια Του και Τον προσκύνησαν)», διότι το ανθρώπινο αυτό φύλο βρισκόταν μέσα στη λύπη, και αυτή είναι η πρώτη χαρά που δέχτηκαν. Ανάλογα με την περίπτωση λοιπόν, στους μεν άντρες λόγω του πολέμου τους με τους Ιουδαίους αναγγέλλει την ειρήνη, στις δε γυναίκες εξαιτίας της λύπης τους, τη χαρά. Αφού επομένως κατήργησε όλα τα λυπηρά, διακηρύσσει τα κατορθώματα του Σταυρού· αυτά λοιπόν συνίστανται στην ειρήνη.

    Αφού λοιπόν κατερρίφθησαν όλα τα εμπόδια, κατέστησε τη νίκη λαμπρή, και είχαν όλα επιτευχθεί, κατόπιν στη συνέχεια λέγει: «καθὼς ἀπέσταλκέ με ὁ πατήρ, κἀγὼ πέμπω ὑμᾶς(:όταν λοιπόν οι μαθητές ηρέμησαν κάπως από την πρώτη σφοδρή συγκίνηση που αισθάνθηκαν εξαιτίας της μεγάλης  τους χαράς, τους είπε πάλι ο Ιησούς σε σχέση με τη μελλοντική τους τώρα κλήση και αποστολή: ‘’Ας είναι ειρήνη σε σας. Όπως με απέστειλε ο Πατέρας μου για το έργο της σωτηρίας των ανθρώπων, έτσι κι εγώ σας στέλνω να συνεχίσετε το ίδιο έργο’’)»[Ιω.20,21]. Καμία δυσκολία δεν έχετε· και εξαιτίας των όσων συνέβησαν και λόγω της δικής μου αξίας που σας στέλνω. Εδώ ανορθώνει το φρόνημά τους και δείχνει μεγάλη αξιοπιστία στους λόγους Του, εάν βέβαια επρόκειτο να αναλάβουν το έργο Του.

   Και δεν απευθύνεται πλέον παράκληση προς τον Πατέρα, αλλά με αυθεντία δίδει σε αυτούς τη δύναμη· διότι «ἐνεφύσησε καὶ λέγει αὐτοῖς· λάβετε Πνεῦμα Ἅγιον·  ἄν τινων ἀφῆτε τὰς ἁμαρτίας, ἀφίενται αὐτοῖς, ἄν τινων κρατῆτε, κεκράτηνται(:φύσησε στα πρόσωπά τους τη ζωογόνο πνοή της νέας ζωής και τους είπε· “λάβετε Πνεύμα Άγιο. Σε όποιους συγχωρείτε τις αμαρτίες, θα είναι συγχωρημένες και από τον Θεό. Σε όποιους όμως τις κρατείτε άλυτες και ασυγχώρητες, θα μείνουν αιωνίως ασυγχώρητες)»[Ιω.20,22-23]. Όπως δηλαδή ένας βασιλιάς αποστέλλοντας άρχοντες, δίδει εξουσία σε αυτούς και να οδηγούν ανθρώπους στη φυλακή και να απολύουν, έτσι και Αυτός, αποστέλλοντας αυτούς τούς περιβάλλει με αυτή τη δύναμη.

   Πώς λοιπόν λέγει: «Ἐὰν γὰρ ἐγὼ μὴ ἀπέλθω, ὁ παράκλητος οὐκ ἐλεύσεται πρὸς ὑμᾶς(:αλλά όσο κι αν λυπάστε, βεβαιωθείτε ότι εγώ σας λέω την αλήθεια. Σας συμφέρει να φύγω εγώ. Διότι εάν δεν πεθάνω επάνω στο σταυρό και δεν φύγω, ο Παράκλητος δεν θα έλθει σε σας. Αν όμως προσφέρω πάνω στο σταυρό την εξιλαστήρια θυσία μου και φύγω από τον κόσμο αυτό για να πάω στον Πατέρα μου, θα σας στείλω τον Παράκλητο)»[Ιω.16,7] και τώρα δίνει απευθείας σε αυτούς το Πνεύμα;

     Ορισμένοι λέγουν ότι δεν έδωσε σε αυτούς το Πνεύμα, αλλά κατέστησε αυτούς δια του εμφυσήματος κατάλληλους για να υποδεχθούν αυτό. Διότι εάν ο  Δανιήλ εξεπλάγη όταν είδε άγγελο[Δαν.8,16-17:«Καὶ ἤκουσα φωνὴν ἀνδρὸς ἀναμέσον τοῦ Οὐβάλ, καὶ ἐκάλεσε καὶ εἶπε· Γαβριήλ, συνέτισον ἐκεῖνον τὴν ὅρασιν. καὶ ἦλθε καὶ ἔστη ἐχόμενος τῆς στάσεώς μου, καὶ ἐν τῷ ἐλθεῖν αὐτὸν ἐθαμβήθην, καὶ πίπτω ἐπὶ πρόσωπόν μου, καὶ εἶπε πρός με· σύνες, υἱὲ ἀνθρώπου· ἔτι γὰρ εἰς καιροῦ πέρας ἡ ὅρασις(: και άκουσα την φωνή ενός ανδρός, ο οποίος στεκόταν εν μέσω του ποταμού Ουβάλ, η οποία φωνή φώναξε και είπε· “Γαβριήλ, εξήγησε σε αυτόν το όραμα εκείνο”. Αυτός ήλθε και στάθηκε πολύ κοντά μου. Όταν μάλιστα με πλησίασε, εγώ καταλήφθηκα από δέος και θαυμασμό και έπεσα αμέσως πρηνής, με το πρόσωπό μου κάτω στη γη. Εκείνος λοιπόν μου είπε· “Υιέ ανθρώπου, κατανόησε τούτο· ότι το όραμα αυτό αποκαλύπτει το τέλος του καιρού, του καιρού της βασιλείας των θηρίων”)»], τι θα ήταν δυνατόν να μην πάθουν εκείνοι που δέχονταν την απόρρητη εκείνη χάρη, αν δεν τους καθιστούσε προηγουμένως μαθητές Του; Για τον λόγο αυτόν δεν είπε: «ἐλάβετε Πνεῦμα Ἅγιον», αλλά  «λάβετε Πνεῦμα Ἅγιον» .

   Δεν θα έσφαλλε λοιπόν κανείς εάν έλεγε ότι και τότε αυτοί έλαβαν κάποια πνευματική εξουσία και χάρη, αλλά όχι τέτοια ώστε να ανασταίνουν νεκρούς και να κάνουν θαύματα, αλλά να συγχωρούν αμαρτήματα· διότι είναι διάφορα τα χαρίσματα του Πνεύματος. Για τον λόγο αυτό και πρόσθεσε: «ἄν τινων ἀφῆτε τὰς ἁμαρτίας, ἀφίενται αὐτοῖς», δείχνοντας ποιο είδος ενέργειας δίδει σε αυτούς. Εκεί μάλιστα μετά από σαράντα ημέρες έλαβαν τη δύναμη να κάνουν θαύματα· για τον λόγο αυτό λέγει: «Λήψεσθε δύναμιν ἐπελθόντος τοῦ Ἁγίου Πνεύματος ἐφ᾿ ὑμᾶς, καὶ ἔσεσθέ μοι μάρτυρες ἔν τε Ἱερουσαλὴμ καὶ ἐν πάσῃ τῇ Ἰουδαίᾳ καὶ Σαμαρείᾳ καὶ ἕως ἐσχάτου τῆς γῆς(:θα λάβετε όμως ενίσχυση και δύναμη, όταν θα έλθει πάνω σας το Άγιο Πνεύμα. Και θα γίνετε μάρτυρες της ζωής μου και της διδασκαλίας μου και στη Ιερουσαλήμ και σε όλη την Ιουδαία και στη Σαμάρεια και μέχρι το τελευταίο και πιο απομακρυσμένο σημείο της γης”)»[Πράξ.1,8] · μάρτυρες λοιπόν γίνονταν με τα θαύματα· καθόσον είναι απερίγραπτη και ανέκφραστη η χάρη του Πνεύματος και πολύμορφη η δωρεά Αυτού.

    Αυτό επομένως γίνεται για να μάθεις ότι μία είναι η δωρεά και η εξουσία του Πατρός και του Υιού και του αγίου Πνεύματος· διότι εκείνα που φαίνονται ότι είναι ιδιαίτερα γνωρίσματα του Πατρός, αυτά είναι ιδιότητες και του Υιού και του αγίου Πνεύματος. Πώς λοιπόν, λέγει ότι κανείς δεν έρχεται προς τον Υιό, εάν δεν τον προσελκύσει ο Πατήρ [Ιω.6,44: «Οὐδεὶς δύναται ἐλθεῖν πρός με, ἐὰν μὴ ὁ πατὴρ ὁ πέμψας με ἑλκύσῃ αὐτόν, καὶ ἐγὼ ἀναστήσω αὐτὸν τῇ ἐσχάτῃ ἡμέρᾳ(:ο γογγυσμός σας αυτός προέρχεται από την απιστία σας. Και απιστείτε, διότι ο Πατέρας μου σας βρήκε ανάξιους να σας ελκύσει κοντά μου. Κανείς δεν μπορεί να έλθει σε μένα πιστεύοντας στη θεϊκή μου προέλευση και αποστολή, εάν ο Πατέρας μου, που με έστειλε στον κόσμο, δεν μεταβάλει την ψυχή του και δεν τον ελκύσει με τη θεϊκή του δύναμη. Και όταν αυτός ελκυσθεί προς εμένα, εγώ θα ολοκληρώσω το έργο της σωτηρίας του και θα τον αναστήσω την έσχατη ημέρα της Κρίσεως)»];

    Αλλά αυτό φαίνεται να είναι γνώρισμα και του Υιού, διότι λέγει: «ἐγώ εἰμι ἡ ὁδὸς καὶ ἡ ἀλήθεια καὶ ἡ ζωή· οὐδεὶς ἔρχεται πρὸς τὸν πατέρα εἰ μὴ δι᾿ ἐμοῦ(:Εγώ είμαι ο μοναδικός δρόμος, από τον οποίο μπορεί να φτάσει κανείς στον ουρανό· διότι συγχρόνως είμαι και η απόλυτη αλήθεια και η πραγματική και πηγαία ζωή. Κανείς δεν είναι δυνατόν να έλθει προς τον Πατέρα και να μετάσχει στη μακαρία ζωή Του, παρά μόνο αν περάσει από μένα˙ διότι εγώ με τη διδασκαλία μου σας γνωρίζω τον Πατέρα μου και την αλήθειά Του. Και με τη θυσία μου ως αιώνιος αρχιερεύς σας συμφιλιώνω με Αυτόν)»[Ιω.14,6].

    Πρόσεχε επίσης αυτό που είναι και γνώρισμα του Πνεύματος: «Οὐδεὶς δύναται εἰπεῖν Κύριον Ἰησοῦν εἰ μὴ ἐν Πνεύματι Ἁγίῳ(:κανείς πάλι δεν μπορεί να ομολογήσει με ειλικρινή πίστη και ευλάβεια ότι ‘’ο Ιησούς είναι ο Κύριος”, παρά μόνο με την χάρη, τον φωτισμό και την έμπνευση του Αγίου Πνεύματος)»[Α΄Κορ.12,3].Και πάλι, τους Αποστόλους τους βλέπουμε να δίδονται στην Εκκλησία, άλλοτε μεν από τον Πατέρα, άλλοτε δε από τον Υιό και άλλοτε από το άγιο Πνεύμα, και τις διαιρέσεις των χαρισμάτων βλέπουμε να είναι του Πατέρα και του Υιού και του αγίου Πνεύματος.

      Όλα λοιπόν ας τα κάνουμε, ώστε να μπορέσουμε να έχουμε πλησίον μας το άγιο Πνεύμα, και να τιμούμε πάρα πολύ εκείνους που ορίστηκαν να μεταδίδουν την ενέργεια αυτού· διότι είναι μεγάλη η αξία των ιερέων. «Εκείνους που θα συγχωρήσετε», λέγει, «συγχωρούνται οι αμαρτίες τους». Για τον λόγο αυτόν και ο Παύλος έλεγε «Πείθεσθε τοῖς ἡγουμένοις ὑμῶν καὶ ὑπείκετε(:Να υπακούτε στους πνευματικούς προϊσταμένους σας και να υποτάσσεστε τελείως σε αυτούς. Διότι αυτοί αγρυπνούν γα τη σωτηρία των ψυχών σας, καθώς θα δώσουν λόγο στο Χριστό για τις ψυχές σας. Να τους υπακούτε, για να ενθαρρύνονται με την υπακοή σας, ώστε να επιτελούν το έργο τους αυτό με χαρά και όχι με στεναγμούς. Άλλωστε δεν σας συμφέρει να στενάζουν εξαιτίας σας οι πνευματικοί σας προεστοί, επειδή ο Θεός θα σας τιμωρήσει γι’ αυτό)»[Εβρ.13,17] και να τους τιμάτε πάρα πολύ.

       «Θωμᾶς δὲ εἷς ἐκ τῶν δώδεκα, ὁ λεγόμενος Δίδυμος, οὐκ ἦν μετ᾿ αὐτῶν ὅτε ἦλθεν ὁ Ἰησοῦς. ἔλεγον οὖν αὐτῷ οἱ ἄλλοι μαθηταί· ἑωράκαμεν τὸν Κύριον. ὁ δὲ εἶπεν αὐτοῖς· ἐὰν μὴ ἴδω ἐν ταῖς χερσὶν αὐτοῦ τὸν τύπον τῶν ἥλων, καὶ βάλω τὸν δάκτυλόν μου εἰς τὸν τύπον τῶν ἥλων, καὶ βάλω τὴν χεῖρά μου εἰς τὴν πλευρὰν αὐτοῦ, οὐ μὴ πιστεύσω. Καὶ μεθ᾿ ἡμέρας ὀκτὼ πάλιν ἦσαν ἔσω οἱ μαθηταὶ αὐτοῦ καὶ Θωμᾶς μετ᾿ αὐτῶν. ἔρχεται ὁ Ἰησοῦς τῶν θυρῶν κεκλεισμένων, καὶ ἔστη εἰς τὸ μέσον καὶ εἶπεν· εἰρήνη ὑμῖν. εἶτα λέγει τῷ Θωμᾷ· φέρε τὸν δάκτυλόν σου ὧδε καὶ ἴδε τὰς χεῖράς μου, καὶ φέρε τὴν χεῖρά σου καὶ βάλε εἰς τὴν πλευράν μου, καὶ μὴ γίνου ἄπιστος, ἀλλὰ πιστός. καὶ ἀπεκρίθη Θωμᾶς καὶ εἶπεν αὐτῷ· ὁ Κύριός μου καὶ ὁ Θεός μου. λέγει αὐτῷ ὁ Ἰησοῦς· ὅτι ἑώρακάς με, πεπίστευκας· μακάριοι οἱ μὴ ἰδόντες καὶ πιστεύσαντες(:ο Θωμάς όμως, που ήταν ένας από τους δώδεκα αποστόλους και τον οποίο ονόμαζαν Δίδυμο όσοι Εβραίοι μιλούσαν την ελληνική γλώσσα, δεν ήταν μαζί τους όταν ήλθε ο Ιησούς. Όταν λοιπόν Τον είδαν, Του έλεγαν οι άλλοι μαθητές: ‘’Είδαμε τον Κύριο’’. Αυτός όμως τους απάντησε: ‘’Εάν δεν δω με τα μάτια μου στα χέρια του το σημάδι των καρφιών και δεν βάλω το δάχτυλό μου στο σημάδι των καρφιών και δεν βάλω το χέρι μου στην πλευρά Του, ώστε όχι μόνο με τα μάτια μου αλλά και με τα δάχτυλά μου να βεβαιωθώ, δεν θα πιστέψω’’.Πράγματι λοιπόν, ύστερα από οκτώ ημέρες ήταν πάλι μέσα στο σπίτι οι μαθητές, και μαζί με αυτούς ήταν κι ο Θωμάς. Έρχεται λοιπόν ο Ιησούς, ενώ ήταν κλειστές οι θύρες, και στάθηκε ανάμεσα στους μαθητές και είπε: ‘’Ας είναι ειρήνη σε σας’’.Έπειτα λέει στον Θωμά: ‘’Φέρε το δάχτυλό σου εδώ. Ψηλάφισε και εξέτασε τα σημάδια των πληγών μου, και δες συγχρόνως με τα μάτια σου τα χέρια μου. Φέρε το χέρι σου κάτω από τα ενδύματά μου και βάλε το στην πλευρά μου που χτυπήθηκε από τη λόγχη. Και μην αφήνεις τον εαυτό σου να κυριευτεί από την απιστία, ώστε να γίνεις μόνιμα και ανεπανόρθωτα άπιστος, αλλά για να προοδεύεις και να στηρίζεσαι στην πίστη, ώστε να γίνεις αμετακίνητος και αδιάσειστος σε αυτή’’. Ο Θωμάς τότε Του αποκρίθηκε: ‘’Πιστεύω και ομολογώ ότι είσαι ο Κύριός μου και ο Θεός μου’’.Του λέει ο Ιησούς: ‘’Πίστεψες επειδή με είδες. Μακάριοι  και πιο ευτυχισμένοι είναι εκείνοι που πιστεύουν χωρίς να με έχουν δει με τα μάτια τους, όπως με είδες εσύ. Και θα πιστέψουν έτσι όλα τα μέλη της Εκκλησίας μου στις γενιές που θα έλθουν’’. Σύμφωνα λοιπόν με όσα εξιστορήσαμε, εκτός από το θαύμα της Αναστάσεώς Του, ο Ιησούς μπροστά στα μάτια των μαθητών Του έκανε και πολλά άλλα θαύματα που αποδείκνυαν τη θεότητά Του και τα οποία δεν είναι γραμμένα στο βιβλίο αυτό. Αυτά που εκθέσαμε, γράφτηκαν για να πιστέψετε ότι ο Ιησούς είναι ο Χριστός που προκηρύχθηκε από τους προφήτες, ο μονογενής Υιός του Θεού˙ κι έτσι πιστεύοντας να έχετε  ως αναφαίρετο κτήμα σας τη νέα, θεία και αιώνια ζωή, την οποία μεταδίδει ο Ίδιος στις ψυχές των ανθρώπων που επικαλούνται το όνομά Του)»[Ιω.20,24-29].

     Όπως ακριβώς το να πιστεύει κανείς απλώς και ως έτυχε είναι γνώρισμα επιπολαιότητας, έτσι και το να εξετάζει κανένας και να ερευνά πέραν του μέτρου είναι γνώρισμα παχύτατης και δυσκίνητης διάνοιας. Για τον λόγο αυτό και ο Θωμάς κατηγορείται· διότι στους Αποστόλους δεν πίστεψε όταν του είπαν ότι «είδαμε τον Κύριο», όχι τόσο επειδή δεν πίστεψε στα λόγια τους, όσο διότι θεωρούσε το πράγμα αυτό ότι ήταν αδύνατο· δηλαδή, την εκ νεκρών ανάσταση· διότι δεν είπε «δε σας πιστεύω», αλλά «εάν δεν βάλω το χέρι μου στο σημάδι των καρφιών, δεν θα πιστέψω». Πώς, λοιπόν, ενώ όλοι ήσαν συγκεντρωμένοι, αυτός μόνος απουσίαζε; Φυσικό ήταν να μην είχε ακόμη επιστρέψει από τη διασπορά που είχε ήδη γίνει. Εσύ όμως όταν δεις τον μαθητή να μην πιστεύει, σκέψου τη φιλανθρωπία του Κυρίου, ότι και χάριν μιας ψυχής δείχνει τον εαυτό Του να έχει τραύματα, και έρχεται για να σώσει και τον ένα, αν και ήταν πνευματικά πιο ατελής από τους άλλους. Για τον λόγο αυτό ζητούσε να πιστέψει μέσω της πιο χοντροειδούς και βραδυκίνητης αισθήσεως[δηλαδή της αφής] και ούτε στα μάτια του δεν πίστευε· διότι δεν είπε «εάν δεν δω», αλλά λέγει: «εάν δεν ψηλαφήσω, μήπως τυχόν και είναι αποκύημα της φαντασίας μου αυτό που βλέπω». Και όμως οι μαθητές αναγγέλλοντας αυτά, αξιόπιστοι ήταν τότε, και ο ίδιος ο Κύριος επίσης που υποσχόταν αυτά· όμως επειδή ζήτησε κάτι περισσότερο ο Θωμάς, ούτε αυτό του το στέρησε ο Χριστός.

     Και για ποιο λόγο δεν εμφανίζεται σε αυτόν αμέσως, αλλά μετά από οχτώ ημέρες; Για να κυριευτεί από πιο μεγάλη επιθυμία και να γίνει μελλοντικά πιστότερος κατηχούμενος από τους μαθητές στο διάστημα που θα μεσολαβούσε και ακούγοντας τα ίδια λόγια από αυτούς.

    Και από πού γνώριζε ότι και η πλευρά του Κυρίου ανοίχτηκε με τη λόγχη; Το άκουσε από τους μαθητές. Πώς λοιπόν το ένα το πίστεψε, ενώ το άλλο δεν το πίστεψε; Διότι αυτό ήταν πολύ παράδοξο και αξιοθαύμαστο.

    Να προσέξεις επίσης, σε παρακαλώ, τη φιλαλήθεια των Αποστόλων, ότι τα ελαττώματα δεν τα κρύπτουν, ούτε τα δικά τους, ούτε των άλλων, αλλά τα εκθέτουν περιγράφοντάς τα με όλη την αλήθεια.

   Εμφανίζεται λοιπόν πάλι ο Ιησούς και δεν περιμένει να ζητηθεί αυτό από εκείνον, ούτε να ακούσει κάτι παρόμοιο, αλλά χωρίς να πει τίποτε, ο ίδιος τον προλαβαίνει και εκπληρώνει εκείνο που ο Θωμάς επιθυμούσε, δείχνοντάς του ότι και όταν έλεγε αυτά τα λόγια δυσπιστίας προς τους άλλους μαθητές, Εκείνος ήταν παρών· εφόσον χρησιμοποίησε τα ίδια τα λόγια και κατά τρόπο πάρα πολύ επιτιμητικό και στη συνέχεια με τρόπο διδακτικό· διότι αφού είπε «Φέρε τον δάκτυλό σου και δες τα χέρια μου και βάλε το χέρι σου στην πλευρά μου», πρόσθεσε «και μη γίνεσαι άπιστος, αλλά πιστός». Βλέπεις ότι η αμφιβολία ήταν αποτέλεσμα απιστίας; Όμως αυτό συνέβαινε πριν λάβουν το Άγιο Πνεύμα· μετά από αυτά όμως δεν συνέβαινε πλέον αυτό, αλλά στο εξής ήταν κατηρτισμένοι.

     Δεν επιτίμησε επίσης αυτόν ο Κύριος με αυτά μόνο τα λόγια, αλλά και με τα όσα λέγει στη συνέχεια. Διότι όταν εκείνος τα πληροφορήθηκε και ανέπνευσε και ανεφώνησε «Ο Κύριός μου και ο Θεός μου», λέγει:  «Επειδή με είδες, Θωμά, πίστεψες· μακάριοι είναι εκείνοι που δε με είδαν και πίστεψαν»· διότι αυτό είναι το γνώρισμα της πίστεως, το να αποδέχεται κανείς εκείνα που δεν είναι ορατά· διότι «Ἒστι δὲ πίστις ἐλπιζομένων ὑπόστασις, πραγμάτων ἔλεγχος οὐ βλεπομένων(:η πίστη κάνει πραγματικά εκείνα που ελπίζουμε, και βέβαια και αναμφισβήτητα εκείνα που δε βλέπουμε)»[Εβρ.11,1].

   Στην περίπτωση αυτή ο Κύριος δε μακαρίζει μόνο τους μαθητές, αλλά και εκείνους που θα πιστέψουν μετά από αυτούς αργότερα. Και όμως, λέγει, οι άλλοι μαθητές είδαν και πίστεψαν· αλλά όμως δεν ζήτησαν κανένα αποδεικτικό σημείο, αλλά από τα σουδάρια αμέσως δέχθηκαν την είδηση περί της αναστάσεως, και πριν δουν το σώμα, έδειξαν όλη την πίστη τους. Όταν λοιπόν κάποιος λέει τώρα: «Ήθελα να ζούσα κατά τα χρόνια εκείνα και να έβλεπα τον Χριστό να θαυματουργεί», ας σκεφτεί τον λόγο του Κυρίου ότι «μακάριοι είναι εκείνοι που δε με είδαν και όμως πίστεψαν».

    Είναι δε άξιο απορίας, πώς σώμα άφθαρτο έδειχνε τα αποτυπώματα των καρφιών και ήταν δυνατό ανθρώπινο χέρι να το αγγίξει. Όμως, μην παραξενεύεσαι· αυτό το οποίο συνέβαινε, συνέβαινε κατά συγκατάβαση, ήταν έργο προσαρμογής στα ανθρώπινα μέτρα· διότι το τόσο λεπτό και ελαφρό σώμα, που εισήλθε ενώ οι θύρες ήταν κλειστές, ήταν απαλλαγμένο από κάθε υλική σύσταση· αλλά δεικνύεται αυτό για να γίνει πιστευτή η Ανάσταση και για να μάθουν ότι Αυτός ήταν Εκείνος που σταυρώθηκε, και δεν αναστήθηκε  άλλος αντί Αυτού. Για τον λόγο αυτόν αναστήθηκε, έχοντας τα σημάδια του σταυρού, και για τον λόγο αυτό τρώγει.

     Πράγματι οι Απόστολοι αυτό προέβαλλαν συνεχώς ως απόδειξη της αναστάσεως, λέγοντας: «Τοῦτον ὁ Θεὸς ἤγειρε τῇ τρίτῃ ἡμέρᾳ καὶ ἔδωκεν αὐτὸν ἐμφανῆ γενέσθαι, οὐ παντὶ τῷ λαῷ, ἀλλὰ μάρτυσι τοῖς προκεχειροτονημένοις ὑπὸ τοῦ Θεοῦ, ἡμῖν, οἵτινες συνεφάγομεν καὶ συνεπίομεν αὐτῷ μετὰ τὸ ἀναστῆναι αὐτὸν ἐκ νεκρῶν(:ο Θεός όμως Τον ανέστησε την τρίτη ημέρα από τον θάνατό Του. Και επέτρεψε να γίνει ορατός και να εμφανιστεί μετά την Ανάστασή Του, όχι πλέον σε όλον τον λαό. Αλλά εμφανίστηκε σε μάρτυρες που είχαν εκλεγεί από τον Θεό πολύ πριν σταυρωθεί και αναστηθεί ο Ιησούς. Και οι μάρτυρες αυτοί είμαστε εμείς οι απόστολοι, οι οποίοι φάγαμε και ήπιαμε μαζί Του μετά την Ανάστασή Του από τους νεκρούς)»[Πράξ. 10,40-41].

     Όπως ακριβώς λοιπόν βλέποντάς Τον προ του σταυρού να περιπατεί επάνω στα κύματα, δεν λέγαμε ότι το σώμα εκείνο ήταν άλλης φύσεως, αλλά της δικής μας, έτσι βλέποντας Αυτόν μετά την ανάσταση να έχει τα αποτυπώματα του σταυρού, δε θα πούμε πλέον ότι Αυτός είναι φθαρτός· διότι αυτά τα έδειχνε για χάρη του μαθητή.

   «Πολλὰ μὲν οὖν καὶ ἄλλα σημεῖα ἐποίησεν ὁ Ἰησοῦς ἐνώπιον τῶν μαθητῶν αὐτοῦ, ἃ οὐκ ἔστι γεγραμμένα ἐν τῷ βιβλίῳ τούτῳ·ταῦτα δὲ γέγραπται ἵνα πιστεύσητε ὅτι Ἰησοῦς ἐστιν ὁ Χριστὸς ὁ υἱὸς τοῦ Θεοῦ, καὶ ἵνα πιστεύοντες ζωὴν ἔχητε ἐν τῷ ὀνόματι αὐτοῦ(:σύμφωνα λοιπόν με όσα εξιστορήσαμε, εκτός από το θαύμα της Αναστάσεώς Του, ο Ιησούς μπροστά στα μάτια των μαθητών Του έκανε και πολλά άλλα θαύματα που αποδείκνυαν τη θεότητά Του και τα οποία δεν είναι γραμμένα στο βιβλίο αυτό. Αυτά που εκθέσαμε, γράφτηκαν για να πιστέψετε ότι ο Ιησούς είναι ο Χριστός που προκηρύχτηκε από τους προφήτες, ο μονογενής Υιός του Θεού˙ κι έτσι πιστεύοντας να έχετε  ως αναφαίρετο κτήμα σας τη νέα, θεία και αιώνια ζωή, την οποία μεταδίδει ο Ίδιος στις ψυχές των ανθρώπων που επικαλούνται το όνομά Του”)»[Ιω.20,30-31].

   «Πολλὰ μὲν οὖν καὶ ἄλλα σημεῖα ἐποίησεν ὁ Ἰησοῦς ἐνώπιον τῶν μαθητῶν αὐτοῦ, ἃ οὐκ ἔστι γεγραμμένα ἐν τῷ βιβλίῳ τούτῳ»[Ιω.20,30]. Επειδή δηλαδή αυτός ο ευαγγελιστής ανέφερε λιγότερα από εκείνα που ανέφεραν οι άλλοι, λέγει ότι ούτε όλοι οι άλλοι τα ανέφεραν όλα, αλλά όσα ήταν ικανά να προσελκύσουν στην πίστη όσους τους άκουγαν· διότι παρακάτω λέγει:  «ἔστι δὲ καὶ ἄλλα πολλὰ ὅσα ἐποίησεν ὁ Ἰησοῦς, ἅτινα ἐὰν γράφηται καθ᾿ ἕν, οὐδὲ αὐτὸν οἶμαι τὸν κόσμον χωρῆσαι τὰ γραφόμενα βιβλία. ἀμήν(:υπάρχουν όμως και πολλά άλλα που έκανε ο Ιησούς, τα οποία, αν γράφονταν λεπτομερειακά, ένα-ένα, νομίζω ότι ούτε ολόκληρος ο κόσμος με όλες τις βιβλιοθήκες του δεν θα χωρούσε τα βιβλία που θα έπρεπε να γραφούν. Πραγματικά)»[Ιω.21,25].

   Επομένως είναι φανερό ότι δεν τα είπαν από φιλοδοξία εκείνα που έγραψαν, αλλά μόνο εξαιτίας της χρησιμότητάς τους· διότι εκείνοι που παρέλειψαν τα περισσότερα, πώς θα ήταν δυνατόν να τα έγραφαν αυτά από φιλοδοξία; Για ποιον λόγο λοιπόν δεν τα ανέφεραν όλα; Κυρίως μεν εξαιτίας του πλήθους τους, έπειτα επίσης σκέπτονταν και εκείνο, ότι δηλαδή εκείνος που δεν πίστεψε σε όσα έχουν αναφερθεί, ούτε στα περισσότερα θα προσέξει, εκείνος όμως που τα δέχθηκε αυτά, τα οποία έχουν γραφεί, δεν θα έχει ανάγκη τίποτε άλλο για να πιστέψει. Εγώ νομίζω εδώ ότι εννοεί τα θαύματα που έκανε μετά την ανάσταση· για τον λόγο αυτόν λέγει ο ευαγγελιστής Ιωάννης τη φράση: «ἐνώπιον τῶν μαθητῶν αὐτοῦ(:μπροστά στους μαθητές Του)»[Ιω.20,30] · διότι όπως πριν από την Ανάσταση έπρεπε να γίνουν πολλά για να πιστέψουν ότι είναι Υιός του Θεού, έτσι και μετά την Ανάσταση, για να παραδεχθούν ότι αναστήθηκε.  Γι' αυτό και πρόσθεσε «ἐνώπιον τῶν μαθητῶν αὐτοῦ», επειδή μόνο με αυτούς συναναστρεφόταν μετά την Ανάσταση.  Γι' αυτό και έλεγε: «ὁ κόσμος με οὐκέτι θεωρεῖ(:Ακόμη λίγο χρόνο, και ο κόσμος που βρίσκεται μακριά από τον Θεό δεν θα με βλέπει πια, διότι δεν θα είμαι σωματικώς στη γη, όπως είμαι τώρα. Εσείς όμως θα με βλέπετε με τα μάτια της ψυχής σας και θα με αισθάνεστε. Διότι εγώ, ενώ μετά από λίγο θα σταυρωθώ και θα πεθάνω, θα εξακολουθώ να ζω. Και σεις θα ζήσετε μια νέα, πνευματική ζωή, που θα αποκτήσετε από μένα)»[Ιω. 14,19].

   Έπειτα για να μάθεις ότι χάριν των μαθητών μονάχα επιτελούνταν όσα συνέβαιναν, ο Ευαγγελιστής πρόσθεσε: «ἵνα πιστεύοντες ζωὴν ἔχητε ἐν τῷ ὀνόματι αὐτοῦ (:αυτά που εκθέσαμε, γράφτηκαν για να πιστέψετε ότι ο Ιησούς είναι ο Χριστός που προκηρύχτηκε από τους προφήτες, ο μονογενής Υιός του Θεού˙ κι έτσι πιστεύοντας να έχετε ως αναφαίρετο κτήμα σας τη νέα, θεία και αιώνια ζωή, την οποία μεταδίδει ο Ίδιος στις ψυχές των ανθρώπων που επικαλούνται το όνομά Του)»[Ιω.20,31], ομιλώντας γενικά προς τη δική μας φύση και για να δείξει ότι τα ανέφερε αυτά όχι προς χάρη του Κυρίου μας Ιησού Χριστού στον οποίο πιστεύουμε, αλλά προς χάρη εμάς των ίδιων· «ἐν τῷ ὀνόματι αὐτοῦ»· δηλαδή δι’ Αυτού· διότι Αυτός είναι η Ζωή.

         ΠΡΟΣ ΔΟΞΑΝ ΤΟΥ ΑΓΙΟΥ ΤΡΙΑΔΙΚΟΥ ΘΕΟΥ,

          επιμέλεια κειμένου: Ελένη Λιναρδάκη, φιλόλογος

ΠΗΓΕΣ:

       ·          https://greekdownloads3.files.wordpress.com/2014/08/in-joannem.pdf

       ·          Ιωάννου του Χρυσοστόμου Άπαντα τα  έργα, Υπόμνημα στο Κατά Ιωάννην Ευαγγέλιον, ομιλίες ΠΣΤ’ και ΠΖ΄(επιλεγμένα αποσπάσματα που αφορούν την ερμηνεία της συγκεκριμένης ευαγγελικής περικοπής),πατερικές εκδόσεις «Γρηγόριος ο Παλαμάς»(ΕΠΕ), εκδ. οίκος «Το Βυζάντιον», Θεσσαλονίκη 2011, τόμος 14, σελίδες  705-725.

·       Βιβλιοθήκη των Ελλήνων, Άπαντα των αγίων Πατέρων, Ιωάννου Χρυσοστόμου έργα, τόμος 75, σελ.228-232 και σελ.236-240.

·       http://www.greek-language.gr/digitalResources/ancient_greek/tools/liddell-scott/index.html

·       Π.Τρεμπέλα, Η Καινή Διαθήκη με σύντομη ερμηνεία (απόδοση στην κοινή νεοελληνική), εκδόσεις αδελφότητος θεολόγων «Ο Σωτήρ», έκδοση τέταρτη, Αθήνα 2014.

·       Η Καινή Διαθήκη, Κείμενον και ερμηνευτική απόδοσις υπό Ιωάννου Κολιτσάρα, εκδόσεις αδελφότητος θεολόγων «Η Ζωή», έκδοση τριακοστή τρίτη, Αθήνα 2009.

·       Η Παλαιά Διαθήκη κατά τους εβδομήκοντα, Κείμενον και σύντομος απόδοσις του νοήματος υπό Ιωάννου Κολιτσάρα, εκδόσεις αδελφότητος θεολόγων «Η Ζωή», έκδοση τέταρτη, Αθήνα 2005.

·       http://users.sch.gr/aiasgr/Palaia_Diathikh/Biblia/Palaia_Diathikh.htm