Άπό το βιβλίο:
Η ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑ ΤΩΝ ΠΑΤΕΡΩΝ ΤΗΣ ΕΚΚΛΗΣΙΑΣ ΓΙΑ ΤΟΝ ΑΝΤΙΧΡΙΣΤΟ
9) Τα ψευτοθαύματα του Αντιχρίστου
Μια ιδιότητα τού Αντιχρίστου που αναλύεται αρκετά στην πατερική παράδοση είναι η θαυματουργική. Και αυτό δεν είναι περίεργο, αφού και οι σχετικές αγιογραφικές αναφορές δεν είναι λίγες. Στην Β΄ προς Θεσσαλονικείς αναφέρεται πως η παρουσία τού Αντιχρίστου θα συμβεί «ἐν πάσῃ δυνάμει καί σημείοις καί τέρασι ψεύδους», ενώ και στην Αποκάλυψη υπάρχουν χωρία με σχετικό περιεχόμενο. Οι Πατέρες αναλύοντας αυτές τις αναφορές και αναπτύσσοντας θεολογικά το όλο θέμα διετύπωσαν μια συγκεκριμένη διδασκαλία γύρω απ’ αυτήν την ιδιότητα τού θηρίου.
Σύμφωνα με τους Αγίους Εφραίμ και Ιγνάτιο Μπριαντσιανίνωφ, η αιτία τής αποδοχής τών θαυμάτων τού Αντιχρίστου θα είναι η δαιμονική επήρεια. Ο Άγιος Εφραίμ λέγει πως όποιος δεν δεχθεί το χάραγμα του Αντιχρίστου δεν θα γίνει αιχμάλωτος τών φανταστικών θαυμάτων του877. Ο διάβολος έχει την εξουσία να θολώνει την κρίση όσων έχει υπό την εξουσία του. Αυτό το σημείο το τονίζει και ο Άγιος Ιγνάτιος Μπριαντσιανίνωφ, ο οποίος γράφει: « Οι άνθρωποι με άγνοια και σαρκικό φρόνημα, βλέποντας τα θαύματα αυτά, δεν θα σταθούν καθόλου να σκεφθούν. Θα τα δεχθούν αμέσως. Γιατί το πνεύμα τους θα έχη με αυτά συγγένεια. Και από την τύφλωσή τους θα τα παραδεχθούν. Και θα ονομάζουν την ενέργεια του σατανά σαν την πιο μεγάλη φανέρωση της δύναμης του Θεού. Ο Aντίχριστος θα γίνη δεκτός στα πεταχτά, χωρίς καθόλου σκέψη. Ούτε καν θα κάτσουν να σκεφθούν οι άνθρωποι, ότι τα θαύματά του δεν θα έχουν κανένα καλό και λογικό σκοπό, καμμιά σαφή σημασία• ότι δεν θα έχουν καμμιά σχέση με την αλήθεια και θα είναι γεμάτα ψέμα• ότι θα είναι ένας τερατώδης και γεμάτος μοχθηρία, χωρίς κανένα νόημα θεατρινισμός, που θα κάνη το παν για να καταπλήξη και να οδηγήση σε μια αποχαύνωση και σ’ ένα ολοκληρωτικό δόσιμο, να τους γοητέψη, “ να τους τυλίξη ” και να τους παρασύρη• με τη γοητεία μιας πληθωρικής αλλά κενής και ανόητης εντύπωσης, ενός εφφέ! Γιατί; Γιατί έχουν προετοιμάσει τον εαυτό τους, να δεχθούν ανοιχτά και φανερά τον απεσταλμένο τού σατανά, το όργανό του, την διδασκαλία του και τις πράξεις του, και να έλθουν σε πνευματική επικοινωνία μαζί του στην κατάλληλη ώρα »878.
Σημειώσεις
Η ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑ ΤΩΝ ΠΑΤΕΡΩΝ ΤΗΣ ΕΚΚΛΗΣΙΑΣ ΓΙΑ ΤΟΝ ΑΝΤΙΧΡΙΣΤΟ
Του ΤΑΜΙΩΛΑΚΗ ΒΑΣΙΛΕΙΟΥ
9) Τα ψευτοθαύματα του Αντιχρίστου
Μια ιδιότητα τού Αντιχρίστου που αναλύεται αρκετά στην πατερική παράδοση είναι η θαυματουργική. Και αυτό δεν είναι περίεργο, αφού και οι σχετικές αγιογραφικές αναφορές δεν είναι λίγες. Στην Β΄ προς Θεσσαλονικείς αναφέρεται πως η παρουσία τού Αντιχρίστου θα συμβεί «ἐν πάσῃ δυνάμει καί σημείοις καί τέρασι ψεύδους», ενώ και στην Αποκάλυψη υπάρχουν χωρία με σχετικό περιεχόμενο. Οι Πατέρες αναλύοντας αυτές τις αναφορές και αναπτύσσοντας θεολογικά το όλο θέμα διετύπωσαν μια συγκεκριμένη διδασκαλία γύρω απ’ αυτήν την ιδιότητα τού θηρίου.
Ίσως, όμως, η ιδιότητα του Αντιχρίστου ως θαυματοποιού να τονίζεται ιδιαίτερα απ’ τους Πατέρες και για κάποιον άλλο λόγο. Γιατί αυτή, ακριβώς, η ιδιότητά του θα συμβάλλει, καταλυτικά, στην αποδοχή του απ’ την ανθρωπότητα.
Όλοι, σχεδόν, οι Πατέρες που έχουν ασχοληθεί με το γενικότερο θέμα του Αντιχρίστου και της εποχής των εσχάτων αναφέρονται είτε εν συντομία είτε εκτενέστερα στην σημαντική αυτή πτυχή τής δράσης τού Αντιχρίστου. Άλλωστε, όπως ήδη αναφέραμε, η βιβλική βάση στην οποία στηρίζεται είναι κάτι παραπάνω από επαρκής. Οι Άγιοι Εφραίμ και Ρωμανός αναφέρουν μια σειρά θαυμάτων που θα επιτελέσει ο Αντίχριστος• ανάσταση νεκρών, μεταβολή μορφών και άλλα πολλά που θα αναφέρουμε στη συνέχεια.
Σ’ αυτό το σημείο οφείλουμε να τονίσουμε πως σε αγιογραφικά χωρία που αναφέρονται στον Αντίχριστο στηρίζονται μόνο τα ψευτοθαύματα της ανάστασης νεκρών838, τής ζωοποίησης τής εικόνας τού θηρίου839 και τής εκ του ουρανού καταφοράς τού πυρός840. Η αναφορά των υπολοίπων θαυμάτων, πιθανότατα, βασίζεται σε αναφορές και διηγήσεις τής εκκλησιαστικής ιστορίας και τής Ιεράς Παράδοσης σχετικά με ψευτοθαύματα διαφόρων μάγων της αρχαιότητας. Αυτό συνάγεται τόσο απ’ την παραβολή και σύγκριση απ’ τους Πατέρες συγκεκριμένων θαυμάτων του Αντιχρίστου με παρόμοια θαύματα διαφόρων μάγων όσο και απ’ τον παραλληλισμό του προσώπου του προς άλλους μάγους της αρχαιότητας, κάποιοι εκ των οποίων ονομάζονται και πρόδρομοι ή τύποι του Αντιχρίστου. Ο Αντίχριστος θα υπερέχει έναντι των προγενεστέρων μάγων όσο ένα πρωτότυπο υπερέχει των αντιτύπων του. Θα είναι ο επιφανέστερος μάγος όλων των εποχών841. Άλλωστε, είναι προφανής η ομοιότητα των μελλοντικών θαυμάτων του Aντιχρίστου με αυτές τις ιστορικές αναφορές. Ο Σατανάς και τα έργα του, ένα εκ των οποίων είναι και η μαγεία, έχουν διαχρονική διάσταση. Άρα, και κοινά, στο πέρασμα του χρόνου, χαρακτηριστικά.
Πάντως, αυτή η τακτική των Πατέρων δεν είναι αυθαίρετη, ούτε στερείται βιβλικής βάσης. Στηρίζεται στην αναφορά τού Παύλου ότι ο Αντίχριστος θα έρθει « ἐν πάσῃ δυνάμει καί τέρασι ψεύδους ». Οι Πατέρες εξετάζουν τα τέρατα ψεύδους που συνέβησαν σε άλλες εποχές για να έχουν μια εικόνα των ψευτοθαυμάτων που θα παρουσιάσει ο Αντίχριστος. Απ’ τη στιγμή που είναι γνωστό πως ο Αντίχριστος θα διαθέτει σατανική δύναμη μεγαλύτερη απ’ όση κατείχε οποιοσδήποτε άλλος μέχρι την εποχή του, και αφού, ούτως ή άλλως, η Αγία Γραφή αναφέρεται σε κάποια θαύματα, είναι φυσικό να υποτεθεί ότι θα είναι εις θέσιν να επιτελέσει, τουλάχιστον, όσα θαύματα επιτέλεσαν και λιγότερο από αυτόν μεγαλύτερα842.
Κρίναμε σκόπιμο να παραθέσουμε τα θαύματα που αναφέρεται πως θα επιτελέσει ο Αντίχριστος σημειώνοντας, παράλληλα, την αγιογραφική τους βάση, όταν αυτή υπάρχει. Ακόμη, εξετάζουμε και άλλες αναφορές της εκκλησιαστικής ιστορίας σε παρόμοια θαύματα, αναφορές στις οποίες είναι πιθανόν να βασίστηκαν οι συγκεκριμένοι Πατέρες για να αναφερθούν στα μελλοντικά θαύματα του Αντιχρίστου.
α) Τα ψευτοθαύματα τού Αντιχρίστου
Ο Αντίχριστος θα κατέχει μια φοβερή θαυματουργική δύναμη, όμοια της οποίας δεν υπήρξε ούτε θα υπάρξει στην ανθρώπινη ιστορία. Θα είναι, όπως σημειώνει ο Άγιος Κύριλλος Ιεροσολύμων, « τῆς ἐν φαρμακείαις και ἐπαοιδαῖς ἀπατηλῆς κακοτεχνίας ἐμπειρότατος »843.
Τα θαύματα που θα επιτελεί ακούγονται εκπληκτικά. Ο Αντίχριστος θα εμφανίζεται να:
1) Ανασταίνει νεκρούς844.
2) Ιάται ασθενείς. Σύμφωνα με τον Άγιο Κύριλλο Ιεροσολύμων τα πλήθη θα νομίζουν πως βλέπουν τους χωλούς να περπατούν, και τους τυφλούς να αναβλέπουν χωρίς να έχει επιτευχθεί στην πραγματικότητα η ίασις, « μη γενομένης της ιάσεως » 845.
3) Μεταβάλλει μορφές846.
4) Να διίπταται στον αέρα847.
5) Να βάλλει, ισχυρή κραυγή « φωνήν ισχυράν », τόσο, ώστε να σαλευθεί ο τόπος, όπου τα πλήθη θα στέκονται μπροστά του848.
6) Να μετακινεί όρη ενώπιον των οφθαλμών των ανθρώπων που θα παρακολουθούν και να ανυψώνει νησιά απ τα σπλάχνα της θαλάσσης849.
7) Να οδοιπορεί αβρόχως επι της αβύσσου και επί της θαλάσσης850.
8) Να απλώνει τα χέρια του και να συγκεντρώνει γύρω του πλήθος από ερπετά καί πουλιά851.
9) Να παρουσιάζει τους δαίμονες ως φωτεινούς αγγέλους και αναρίθμητες στρατιές ασωμάτων όντων να τον περιβάλλουν και να εκπληρώνουν με φόβο και τρόμο τις προσταγές του852.
Στην ευρύτερη χριστιανική γραμματεία ο συγγραφεύς του Περί Συντελείας αναφέρει πως ο Αντίχριστος θα θεραπεύει δαιμονισμένους853, θα αναγγέλει γεγονότα που θα συμβαίνουν σε μακρινούς τόπους σα να συνέβησαν δίπλα του854, και θα δύναται να μεταβάλλει την ημέρα σε νύχτα και τη νύχτα σε ημέρα, να μεταστρέφει τον ήλιο σε όποια κατεύθυνση θελήσει, και, γενικά, να αναδεικνύει με τη δύναμη της φαντασίας όλα τα στοιχεία της γης και της θαλάσσης υπάκουα προς αυτόν855. Στο αμφιβαλλόμενο έργο του Μ. Αθανασίου « Προς Αντίοχον άρχοντα » αναφέρεται πως ο Αντίχριστος θα υποδεικνύει στους ανθρώπους χρυσό ή άργυρο856.
γ) Η αιτία τής αποδοχής τών θαυμάτων τού Αντιχρίστου
β) Οι διαφορές τών ψευτοθαυμάτων τού Αντιχρίστου από τα θαύματα τού Χριστού και τών Αγίων
Τα ψευτοθαύματα τού Αντιχρίστου δεν θα έχουν καμιά σχέση με τα θαύματα τού Χριστού και των Αγίων του. Γι’ αυτό και χαρακτηρίζονται απ’ τον Απόστολο Παύλο ως « τέρατα ψεύδους ». Η ανάλυση αυτού του όρου απ’ τους Πατέρες δίνει μια εικόνα για την ποιότητα των θαυμάτων τού Αντιχρίστου. Αυτό που κάνει την διαφορά είναι κυρίως η γενική « ψεύδους » που αφορά αφ’ ενός μεν στο « τέλος », δηλαδή το σκοπό των θαυμάτων, αφ’ ετέρου δε στην ποιότητά τους.
Τα ψευτοθαύματα τού Αντιχρίστου δεν θα έχουν καμιά σχέση με τα θαύματα τού Χριστού και των Αγίων του. Γι’ αυτό και χαρακτηρίζονται απ’ τον Απόστολο Παύλο ως « τέρατα ψεύδους ». Η ανάλυση αυτού του όρου απ’ τους Πατέρες δίνει μια εικόνα για την ποιότητα των θαυμάτων τού Αντιχρίστου. Αυτό που κάνει την διαφορά είναι κυρίως η γενική « ψεύδους » που αφορά αφ’ ενός μεν στο « τέλος », δηλαδή το σκοπό των θαυμάτων, αφ’ ετέρου δε στην ποιότητά τους.
Τα θαύματα, λοιπόν, του Αντιχρίστου, ονομάζονται τέρατα ψεύδους, πρώτον, διότι το « τέλος », δηλαδή ο σκοπός, το αποτέλεσμα και ο καρπός αυτών των θαυμάτων θα είναι το ψεύδος και η σατανική απάτη σε αντίθεση με τα θαύματα τού Χριστού και των μαθητών του, που ως καρπό είχαν τη σωτηρία ανθρωπίνων ψυχών857. Τα θαύματα του Αντιχρίστου θα οδηγούν στο ψεύδος όσους προσέχουν σε αυτά858. Θα παρασύρουν στην απώλεια όλους εκείνους που θα πιστέψουν πως τέτοια καταπληκτικά θαύματα δεν είναι δυνατόν να επιτελεστούν παρά μόνο με τη δύναμη του Χριστού859.
Ο δεύτερος λόγος για τον οποίο τα θαύματα τού Αντιχρίστου ονομάζονται θαύματα ψεύδους είναι διότι θα είναι θαύματα « διεψευσμένα ». Τα τέρατα τού Αντιχρίστου δεν θα είναι πραγματικά θαύματα αλλά μια οφθαλμαπάτη. « Πλάνη δε και φαντασία πάντα και οὐκ ἀληθεία. Ἀλλά πλανᾶ κόσμον και φαντάζει τα σύμπαντα »860, σημειώνει ο Άγιος Εφραίμ. Δηλαδή θα συμβαίνουν με απάτη και ενέργεια πλάνης. Με τη δύναμη της φαντασίας και όχι στην πραγματικότητα. Γι’ αυτό και χαρακτηρίζονται ως « φαντάσματα »861, « φαντασμοί τεράτων »862, « δοκούντα σημεία »863, « πεπλασμέναι φαντασίαι και σημεία »864, « θαυματουργίαι απατηλαί »865, « ψευδείς τερατουργίαι »866, « ουκ αληθή »867. Οι άνθρωποι θα βλέπουν πράγματα που δεν θα υφίστανται, γεγονότα που δεν θα συμβαίνουν868.
Θεωρούν πως είναι πιθανόν κάποια απ’ τα θαύματα που θα εμφανίζεται να επιτελεί ο Αντίχριστος να είναι πραγματικά, δηλαδή να συμβούν στην πραγματικότητα. Επικαλούνται, μάλιστα, την μαρτυρία του βιβλίου του Ιώβ προκειμένου να στηρίξουν αυτήν την άποψη. Σύμφωνα με τα όσα γράφονται εκεί, κατέβηκε, πραγματικά, πυρ απ’ τον ουρανό και καταβρόχθισε « ἐν ριπῇ ὀφθαλμοῦ » τους υπηρέτες και τα ποίμνια του Ιώβ, ενώ ορμητικότατος κυκλώνας ανέτρεψε τον οίκο του και έθαψε τα τέκνα του κάτω απ’ τα ερείπιά του. Αυτά τα γεγονότα δεν ήταν οφθαλμαπάτη αλλά συνέβησαν στην πραγματικότητα με την δύναμη και ενέργεια τού διαβόλου.
Κατά τον Άγιο Κύριλλο Ιεροσολύμων, ο Αντίχριστος θα « φαντασιοσκοπεί », θα προβάλλει δηλαδή με τη δύναμη τής φαντασίας τα έργα τού ψεύδους869. Κατά τον Αυγουστίνο θα φανεί ότι κάνει ό,τι δεν θα κάνει στην πραγματικότητα. Θα εξαπατήσει τις αισθήσεις των ανθρώπων. Θα φαίνεται να επιτελεί τα σημεία870. « Ουδέν ἀληθές ἀλλά πρός ἀπάτην τα πάντα »871, σημειώνει ο ιερός Χρυσόστομος. Και όλα αυτά θα τα επιτελεί μετερχόμενος τις πανάρχαιες πρακτικές της μαγικής απάτης872.
Παρά το ότι όλοι σχεδόν οι Πατέρες που αναφέρθηκαν στο θέμα θεωρούν πως τα « τέρατα » του Αντιχρίστου θα είναι στην ουσία τους απατηλά και ψευδή, μια οφθαλμαπάτη, οι Άγιοι Αυγουστίνος και Βέδας αναφέρουν πως υπάρχει και μια άλλη πιθανότητα.Θεωρούν πως είναι πιθανόν κάποια απ’ τα θαύματα που θα εμφανίζεται να επιτελεί ο Αντίχριστος να είναι πραγματικά, δηλαδή να συμβούν στην πραγματικότητα. Επικαλούνται, μάλιστα, την μαρτυρία του βιβλίου του Ιώβ προκειμένου να στηρίξουν αυτήν την άποψη. Σύμφωνα με τα όσα γράφονται εκεί, κατέβηκε, πραγματικά, πυρ απ’ τον ουρανό και καταβρόχθισε « ἐν ριπῇ ὀφθαλμοῦ » τους υπηρέτες και τα ποίμνια του Ιώβ, ενώ ορμητικότατος κυκλώνας ανέτρεψε τον οίκο του και έθαψε τα τέκνα του κάτω απ’ τα ερείπιά του. Αυτά τα γεγονότα δεν ήταν οφθαλμαπάτη αλλά συνέβησαν στην πραγματικότητα με την δύναμη και ενέργεια τού διαβόλου.
Βέβαια, κατά τον Αυγουστίνο δεν μπορούν να χαρακτηριστούν θαύματα, αλλά, πάντως, ήταν έργο του σατανά, στον οποίο είχε επιτρέψει ο Θεός να χρησιμοποιήσει αυτήν την δύναμη. Επομένως, κατά ανάλογο τρόπο, ενδέχεται και κάποια απ’ τα « τεράστια » που θα επιτελέσει ο Αντίχριστος να συμβούν στην πραγματικότητα873. Αυτό θα εξακριβωθεί την εποχή τού Αντιχρίστου874.
Γι’ αυτούς τους δύο λόγους, λοιπόν, τα θαύματα τού Αντιχρίστου χαρακτηρίζονται απ’ τον Απόστολο των εθνών ως« τέρατα ψεύδους ». Ωστόσο, υπάρχουν και άλλα στοιχεία που διαφοροποιούν τα θεϊκά απ’ τα σατανικά θαύματα.
Ο Άγιος Ιγνάτιος Μπριαντσιανίνωφ επισημαίνει τρία στοιχεία τών θαυμάτων τού Χριστού, που, προφανώς, δεν θα έχουν τα θαύματα τού Αντιχρίστου. Τα θαύματα τού Χριστού χαρακτηρίζονταν από απόλυτη διαφάνεια, γίνονταν παρουσία πολλών μαρτύρων που μπορούσαν να τα βεβαιώσουν και δεν είχαν ως στόχο τον εντυπωσιασμό αλλά την ευεργεσία του ανθρώπου και την έκφραση της Θεϊκής εξουσίας πάνω στην κτιστή δημιουργία875.
Ο Άγιος Εφραίμ αναφέρεται στο κίνητρο τής τέλεσης τών θαυμάτων τού Αντιχρίστου. Τα ψευτοθαύματα τού Αντιχρίστου χαρακτηρίζονται απ’ τον Εφραίμ ως «άστοργα»876. Κίνητρο τής τέλεσής τους δεν θα είναι η αγάπη του Αντιχρίστου προς τους ανθρώπους αλλά το ακριβώς αντίθετο. Γι’ αυτό και χαρακτηρίζονται ως άστοργα. Διότι, όπως είδαμε και παραπάνω, θα οδηγούν στην απώλεια.
γ) Η αιτία τής αποδοχής τών θαυμάτων τού Αντιχρίστου
Σύμφωνα με τους Αγίους Εφραίμ και Ιγνάτιο Μπριαντσιανίνωφ, η αιτία τής αποδοχής τών θαυμάτων τού Αντιχρίστου θα είναι η δαιμονική επήρεια. Ο Άγιος Εφραίμ λέγει πως όποιος δεν δεχθεί το χάραγμα του Αντιχρίστου δεν θα γίνει αιχμάλωτος τών φανταστικών θαυμάτων του877. Ο διάβολος έχει την εξουσία να θολώνει την κρίση όσων έχει υπό την εξουσία του. Αυτό το σημείο το τονίζει και ο Άγιος Ιγνάτιος Μπριαντσιανίνωφ, ο οποίος γράφει: « Οι άνθρωποι με άγνοια και σαρκικό φρόνημα, βλέποντας τα θαύματα αυτά, δεν θα σταθούν καθόλου να σκεφθούν. Θα τα δεχθούν αμέσως. Γιατί το πνεύμα τους θα έχη με αυτά συγγένεια. Και από την τύφλωσή τους θα τα παραδεχθούν. Και θα ονομάζουν την ενέργεια του σατανά σαν την πιο μεγάλη φανέρωση της δύναμης του Θεού. Ο Aντίχριστος θα γίνη δεκτός στα πεταχτά, χωρίς καθόλου σκέψη. Ούτε καν θα κάτσουν να σκεφθούν οι άνθρωποι, ότι τα θαύματά του δεν θα έχουν κανένα καλό και λογικό σκοπό, καμμιά σαφή σημασία• ότι δεν θα έχουν καμμιά σχέση με την αλήθεια και θα είναι γεμάτα ψέμα• ότι θα είναι ένας τερατώδης και γεμάτος μοχθηρία, χωρίς κανένα νόημα θεατρινισμός, που θα κάνη το παν για να καταπλήξη και να οδηγήση σε μια αποχαύνωση και σ’ ένα ολοκληρωτικό δόσιμο, να τους γοητέψη, “ να τους τυλίξη ” και να τους παρασύρη• με τη γοητεία μιας πληθωρικής αλλά κενής και ανόητης εντύπωσης, ενός εφφέ! Γιατί; Γιατί έχουν προετοιμάσει τον εαυτό τους, να δεχθούν ανοιχτά και φανερά τον απεσταλμένο τού σατανά, το όργανό του, την διδασκαλία του και τις πράξεις του, και να έλθουν σε πνευματική επικοινωνία μαζί του στην κατάλληλη ώρα »878.
838. Απ 13,3, « καί μίαν ἐκ τῶν κεφαλῶν αὐτοῦ ὡς ἐσφαγμένην εἰς θάνατον. καί ἡ πληγή τοῦ θανάτου αὐτοῦ ἐθεραπεύθη, καί προσεκύνησαν τῷ δράκοντι τῷ δεδωκότι τήν ἐξουσίαν τῷ θηρίῳ … ».
839. Απ. 13,14-15, « καί πλανᾶ τούς κατοικοῦντας ἐπί τῆς γῆς διά τά σημεῖα ἅ ἐδόθη αὐτῷ ποιῆσαι ἐνώπιον τοῦ θηρίου, λέγων τοῖς κατοικοῦσιν ἐπί τῆς γῆς ποιῆσαι εἰκόνα τῷ θηρίῳ, ὅς εἶχε τήν πληγήν τῆς μαχαίρας καί ἔζησε. Καί ἐδόθη αὐτῷ πνεῦμα δοῦναι τῇ εἰκόνι τοῦ θηρίου, ἵνα καί λαλήσῃ ἡ εἰκών τοῦ θηρίου καί ποιήσῃ, ὅσοι ἐάν μή προσκυνήσωσι τῇ εἰκόνι τοῦ θηρίου, ἵνα ἀποκτανθῶσι ».
840. Απ 13,13, « καί ποιεῖ σημεῖα μεγάλα, καί ἵνα πῦρ ἐκ τοῦ οὐρανοῦ καταβαίνῃ εἰς τήν γῆν ἐνώπιον τῶν ἀνθρώπων ».
841. Για τη σχέση του Αντιχρίστου με τις μαγικές τέχνες βλ. και Ειρηναίου, Έλεγχος, V, 28,2, και Αυγουστίνου, Exposition on the Book of Psalms, N. York, 1886, X, σελ. 38.
842. Δεν θα ήταν άστοχη η παρουσίαση και άλλων θαυμάτων που πραγματοποίησαν μεγάλοι μάγοι διαφόρων εποχών, καθώς κάτι τέτοιο θα ήταν δυνατόν να δώσει μια πληρέστερη εικόνα περί της δύναμης της μαγείας, την οποία θα κατέχει ο Αντίχριστος. Γνωρίζοντας τί επετέλεσαν ή επιτελούν άλλοι μάγοι, θα είμαστε προετοιμασμένοι να δούμε και να αντιμετωπίσουμε τις δυνάμεις που θα πραγματοποιήσει ο Αντίχριστος. Σε σχετικό, βέβαια, βαθμό, καθώς ο Αντίχριστος θα κατέχει τη δύναμη της μαγείας σε μεγαλύτερο βαθμό από κάθε προγενέστερο μάγο. Άλλωστε, δεν θα πράτταμε κάτι διαφορετικό απ’ αυτό που έπραξαν οι Πατέρες, που ανέφεραν πως ο Αντίχριστος θα είναι μάγος όπως ο Σίμων ή ο Απολλώνιος ο Τυανεύς ( Σχετικά με την παράδοση για τη μαγεία του Απολλωνίου του Τυανέως βλ. και Παπαδοπούλου Αντωνίου, Απολλώνιος ο Τυανεύς, Η διά της προβολής του απόπειρα ενίσχυσης του εθνισμού και της καταπολέμησης του Χριστιανισμού, Θεσσαλονίκη 1966, σελ. 106-123, και Maria Dzielska, Απολλώνιος ο Τυανεύς, Στο μύθο και την Ιστορία, Μετάφραση Γιώργος Κουσουνέλος, Εκδόσεις Ενάλιος, 6η Έκδοση, Αθήνα, 2001 σελ. 87- 130 ). Γνωρίζοντας τις δυνατότητες της μαγείας, γνωρίζεις, περίπου, και τις δυνατότητες του Αντιχρίστου. Σ’ αυτή τη λογική στηρίζονταν οι Πατέρες, που έλεγαν πως ο Αντίχριστος θα επιτελέσει θαύματα παρόμοια με αυτά που επιτελούσαν διάφοροι άλλοι μάγοι. Μ’ αυτόν τον τρόπο θα είμαστε προετοιμασμένοι, δεν θα εντυπωσιαστούμε απ’ τα θαύματα του Αντιχρίστου και δεν θα πλανηθούμε. Το θέμα των ψευτοθαυμάτων του Σατανά και των υπηρετών του, ποιά είναι τα χαρακτηριστικά τους, πώς μπορεί κανείς να τα διακρίνει, ποιές οι διαφορές τους απ’ τα πραγματικά θαύματα του Θεού κ.τ.λ. είναι ευρύτατο. Εμείς, απλά, αναφέραμε κάποια στοιχεία εν συντομία και με βάση το υλικό που είχαμε στη διάθεσή μας, δηλαδή τα πατερικά κείμενα που αναφέρονται στον Αντίχριστο, και λίγα μόνο άλλα. Μια λεπτομερέστερη ανάπτυξη του θέματος θα απαιτούσε πολλές σελίδες και θα μπορούσε να είναι μια εργασία από μόνη της.
843. Βλ. Κυρίλλου Ιεροσολύμων, Κατηχησις ΙΕ΄, ΙΑ΄, P.G. 33, 884-885. Στην ευρύτερη χριστιανική γραμματεία αναφέρεται πως ο Αντίχριστος θα αναδειχθεί ο επιφανέστερος όλων των μάγων της Ιστορίας. Βλ. Αρέθα Καισαρείας Ε.Α., Λ΄, σελ. 342, « Ἐπειδή γάρ ἐν πᾶσι σημείοις καί τέρασι ψεύδους, πάντων φαρμακῶν καί ἐπαοιδῶν ἔσται περιφανέστερος ὁ ψευδόχριστος κατ’ ἐνέργειαν τοῦ Σατανᾶ », και Ανδρέα Καισαρείας, Ε.Α., Λ΄, σελ. 312.
844. Βλ. Βικτωρίνου και Ιερωνύμου, Ε.Α., CCEL, σελ. 357 και CCSL, 128-129, Κυρίλλου Ιεροσολύμων, Κατήχησις ΙΕ΄, ΙΔ΄, P.G. 33, 889 και Ε.Π.Ε. 2, σελ. 140, « Ὁ γάρ πατήρ τοῦ ψεύδους τά τοῦ ψεύδους ἔργα φαντασιοσκοπεῖ, ἵνα τά πλήθη νομίση θεωρεῖν νεκρόν ἐγειρόμενον τον μη ἐγειρόμενον και χωλούς περιπατοῦντας και τυφλούς ἀναβλέποντας, μη γενομένης τῆς ἰάσεως ». Στην ευρύτερη χριστιανική γραμματεία βλ. Μεγάλου Αθανασίου, αμφιβαλλόμενα, Προς Αντίοχον άρχοντα, Β.Ε.Π.Ε.Σ. 6, σελ. 132, Περί Συντελείας, ΧΧΙΙΙ, σελ. 285, « νεκρούς ἀνιστῶν », Ανδρέα Καισαρείας, Ε.Α., ΛΣΤ΄, 333, Αρέθα Καισαρείας, Ε.Α., ΛΣΤ΄, σελ. 374, « κεφαλήν ὡς ἐσφαγμένην, εἴτε τινα τῶν ἀρχόντων αὐτοῦ τεθανατῶσθαι καί ὑπ’ αὐτοῦ διά γοητείας ἀπατηλῶς ἀνίστασθαι δόξαι. Ὥσπερ καί Σίμων τοιαῦτα ποιῶν, ὑπό Πέτρου ἠλέγχετο τοῦ κορυφαίου τῶν Ἀποστόλων ». Σε ολόκληρη την ορθόδοξη παράδοση δεν συναντάμε περίπτωση πραγματικής ανάστασης νεκρού από μάγο. Ο Θεός είναι ο απόλυτος Κύριος της ζωής και του θανάτου. Όπως, χαρακτηριστικά, λέγει ο Άγιος Κύριλλος Ιεροσολύμων, ο Αντίχριστος θα επιτύχει με τη δύναμη της φαντασίας, ώστε τα πλήθη να βλέπουν να ανασταίνεται αυτός που στην πραγματικότητα δεν θα ανασταίνεται. Η έγερση αυτή δεν θα επιτελείται στην πραγματικότητα αλλά θα φαίνεται με τη δύναμη της φαντασίας πως, τάχα, επιτελείται. Ψευδοαναστάσεις αναφέρεται πως επιτελούσε και ο Κύνωψ, ο περίφημος μάγος της Πάτμου, που πολέμησε τον Άγιο Ιωάννη τον Θεολόγο. Ο Κύνωψ παρουσίαζε δαίμονες που έπαιρναν μορφές πεθαμένων ανθρώπων εξαπατώντας τους ανθρώπους. Βλ. « Αι περίοδοι του Αγίου Ιωάννου του Θεολόγου », Μ.Σ.Ο.Ε., Μην Σεπτέμβριος, Συναξάριον 26ης Σεπτεμβρίου, σελ. 595-6. « Λέγει προς αυτόν ο Κύνωψ. “ Θα αναστηθεί ο Υιός σου ”. Και ευθύς ήρχισε μετά φωνής μεγάλης να παρακαλεί τον φονεύσαντα καί τον φονευθέντα. Εν τω άμα δε παρουσιάσθησαν ενώπιον αυτού δύο δαίμονες εις το σχήμα των δύο ανθρώπων εκείνων ». Στον πνευματισμό συμβαίνει κάτι παρόμοιο. Δαίμονες μιμούνται τις φωνές κεκοιμημένων ανθρώπων δίνοντας την εντύπωση πως είναι οι ψυχές τους που επέστρεψαν για λίγο απ’ τον κόσμο των νεκρών. Δεν είναι άσχετη με το θαύμα της ψευδοανάστασης που εξετάζουμε και η παράδοση του διαλόγου του αρχαγγέλου Μιχαήλ με τον διάβολο « περί του Μωυσέως σώματος ». Σύμφωνα μ’ αυτήν την παράδοση, που αναφέρεται απ’ τον απόστολο Ιούδα, ο Σατανάς ήθελε να χρησιμοποιήσει το σώμα του Μωυσέως, ώστε να παραπλανήσει τους Ιουδαίους και μιλώντας μέσα απ’ αυτό να παραδώσει την δική του διδασκαλία στους ανθρώπους. Τελικά, βέβαια, αυτό δεν του επετράπη απ’ τον Θεό. Βλ. Επιστολή Ιούδα, στίχος 9, « Ὁ δέ Μιχαήλ ὁ ἀρχάγγελος, ὅτε τῷ διαβόλῳ διακρινόμενος διελέγετο περί τοῦ Μωϋσέως σώματος, οὐκ ἐτόλμησε κρίσιν ἐπενεγκεῖν βλασφημίας, ἀλλ’ εἶπεν ἐπιτιμίσαι σοι Κύριος ». Στην ευρύτερη χριστιανική γραμματεία οι ψευδοαναστάσεις που αναφέρεται πως επετέλεσαν οι Σίμων ο μάγος και Απολλώνιος ο Τυανεύς παραβάλλονται με τις ψευδοαναστάσεις που θα επιδείξει ο Αντίχριστος. Βλ. Ανδρέα, Ε.Α., ΛΖ΄, 340, « Ἱστόρηται πολλάκις γοητείαις λαλῆσαι δι’ εἰκόνων καί ξοάνων, καί δένδρων καί ὑδάτων, διά τε Ἀπολλωνίου διά τε ἑτέρων, δαίμονας, οἶμαι δέ καί διά νεκρῶν σωμάτων, ὥσπερ καί Σίμων ὁ μάγος ἔδειξε Ρωμαίοις νεκρόν κινούμενον κατά παρουσίαν του Μεγάλου Πέτρου. Εἰ καί τήν πλάνην ὀ Ἀπόστολος ἐξήλεγξε, δείξας, δι’ ὧν ἀνέστησεν αὐτός, πῶς νεκροί ἐγείρονται ». Η διήγηση σχετικά με την ψευδοανάσταση που επετέλεσε ο Σίμων υπάρχει στις Πράξεις Πέτρου και η ανάγνωσή της μπορεί να μας οδηγήσει σε χρήσιμα συμπεράσματα σχετικά με την ποιότητα, το είδος και τον τρόπο επιτέλεσης του θαύματος της ψευδοανάστασης. Σύμφωνα, λοιπόν, με τις Πράξεις Πέτρου, ο μάγος Σίμων, αφού πλησίασε το κεφάλι του νεκρού άνδρα και έσκυψε δίπλα στη νεκρική κλίνη, σηκώθηκε τρεις φορές και έδειξε στους παρευρισκόμενους ανθρώπους πως ο νεκρός Στρατόνικος, χωρίς να έχει σταθεί όρθιος, είχε, απλώς, σηκώσει το κεφάλι του και το κινούσε ανοίγοντας τα μάτια του και σκύβοντας προς το Σίμωνα. Το πλήθος προς στιγμήν πείστηκε για την ανάσταση του νεκρού Στρατονίκου. Όταν, όμως, μετά από παρότρυνση του Πέτρου απομακρύνουν απ’ τη νεκρική κλίνη τον Σίμωνα και εξετάζουν το νεκρό διαπιστώνουν πως αυτός βρίσκεται στην ίδια νεκρική κατάσταση στην οποία βρισκόταν και πριν. Είναι αξιοσημείωτη η ευκολία με την οποία οι Ρωμαίοι πείστηκαν για την ανάσταση, ενώ ο νεκρός δεν είχε καν σηκωθεί απ’ την κλίνη του. Αυτήν την ευπιστία ο Απόστολος Πέτρος δεν την απέδωσε σε ανοησία ή ηλιθιότητα αλλά σε δαιμονική σκότωση και τύφλωση των καρδιών αλλά και των αισθήσεων των ανθρώπων. Στη συνέχεια, ο Πέτρος ανέστησε στην πραγματικότητα το Νικόστρατο και οι Ρωμαίοι διεπίστωσαν την διαφορά μεταξύ της ψευτοανάστασης του Σίμωνα απ’ την πραγματική ανάσταση που επετέλεσε ο Πέτρος. Στις Πράξεις Πέτρου αναφέρεται πως ο Σίμων έκανε και άλλοτε πολλούς νεκρούς να ζωντανέψουν και να κινηθούν, όπως έκανε και με τον Στρατόνικο. Ο δριμύς όμως και συνεχής έλεγχος του Πέτρου ακύρωσε, τελικά, το έργο του. Βλ. Πράξεις Πέτρου, 28, Καραβιδοπούλου Ιωάννη, Απόκρυφα Χριστιανικά κείμενα Β΄, Απόκρυφες Πράξεις Επιστολές Αποκαλύψεις, Βιβλική Βιβλιοθήκη 29, Εκδόσεις Πουρναρά, Θεσσαλονίκη 2004, σελ. 131-32 και 135-36. Σύμφωνα με τους Ανδρέα και Αρέθα Καισαρείας είναι πιθανόν ο Αντίχριστος να δείξει με απάτη πως ανασταίνει κάποιον απ’ τους άρχοντές του. Βλ. Ανδρέα Καισαρείας, Ε. Α., 333, Αρέθα Καισαρείας, Ε. Α., σελ. 374. Το γεγονός πως στο αμφιβαλλόμενο έργο του Αγίου Αθανασίου αναφέρεται πως υπήρχε η άποψη πως ο Αντίχριστος θα έκανε όλα τα άλλα σημεία αλλά δεν θα ήγειρε νεκρό δείχνει τη βαρύνουσα σημασία του θαύματος της ανάστασης. Βλ. Μεγάλου Αθανασίου, αμφιβαλλόμενα, Προς Αντίοχον Άρχοντα, Β.Ε.Π.Ε.Σ. 6, σελ. 132, « Ἐρώτησις ΡΙ΄. Λέγουσί τινες, ὅτι οὐ δύναται ὁ Ἀντίχριστος νεκρόν ἄνθρωπον ἀναστῆσαι. Ἐπεί πάντα τά λοιπά σημεῖα ποιεῖ ».
845. Βλ. Κυρίλλου, Κατήχησις ΙΕ΄, ΙΔ΄, 889 και Ε.Π.Ε. 2, σελ. 140, « Ὁ γάρ πατήρ τοῦ ψεύδους τά τοῦ ψεύδους ἔργα φαντασιοσκοπεῖ, ἵνα τά πλήθη νομίση θεωρεῖν νεκρόν ἐγειρόμενον τον μη ἐγειρόμενον και χωλούς περιπατοῦντας και τυφλούς ἀναβλέποντας, μη γενομένης τῆς ἰάσεως ». Στην ευρύτερη χριστιανική γραμματεία ο Αντίχριστος εμφανίζεται να εγείρει παραλύτους, να καθαρίζει λεπρούς και να απελαύνει δαίμονες. Βλ. Περί Συντελείας, ΧΧΙΙΙ, σελ. 285, « εἶτα καί τέρατα ποιήσει, λεπρούς καθαρίζων, παραλύτους ἐγείρων, δαίμονας ἀπελαύνων … ». Αξίζει να σημειωθεί πως και στις Πράξεις Πέτρου λ.χ. αναφέρεται πως ο Σίμων έκανε χωλούς και τυφλούς να φαίνονται υγιείς για λίγο ( Βλ. Πράξεις Πέτρου, 31, Καραβιδοπούλου Ιωάννου, ο.π. σελ. 135 και σελ. 100 ). Οι ιάσεις αυτές, όμως, δεν είχαν χρονική διάρκεια. Και σήμερα, ακόμη, αναφέρονται τέτοιες πραγματικές, μάλιστα, ιάσεις από αιρετικούς θαυματοποιούς που, όμως, έχουν περιορισμένη χρονική διάρκεια. Δεν αντέχουν στο χρόνο. Έτσι διαβάζουμε π.χ. πως άνθρωποι τυφλοί βρήκαν το φως τους, αλλά την επόμενη ημέρα ξύπνησαν τυφλοί κ.ο.κ.. Βλ. Δαμασκηνού Ιερομονάχου, Η δράσις της Μαγείας στην Αφρική, Ορθόδοξος Κυψέλη, Θεσσαλονίκη α.χ., σελ. 103-105.
846. Βλ. Εφραίμ, Λόγος εις την Παρουσίαν του Κυρίου, σελ. 112, « ἀλλάσσων τάς μορφάς », και Ρωμανού, Εις την Β΄ Παρουσίαν, Θ΄, σελ. 269, « ἐκ μορφῆς εἰς ἑτέραν μορφήν μεταβάλλεται ». Αναφορές για μεταβολές μορφών δεν είναι άγνωστες στην ορθόδοξη παράδοση. Μια τέτοια περίπτωση αναφέρεται στον βίο του Αγίου Μακαρίου του Αιγυπτίου. Κάποια γυναίκα με μαγική επενέργεια εμφάνιζε την όψη φοράδας. Ο Άγιος την απεκατέστησε στην αρχική ανθρώπινη μορφή της. Βλ. Περί του Αγίου Μακαρίου του Αιγυπτίου, P.G. 34, 180-1. Για μεταμορφώσεις ανθρώπων σε άλογα ζώα βλ. και Αυγουστίνου, Η Πολιτεία του Θεού, σελ. 294-5. Τα περισσότερα θαύματα των μάγων βασίζονται στην ψευδαίσθηση. Πρόκειται για οφθαλμαπάτη των ορώντων. Βλέπουν κάτι διαφορετικό από αυτό που, πραγματικά, υπάρχει ή συμβαίνει. Αυτό συνέβη και στην περίπτωση που αναφέρεται στον βίο του Αγίου Μακαρίου του Αιγυπτίου. Όλοι, ακόμη και οι μαθητές του Αγίου, είχαν ενώπιόν τους έναν άνθρωπο αλλά νόμιζαν πως βλέπουν ένα ζώο. Μόνο ο Άγιος έβλεπε κανονικά την μορφή της γυναίκας και δεν απατήθηκε. Η γυναίκα λοιπόν δεν είχε αλλάξει μορφή. Αλλά οι άλλοι την έβλεπαν διαφορετικά. Κάτι τέτοιο, προφανώς, θα συμβεί και με τον Αντίχριστο που θα αλλάζει μορφές ή και με την υπόδειξη του ανύπαρκτου χρυσού. Παρόμοια θαύματα γράφεται πως επιτελούσαν και οι λεγόμενοι « ψηφάδες ». Βλέπε και Θεοδωρήτου Κύρου, Ερμηνεία εις την Β΄ Θεσσαλονικείς, Β΄, Θ-Ι΄, P.G. 82, σελ. 667-8, “ Διδάσκει δέ ὡς τά ἐσόμενα οὐκ ἀληθῆ θαύματα. Τοιαῦτα δέ ποιοῦσι καί οἱ ἀπό τῶν ψήφων τάς ἐπωνυμίας ἔχοντες. Δεικνύουσι γάρ χρυσόν οὐκ ἀληθῶς ὄντα χρυσόν, καί ἕτερά τινα, ἅ μετ’ ὀλίγον ἐλέγχονται ”. Στην ευρύτερη χριστιανική γραμματεία παρουσιάζει ενδιαφέρον η αναφορά στο αμφιβαλλόμενο έργο του Μ. Αθανασίου « Προς Αντίοχον » πως η μεταβολή της μορφής επιτυγχανόταν με τη δύναμη της φαντασίας, με οφθαλμαπάτη. Ο Διάβολος δεν έχει τη δύναμη να μεταβάλει την ανθρώπινη φύση σε κτηνώδη. Βλ. σχετικά Μεγάλου Αθανασίου, αμφιβαλλόμενα, Προς Αντίοχον Άρχοντα, Β.Ε.Π.Ε.Σ. 6, σελ. 138, « Εἰ ἠδύνατο ἐξ ἀνθρώπου ζῶον ἀπεργάσασθαι, πάντως ἴσχυσε καί ἐξ ἀλόγου ἄνθρωπον συστήσασθαι λογικόν. Ἀλλ’ οὐκ ἔστι τοῦτο. Μή γένοιτο! Ἀλλ’ ὥσπερ οἱ λεγόμενοι Ψηφάδες, καί πάλιν αὐτός ὁ Ἀντίχριστος ἐρχόμενος ἐν φαντασίᾳ πλανᾶ τούς ὀφθαλμούς τῶν ἀνθρώπων χρυσίον αὐτοῖς πολλάκις ἤ ἄργυρον ὑποδεικνύς, οὕτω καί οἱ λέγοντες ἐξ ἀνθρώπου ζῷον ποιεῖν τούς ὁρῶντας καί μόνον ἀπατῶσιν. Ἐπεί τόν κατ’ εἰκόνα καί ὁμοίωσιν Θεοῦ γενόμενον ἄνθρωπον κτῆνος ποιῆσαι οὐ δύνανται ». Στα ψευδοκλημέντια αναφέρεται πως τέτοια θαύματα αναφέρεται πως επιτελούσε και ο μάγος Σίμων, ο οποίος είχε την ικανότητα να παίρνει τη μορφή άλλων ανθρώπων ή και ζώων, ή να γίνεται διπρόσωπος. Μάλιστα, δεν είχε την ικανότητα να μετασχηματίζει μόνο τον εαυτό του αλλά μπορούσε να κάνει το ίδιο και σε άλλους δίνοντας, όποια μορφή ήθελε, σε όποιον ήθελε. Αναφέρεται πως, όταν κάποτε καταζητούνταν ως πλάνος και απατεώνας απ’ τον Νέρωνα, απέδρασε δίνοντας τη μορφή του στον μαθητή του Πέτρου Φαύστο, ο οποίος διωκόμενος απ’ όλους για την ανόσια μορφή του, σα να ήταν ο Σίμων, κατέφυγε στενοχωρημένος και δακρυσμένος στον Πέτρο. Αυτός, παρόντων των μαθητών του, τον αποκατέστησε με την επίκληση του αληθινού Θεού στην αρχική και ιδιαίτερη μορφή του. Βλ. Κλήμεντος Ρώμης, Των Πέτρου επιδημίων κηρυγμάτων επιτομή, Ομιλία Κ΄, 12, Ε.Π.Ε. Αποστολικοί Πατέρες 3, σελ. 248 κ.εξ..
847. Βλ. Ρωμανού, Εις την Β΄ Παρουσίαν, Θ΄, σελ. 269, « εἰς ἀέρα διίπταται ». Στις πράξεις Πέτρου αναφέρεται πως τέτοιο θαύμα είχε επιτελέσει και ο Σίμων ο μάγος, ο οποίος υψώθηκε στον αέρα και τον έβλεπαν όλοι στη Ρώμη να περνά πάνω απ’ τους ναούς και τους λόφους της. Προφανώς, επρόκειτο για πραγματική αιώρηση διότι μετά από προσευχή του Πέτρου έπεσε και τραυματίστηκε. Σε διάφορα μεταγενέστερα των Πράξεων Πέτρου κείμενα αναφέρεται πως ο Σίμων σκοτώθηκε απ’ την πτώση. Στις Πράξεις Πέτρου δεν αναφέρεται κάτι τέτοιο, αλλά αντίθετα, πως ο Πέτρος προσευχήθηκε να μην πεθάνει ο Σίμων αλλά να σπάσει το πόδι του σε τρία σημεία, όπως και έγινε. Ο θάνατός του, σύμφωνα με τις Πράξεις Πέτρου, συνέβη όχι στη Ρώμη αλλά στην Ταρακίνα μετά από εγχείρηση. Βλ. Πράξεις Πέτρου, Καραβιδοπούλου Ιωάννου, ο.π., σελ. 136-7. Σχετικά με τις δύο παραδόσεις για το θάνατο του Σίμωνα βλέπε Jacques Lacarriere, Οι ένθεοι, 3η έκδοση, Εκδόσεις Χατζηνικολή, σελ. 41. Γενικά, για τον Σίμωνα βλ. ο.π., σελ. 34-41. Σύμφωνα με κάποια κείμενα ο Σίμων μπορούσε να πετάει, διότι τον κρατούσαν οι δαίμονες. Βλ. Γεωργίου Μοναχού, Χρονικόν, Teubner, Leipzig, 1904, σελ. 374, « Μετεωρισθείς υπό δαιμόνων ίπτατο μετάρσιος ». Μετά την προσταγή του Πέτρου στους δαίμονες να τον αφήσουν « κατηνέχθη μετά ήχου πολλού και συνετρίβη ». Έτσι, την πτήση διαδέχθηκε η πτώση.
848. Βλ. Εφραίμ, Λόγος εις την Παρουσίαν του Κυρίου, σελ. 121, « Παρεστώτων και ἄλλων πολλῶν δήμων και εὐφημούντων αὐτόν διά τάς φαντασίας, βάλλει φωνήν ἰσχυράν ὥστε σαλευθῆναι τον τόπον, ἐν ᾦ οἱ ὄχλοι αὐτῶ παρεστήκασι: γνῶτε, πάντες οἱ λαοί, τήν ἐμήν δύναμιν και ἐξουσίαν ».
849. Βλ. Εφραίμ, Λόγος εις την Παρουσίαν του Κυρίου, σελ. 121, « Μεθιστᾶ ὄρη ἐν ὀφθαλμοῖς τῶν θεωρούντων και νήσους ἀνάγει ἐκ τῆς θαλάσσης ». Στην ευρύτερη χριστιανική γραμματεία βλ. « Περί Συντελείας », ΧΧVI, σελ. 286, « μεταστήσει ὄρη ἐν ὀφθαλμοῖς τῶν θεωρούντων ».
850. Βλ. Εφραίμ, Εις την παρουσίαν του Κυρίου ( ΙΙ ), Οσίου Εφραίμ του Σύρου έργα, Εκδόσεις Το περιβόλι της Παναγίας, τ. Δ΄, Θεσσαλονίκη 1992, σελ. 190, « Ὁμοίως δέ ἐπιβαίνει ἐπάνω τῆς ἀβύσσου καί ὥσπερ ἐπί ξηρᾷ περιπατεῖ ἐπ’ αὐτῇ… Καί μετά ταῦτα ἐπιβαίνει ἐπί τό ὕδωρ τῆς θαλάσσης καί ὡς ἐπί ξηρᾶς• οὕτως περιπατεῖ ἐπί τοῦ ὕδατος, καί οὕτως φαντάζει καί πλανᾷ τόν κόσμον ». Στην ευρύτερη χριστιανική γραμματεία βλ. Περί Συντελείας, ΧΧVI, σελ. 286, « περιπατήσει τήν θάλασσαν ἀβρόχοις ποσίν ».851. Βλ. Εφραίμ, Εις την παρουσίαν του Κυρίου ( ΙΙ ), Οσίου Εφραίμ του Σύρου έργα, Εκδόσεις Το περιβόλι της Παναγίας, τ. Δ΄, Θεσσαλονίκη 1992, σελ. 190.
852. Βλ. Εφραίμ, Λόγος εις την Παρουσίαν του Κυρίου, σελ. 112, « ὅταν πάλιν δεικνύη ἐαυτόν, ὥσπερ θεόν, ἐν φαντάσμασι φοβεροῖς ἐν τῷ ἀέρι ἱπτάμενον και πάντας τους δαίμονας ἐν τῷ ἀέρι ἐπηρμένους, ὥσπερ ἀγγέλους ἔμπροσθεν τοῦ τυράννου. Βοά γάρ ἐν ἰσχύι, ἀλλάσσων τάς μορφάς ἐκφοβῶν ἀμέτρως ἅπαντας τους ἀνθρώπους », Ρωμανού, Εις την Β΄ Παρουσίαν, Θ, σελ. 269, « καί σχηματίζει ὥσπερ ἀγγέλους τούς δαίμονας πανούργως τοῖς αὐτοῦ ὑπηρετεῖσθαι ἐπιτάγμασι σπουδαίως ». Στην ευρύτερη χριστιανική γραμματεία βλ. Περί Συντελείας, ΧΧΙΧ, σελ. 287, « Βλέπετε τήν πλάνην τοῦ ἐχθροῦ, γινώσκετε τάς μηχανάς τοῦ δολίου, πῶς διά παντός σκοτίσαι βούλεται τόν νοῦν τῶν ἀνθρώπων. Τούς γάρ δαίμονας αὐτοῦ ἀποδείξει ὡς ἀγγέλους φωτεινούς καί στρατιάς ἀσωμάτων παρεισάξει ὧν οὐκ ἔστιν ἀριθμός, καί ἔμπροσθεν πάντων ἀναδεικνύει αὐτόν εἰς τόν οὐρανόν ἀναλαμβανόμενον μετά σαλπίγγων καί ἤχων καί κραυγῆς ἰσχυρᾶς εὐφημούντων αὐτόν ἀδιηγήτοις ὕμνοις καί ἐκλάμπων ὥσπερ φῶς ὁ τῆς σκοτίας κληρονόμος, καί ποτέ μέν εἰς οὐρανούς ἀνιπτάμενος, ποτέ δέ ἐπί γῆς κατερχόμενος ἐν δόξῃ μεγάλῃ, ποτέ δέ καί ὡς ἀγγέλους τούς δαίμονας ἐπιτάσσων τοῦ ποιεῖν τά θελήματα αὐτοῦ μετά πολλοῦ φόβου καί τρόμου ». Σχετικά με την εμφάνιση του Αντιχρίστου στον ουρανό ισχύουν όσα προαναφέραμε. Η μεταμφίεση των δαιμόνων σε Αγγέλους φωτός μαρτυρείται και απ’ την Αγία Γραφή ενώ αναφέρεται, συχνά, στην ορθόδοξη παράδοση και, ιδιαίτερα, στην ασκητική γραμματεία ως ένα απ’ τα τεχνάσματα του διαβόλου προκειμένου να παραπλανήσει μοναχούς και να τους πείσει να τον προσκυνήσουν νομίζοντας πως προσκυνούν τον Χριστό. Η όλη εικόνα της εμφάνισης του Αντιχρίστου στον ουρανό, όπως περιγράφεται στο « Περί Συντελείας », εμφανίζει φοβερή ομοιότητα με τέτοιες εμφανίσεις του διαβόλου. Στο έργο με τους βίους των Αγίων Μακαρίων, στη διήγηση « περί Ουάλεντος », αναφέρεται πως ο διάβολος, ο αντίχριστος, όπως ονομάζεται ο διάβολος στο συγκεκριμένο κείμενο, εμφανίστηκε στον μοναχό Ουάλη με όλα αυτά τα συνοδευτικά στοιχεία, που οι Πατέρες λένε πως θα εμφανίζει ο Αντίχριστος στις παρουσίες του. Βλ. Βίοι Αγίων Μακαρίων Αιγυπτίου και Αλεξανδρινού, 3, Περί Ουάλεντος, P.G. 34, 204, « Πληροφορηθείς οὖν ὁ διάβολος, ὅτι εἰς ἄκρον αὐτῷ πείθεται, σχηματίζει ἑαυτόν εἰς τόν Σωτῆρα, καί παραγίνεται προς αὐτόν νυκτός ἐν φαντασίᾳ μετά δαιμόνων χιλίων λαμπαδηφόρων δεικνύων τροχόν πύρινον, καί ἐν μέσῳ τόν Σωτῆρα σχηματίζων … ».
853. Περί Συντελείας, ΧΧΙΙΙ, σελ. 285 « δαίμονας ἀπελαύνων ». Αρμόζει, κατά τη γνώμη μας, η παράθεση, σ’ αυτό το σημείο του σχολίου που αναφέρεται στο αμφιβαλλόμενο έργο του Αγίου Αθανασίου « Προς Αντίοχον » πάνω στο ζήτημα της εκδίωξης δαιμόνων από « φαρμακούς ». Βλ. Μεγάλου Αθανασίου, Αμφιβαλλόμενα, Προς Αντίοχον Άρχοντα, Β.Ε.Π.Ε.Σ. 6, σελ. 138, « Ἐρώτησις ρκε΄, Πῶς καί φαρμακοί τινες ἐκδιώκουσιν ἐξ ἀνθρώπων δαίμονας. Ἀπόκρισις, Τοῦ Χριστοῦ ἐν τοῖς ἁγίοις Εὐαγγελίοις λέγοντος, ὅτι “ Εἰ ὁ Σατανᾶς τόν Σατανᾶν ἐκβάλλει, ἡ βασιλεία αὐτοῦ οὐχ ἵσταται ”, εὔδηλον, ὅτι δαίμονα φαρμακός οὐ διώκει, ἀλλ’ ὁ δαίμων ὁ ἐν τῷ δαιμονιζομένῳ ἀνθρώπῳ οἰκῶν ἑκουσίως ὑποχωρεῖ προς τό ἀπατηθῆναι τούς ἀνθρώπους, καί ἀντί τοῦ προστρέχειν προς Θεόν, πείθει προς τούς φαρμακούς τρέχειν ».
854. Βλ. Περί Συντελείας, ΧΧΙΙΙ, σελ. 285 « περί τῶν πόρρω ὡς ἐνεστώτων διαγγέλων ». Στην εποχή μας μια τέτοια πράξη είναι εφικτή, απλά, με την βοήθεια της σύγχρονης τεχνολογίας. Θα προξενούσε κατάπληξη μόνο αν συνέβαινε, απόλυτα ταυτόχρονα με το μακρινό γεγονός και, αποδεδειγμένα, χωρίς τη συνδρομή τεχνικών μέσων.
855. Βλ. Περί Συντελείας, ΧΧVI, σελ. 286, « ποιήσει τήν ἡμέραν σκότος καί τήν νύκτα ἡμέραν, τόν ἥλιον μεταστρέψει ὅπου βούλεται καί ἀπαξαπλῶς πάντα τά στοιχεῖα τῆς γῆς καί τῆς θαλάσσης ἐν δυνάμει τῆς φαντασίας αὐτοῦ ἐνώπιον τῶν θεωρούντων ἀναδείξει ὑπήκοα ».
856. Βλ. Μεγάλου Αθανασίου, αμφιβαλλόμενα, Προς Αντίοχον Άρχοντα, Β.Ε.Π.Ε.Σ. 6, σελ. 138, « Ἀλλ’ ὥσπερ οἱ λεγόμενοι Ψηφάδες, καί πάλιν αὐτός ὁ Ἀντίχριστος ἐρχόμενος ἐν φαντασίᾳ πλανᾶ τούς ὀφθαλμούς τῶν ἀνθρώπων χρυσίον αὐτοῖς πολλάκις ἤ ἄργυρον ὑποδεικνύς ». Παρόμοια θαύματα επιτελούσαν παλαιότερα οι « Ψηφάδες ». Βλ. Θεοδωρήτου Κύρου, Ερμηνεία εις την Β΄ Θεσσαλονικείς, P.G. 83, σελ. 668, “ Διδάσκει δέ ὡς τά ἐσόμενα οὐκ ἀληθῆ θαύματα. Τοιαῦτα δέ ποιοῦσι καί οἱ ἀπό τῶν ψήφων τάς ἐπωνυμίας ἔχοντες. Δεικνύουσι γάρ χρυσόν οὐκ ἀληθῶς ὄντα χρυσόν, καί ἕτερά τινα, ἅ μετ’ ὀλίγον ἐλέγχονται ”.
857. Βλ. Ιωάννου Χρυσοστόμου, Εις την Β΄ προς Θεσσαλονικείς, Ομιλία Δ΄, Α΄, P.G. 62, 487 και Ε.Π.Ε. 23, σελ. 70, « καί τέρασι, φησί, ψεύδους, ἤτοι διεψευσμένοις ἤ εἰς ψεῦδος ἄγουσι » και Αυγουστίνου, Η Πολιτεία του Θεού, Κ΄, ΙΘ΄, σελ. 119. Στην ευρύτερη χριστιανική γραμματεία βλ. Ωριγένους, Κατά Κέλσου, Β, L, Β.Ε.Π.Ε.Σ. 10, σελ. 159, « ὡς γάρ οὐχ ὁμοία δύναμις τῶν ἐν Αἰγύπτω ἐπαοιδῶν τῇ ἐν τῷ Μωυσεῖ παραδόξῳ χάριτι, ἀλλά τό τέλος διήλεγχε τά μέν τῶν Αἰγυπτίων ὄντα μαγγανείας τῇ δέ τοῦ Μωυσέως Θεῖα. Οὕτως τά μέν τῶν ἀντιχρίστων σημεῖα καί τέρατα λέγεται εἶναι ψεύδους ἐν πᾷσῃ ἀπάτῃ ἀδικίας τοῖς ἀπολλυμένοις ἰσχύοντα, τά δέ τοῦ Χριστοῦ καί τῶν μαθητῶν αὐτοῦ καρπόν ἔσχεν οὐκ ἀπάτην ἀλλά σωτηρίαν ψυχῶν ».
858. Βλ. Θεοφυλάκτου, Εξήγησις εις την Β΄ προς Θεσσαλονικείς, P.G. 124, σελ. 1344.
859. Βλ. Αυγουστίνου, Η Πολιτεία του Θεού, Κ΄, ΙΘ΄,σελ. 119.
860. Εφραίμ, Λόγος εις την Παρουσίαν του Κυρίου, σελ.121. Βλ. και Συναξάριον Κυριακής της Απόκρεω, σελ. 32, « καί θαύματα ἐκτελέσει, ὅσα δήτα καί ὁ Χριστός ἐνήργησε, καί νεκρούς ἀναστήσει, πλήν κατά φαντασίαν ἅπαντα πράξει… ».
861. Εφραίμ, Λόγος εις την Παρουσίαν του Κυρίου, σελ. 116,118.
862. Εφραίμ, Λόγος εις την Παρουσίαν του Κυρίου, σελ. 112.
863. Ιωάννου Δαμασκηνού, Εις την Β΄ προς Θεσσαλονικείς, Ε.Π.Ε. 12, σελ. 284, « ἐν πάση πλάνη δοκούντων σημείων ».
864. Ρωμανού, Εις την Β΄ Παρουσίαν, Θ, σελ. 269.
865. Θεοδωρήτου Κύρου, Αιρετικής κακομυθίας επιτομή, Ε΄, ΚΓ΄, P.G. 83, 525.
866. Θεοδωρήτου Κύρου, Αιρετικής κακομυθίας επιτομή, Ε΄, ΚΓ΄, P.G. 83, 528.
867. Θεοδωρήτου Κύρου, Ερμηνεία εις την Β΄ Θεσσαλονικείς, Β΄, Θ-Ι΄, P.G. 82, 668.
868. Βλ. Εφραίμ, Εις την παρουσίαν του Κυρίου ( ΙΙ ), Οσίου Εφραίμ του Σύρου έργα, Εκδόσεις « Το περιβόλι της Παναγίας », τ. Δ΄, Θεσσαλονίκη 1992, σελ. 189, « Καί τρέχει μέν τό ὄρος ἐν ὀφθαλμοῖς θεατῶν, μή κινηθέν παντελῶς τῶν αὐτοῦ θεμελίων… ». Βλ. και σελ. 190.
869 Κυρίλλου Ιεροσολύμων, Κατήχησις ΙΕ΄, IΔ΄, P.G. 33, 889.
870. Βλ. Αυγουστίνου, Η Πολιτεία του Θεού, σελ. 119. Στην ευρύτερη χριστιανική γραμματεία βλ. Μεγάλου Αθανασίου, αμφιβαλλόμενα, Προς Αντίοχον άρχοντα, ο.π., σελ. 138, « Τό εἰπεῖν τόν Ἀπόστολον περί τοῦ Ἀντιχρίστου, ὅτι ἐν πᾶσι σημείοις καί δυνάμεσι πλάνης, εὔδηλον ὅτι καί νεκρόν δείκνυσιν ἐγειρόμενον, οὐκ ἐν ἀληθείᾳ, ἀλλ’ ἐν φαντασίᾳ », Οικουμενίου, Ε.Α., VIII, σελ. 192, « κλέπτων δέ τούς ὀφθαλμούς τῶν ὁρώντων, ὥσπερ καί οἱ φαρμακοί ἐνώπιον τοῦ Φαραώ. ἑνί γάρ ἐστρατηγοῦντο δαίμονι πλάνῳ ἐκεῖνοι καί οὗτος », « Περί Συντελείας », ΧΧΙΙΙ, σελ. 284-5, « Μετά δέ τούτων ἁπάντων σημεῖα ἐπιτελέσει καί θαύματα φοβερά, ἀλλ’ οὐκ ἀληθῆ, ἀλλ’ ἐν πλάνῃ, ὅπως πλανήσῃ τούς ὁμοίους αὐτῷ ἀσεβεῖς », Ανδρέα Καισαρείας, Ε.Α., ΛΣΤ΄, 333, και Αρέθα Καισαρείας, Ε.Α., ΛΣΤ΄, σελ. 374, « διά γοητεῖας ἀπατηλῶς ἀνίστασθαι δόξαι ».
871. Ιωάννου Χρυσοστόμου, Εις την Β΄ προς Θεσσαλονικείς επιστολή, Ομιλία Δ΄, Α΄, P.G. 62, 487 και Ε.Π.Ε. 23, σελ. 70. Βλέπε και Θεοφυλάκτου, Εξήγησις εις την Β΄ προς Θεσσαλονικείς, P.G. 124, 1344. Στην ευρύτερη χριστιανική γραμματεία βλ. Αρέθα Καισαρείας, Ε.Α., ΛΣΤ΄, σελ. 374.
872. Βλ. Κυρίλλου Ιεροσολύμων, Kατήχησις ΙΕ΄, ΙΒ΄, P.G. 33, 885 και Ε.Π.Ε. 2, σελ. 136, « σημείοις τε καί τέρασι, τοῖς ἐκ μαγικῆς ἀπάτης ψευδέσιν ». Σ’ αυτό το σημείο δεν θα ήταν άσκοπο να διακρίνουμε μεταξύ των θαυμάτων της δαιμονικής απάτης και των θαυμάτων της ανθρώπινης απάτης. Θαύμα δαιμονικής απάτης είναι όταν ο διάβολος δείχνει κάτι που δεν συμβαίνει στην πραγματικότητα. Το θαύμα αυτό συμβαίνει με δαιμονική ενέργεια. Το θαύμα της ανθρώπινης απάτης γίνεται με τεχνικά μέσα, με ανθρώπινη ενέργεια, με τη χρήση της επιστημονικής γνώσης, χωρίς την παρέμβαση δαιμονικών δυνάμεων ( Σχετικά με τη μαγεία ως απάτη, ταχυδακτυλουργικά τρυκ, φαινόμενα οφθαλμαπάτης κ.τ.λ. βλ. και Richard Kieckheter, H μαγεία στο Μεσαίωνα, Εκδόσεις Κωσταράκη, Αθήνα 1991, σελ. 144-9 ). Μια τέτοια περίπτωση αναφέρεται και στην Παλαιά Διαθήκη, στο « Βηλ και Δράκων ». Ένας δράκων υποτίθεται πως έτρωγε τα φαγητά που άφηναν στο ναό οι πιστοί του. Στην πραγματικότητα τα έτρωγαν οι ειδωλολάτρες Ιερείς με τις οικογένειές τους. Ο Δανιήλ με σοφία αποκάλυψε την απάτη. Ένα τέτοιο παράδειγμα αναφέρει και ο Αυγουστίνος σχετικά με ένα άγαλμα σ’ έναν ειδωλολατρικό ναό, που φαινόταν να στέκεται μετέωρο στον αέρα. Στην πραγματικότητα, αυτό συνέβαινε με τη χρήση δύο ισχυρών μαγνητών που βρίσκονταν στην οροφή και το πάτωμα του ναού ( Βλ. Αυγουστίνου, City of God, CCEL, Grand Rapids, New York 1890, σελ. 457 ). Για παρόμοια τεχνάσματα βλ. και Δεσπότη Σωτηρίου, Η Αποκάλυψη του Ιωάννη, ο.π., σελ. 167-169. Κάποιοι απ’ τους σύγχρονους μάγους, μετέρχονται και τα δύο είδη απάτης, με αποτέλεσμα να καθίσταται δυσχερές για κάποιον να διακρίνει τί είναι ανθρώπινη καί τί δαιμονική απάτη.
873. Βλ. Αυγουστίνου, Η Πολιτεία του Θεού, ΙΘ΄, σελ. 119. Βλ. και Βέδα, Ε.Α., P.L. 93, 171 και Marshall, σελ. 92.
874. Στην ευρύτερη χριστιανική γραμματεία για την πιθανότητα τέλεσης πραγματικών θαυμάτων απ’ τον Αντίχριστο κάνουν λόγο και οι δύο Αρχιεπίσκοποι Καισαρείας, Ανδρέας και Αρέθας. Βλ. Ανδρέα, Ε.Α., ΛΖ΄, 337, « Οὐ θαυμαστόν δέ ἐν οφθαλμοῖς τῶν ἀπατωμένων πῦρ ὁρᾶσθαι οὐρανόθεν κατερχόμενον. Ὅπου γε καί ἐν τῇ τοῦ Ἰώβ ἱστορία τοῦτο κατεληλυθός καί τά κτήνη αὐτοῦ κατηναλωκός, κατά θείαν συγχώρησιν καί σατανικήν ἐνέργειαν, μεμαθήκαμεν », και Αρέθα Καισαρείας, Ε.Α., ΛΖ΄, σελ. 380.
875. Βλ. Ιγνατίου Μπριαντσιανίνωφ Επισκόπου Σταυρουπόλεως, Θαύματα και σημεία, Μετάφραση Επίσκοπος Νικοπόλεως Μελέτιος, Ε΄ Έκδοση, Πρέβεζα 2000, σελ. 34-36.
876. Εφραίμ, Λόγος εις την Παρουσίαν του Κυρίου, σελ. 118, « Νοεῖν ἡμᾶς δεῖ, ἀδελφοί, μετά πάσης ἀκριβείας, τά τοῦ ἐχθροῦ φαντάσματα ἄστοργα ὑπάρχοντα ». Πολύ ενδιαφέρουσες είναι οι απόψεις που εκφράζει πάνω σ’ αυτό το θέμα ο Ωριγένης. Κατά τον αλεξανδρινό ερμηνευτή το « τέλος », το αποτέλεσμα και ο καρπός του θαύματος αποτελεί το διαχρονικό κριτήριο βάσει του οποίου κρίνεται και η ποιότητά του. « Ποιός θα μπορούσε να ισχυριστεί χωρίς να έλθει σε αντίθεση με τη λογική », σημειώνει, « πως ο κρείττων και ανώτερος βίος των χριστιανών που ολοένα και συστέλλει τα έργα της κακίας υπήρξε αποτέλεσμα απάτης; Στην αρχαία Αίγυπτο το αποτέλεσμα ήταν που διήλεγχε τα θαύματα των Αιγυπτίων μάγων ως δαιμονικές μαγγανείες και απεδείκνυε τα θαύματα του Μωυσή ως θεϊκά θαύματα. Και το “ τέλος ” θα ελέγξει τα θαύματα του Αντιχρίστου ως “ τέρατα ψεύδους ” ». Το « τέλος », είναι ένα από τα διαχρονικά κριτήρια διάκρισης των θαυμάτων του Χριστού απ’ τα σατανικά θαύματα. Αν τα θαύματα αποβαίνουν εις βλάβην των ψυχών των ανθρώπων, τότε είναι σατανικά. Αν αποβαίνουν στην « των ηθών επανόρθωσιν », τότε είναι θεϊκά. Βλ. Ωριγένους, Κατά Κέλσου, Β, L, Β.Ε.Π.Ε.Σ. 10, σελ. 159-160. Άλλο διαχρονικό κριτήριο διάκρισης και αναγνώρισης της ποιότητας των θαυμάτων που αναφέρει ο Ωριγένης είναι ο βίος και το ήθος αυτού που επιτελεί τα θαύματα. Ο βίος και το ήθος του Αντιχρίστου θα είναι άλλο ένα σημείο αναγνώρισης της σατανικής ποιότητάς τους ( Πρβλ. και Μθ. 7,15 κ.εξ. « … ἀπό τῶν καρπῶν αὐτῶν ἐπιγνώσεσθε αὐτούς … » ). Ο Ωριγένης τονίζει τη διαφορά μεταξύ των θαυμάτων του Χριστού και των Αγίων, και των γοητειών των διαφόρων μάγων και του Αντιχρίστου λέγοντας πως τα δεύτερα δεν θα είναι ομογενή αλλά ετερογενή προς τα πρώτα. Και, όπως ο λύκος δεν είναι ομοιογενής με τον σκύλο ή η φάσσα δεν είναι ομοιογενής με την περιστερά, παρά το ότι φαίνεται να έχουν κάτι « παραπλήσιο » στο σχήμα του σώματος και τη φωνή, έτσι και το θαύμα που επιτελείται με τη δύναμη του Θεού δεν έχει τίποτε το όμοιο με αυτό που επιτελείται με την τεχνική της « γοητείας » και τη συνέργεια των δαιμόνων. Βλ. Ωριγένους, Κατά Κέλσου, Β, L, Β.Ε.Π.Ε.Σ. 10, σελ. 160.
877. Βλ. Εφραίμ, Λόγος εις την παρουσίαν του Κυρίου, σελ. 118.
839. Απ. 13,14-15, « καί πλανᾶ τούς κατοικοῦντας ἐπί τῆς γῆς διά τά σημεῖα ἅ ἐδόθη αὐτῷ ποιῆσαι ἐνώπιον τοῦ θηρίου, λέγων τοῖς κατοικοῦσιν ἐπί τῆς γῆς ποιῆσαι εἰκόνα τῷ θηρίῳ, ὅς εἶχε τήν πληγήν τῆς μαχαίρας καί ἔζησε. Καί ἐδόθη αὐτῷ πνεῦμα δοῦναι τῇ εἰκόνι τοῦ θηρίου, ἵνα καί λαλήσῃ ἡ εἰκών τοῦ θηρίου καί ποιήσῃ, ὅσοι ἐάν μή προσκυνήσωσι τῇ εἰκόνι τοῦ θηρίου, ἵνα ἀποκτανθῶσι ».
840. Απ 13,13, « καί ποιεῖ σημεῖα μεγάλα, καί ἵνα πῦρ ἐκ τοῦ οὐρανοῦ καταβαίνῃ εἰς τήν γῆν ἐνώπιον τῶν ἀνθρώπων ».
841. Για τη σχέση του Αντιχρίστου με τις μαγικές τέχνες βλ. και Ειρηναίου, Έλεγχος, V, 28,2, και Αυγουστίνου, Exposition on the Book of Psalms, N. York, 1886, X, σελ. 38.
842. Δεν θα ήταν άστοχη η παρουσίαση και άλλων θαυμάτων που πραγματοποίησαν μεγάλοι μάγοι διαφόρων εποχών, καθώς κάτι τέτοιο θα ήταν δυνατόν να δώσει μια πληρέστερη εικόνα περί της δύναμης της μαγείας, την οποία θα κατέχει ο Αντίχριστος. Γνωρίζοντας τί επετέλεσαν ή επιτελούν άλλοι μάγοι, θα είμαστε προετοιμασμένοι να δούμε και να αντιμετωπίσουμε τις δυνάμεις που θα πραγματοποιήσει ο Αντίχριστος. Σε σχετικό, βέβαια, βαθμό, καθώς ο Αντίχριστος θα κατέχει τη δύναμη της μαγείας σε μεγαλύτερο βαθμό από κάθε προγενέστερο μάγο. Άλλωστε, δεν θα πράτταμε κάτι διαφορετικό απ’ αυτό που έπραξαν οι Πατέρες, που ανέφεραν πως ο Αντίχριστος θα είναι μάγος όπως ο Σίμων ή ο Απολλώνιος ο Τυανεύς ( Σχετικά με την παράδοση για τη μαγεία του Απολλωνίου του Τυανέως βλ. και Παπαδοπούλου Αντωνίου, Απολλώνιος ο Τυανεύς, Η διά της προβολής του απόπειρα ενίσχυσης του εθνισμού και της καταπολέμησης του Χριστιανισμού, Θεσσαλονίκη 1966, σελ. 106-123, και Maria Dzielska, Απολλώνιος ο Τυανεύς, Στο μύθο και την Ιστορία, Μετάφραση Γιώργος Κουσουνέλος, Εκδόσεις Ενάλιος, 6η Έκδοση, Αθήνα, 2001 σελ. 87- 130 ). Γνωρίζοντας τις δυνατότητες της μαγείας, γνωρίζεις, περίπου, και τις δυνατότητες του Αντιχρίστου. Σ’ αυτή τη λογική στηρίζονταν οι Πατέρες, που έλεγαν πως ο Αντίχριστος θα επιτελέσει θαύματα παρόμοια με αυτά που επιτελούσαν διάφοροι άλλοι μάγοι. Μ’ αυτόν τον τρόπο θα είμαστε προετοιμασμένοι, δεν θα εντυπωσιαστούμε απ’ τα θαύματα του Αντιχρίστου και δεν θα πλανηθούμε. Το θέμα των ψευτοθαυμάτων του Σατανά και των υπηρετών του, ποιά είναι τα χαρακτηριστικά τους, πώς μπορεί κανείς να τα διακρίνει, ποιές οι διαφορές τους απ’ τα πραγματικά θαύματα του Θεού κ.τ.λ. είναι ευρύτατο. Εμείς, απλά, αναφέραμε κάποια στοιχεία εν συντομία και με βάση το υλικό που είχαμε στη διάθεσή μας, δηλαδή τα πατερικά κείμενα που αναφέρονται στον Αντίχριστο, και λίγα μόνο άλλα. Μια λεπτομερέστερη ανάπτυξη του θέματος θα απαιτούσε πολλές σελίδες και θα μπορούσε να είναι μια εργασία από μόνη της.
843. Βλ. Κυρίλλου Ιεροσολύμων, Κατηχησις ΙΕ΄, ΙΑ΄, P.G. 33, 884-885. Στην ευρύτερη χριστιανική γραμματεία αναφέρεται πως ο Αντίχριστος θα αναδειχθεί ο επιφανέστερος όλων των μάγων της Ιστορίας. Βλ. Αρέθα Καισαρείας Ε.Α., Λ΄, σελ. 342, « Ἐπειδή γάρ ἐν πᾶσι σημείοις καί τέρασι ψεύδους, πάντων φαρμακῶν καί ἐπαοιδῶν ἔσται περιφανέστερος ὁ ψευδόχριστος κατ’ ἐνέργειαν τοῦ Σατανᾶ », και Ανδρέα Καισαρείας, Ε.Α., Λ΄, σελ. 312.
844. Βλ. Βικτωρίνου και Ιερωνύμου, Ε.Α., CCEL, σελ. 357 και CCSL, 128-129, Κυρίλλου Ιεροσολύμων, Κατήχησις ΙΕ΄, ΙΔ΄, P.G. 33, 889 και Ε.Π.Ε. 2, σελ. 140, « Ὁ γάρ πατήρ τοῦ ψεύδους τά τοῦ ψεύδους ἔργα φαντασιοσκοπεῖ, ἵνα τά πλήθη νομίση θεωρεῖν νεκρόν ἐγειρόμενον τον μη ἐγειρόμενον και χωλούς περιπατοῦντας και τυφλούς ἀναβλέποντας, μη γενομένης τῆς ἰάσεως ». Στην ευρύτερη χριστιανική γραμματεία βλ. Μεγάλου Αθανασίου, αμφιβαλλόμενα, Προς Αντίοχον άρχοντα, Β.Ε.Π.Ε.Σ. 6, σελ. 132, Περί Συντελείας, ΧΧΙΙΙ, σελ. 285, « νεκρούς ἀνιστῶν », Ανδρέα Καισαρείας, Ε.Α., ΛΣΤ΄, 333, Αρέθα Καισαρείας, Ε.Α., ΛΣΤ΄, σελ. 374, « κεφαλήν ὡς ἐσφαγμένην, εἴτε τινα τῶν ἀρχόντων αὐτοῦ τεθανατῶσθαι καί ὑπ’ αὐτοῦ διά γοητείας ἀπατηλῶς ἀνίστασθαι δόξαι. Ὥσπερ καί Σίμων τοιαῦτα ποιῶν, ὑπό Πέτρου ἠλέγχετο τοῦ κορυφαίου τῶν Ἀποστόλων ». Σε ολόκληρη την ορθόδοξη παράδοση δεν συναντάμε περίπτωση πραγματικής ανάστασης νεκρού από μάγο. Ο Θεός είναι ο απόλυτος Κύριος της ζωής και του θανάτου. Όπως, χαρακτηριστικά, λέγει ο Άγιος Κύριλλος Ιεροσολύμων, ο Αντίχριστος θα επιτύχει με τη δύναμη της φαντασίας, ώστε τα πλήθη να βλέπουν να ανασταίνεται αυτός που στην πραγματικότητα δεν θα ανασταίνεται. Η έγερση αυτή δεν θα επιτελείται στην πραγματικότητα αλλά θα φαίνεται με τη δύναμη της φαντασίας πως, τάχα, επιτελείται. Ψευδοαναστάσεις αναφέρεται πως επιτελούσε και ο Κύνωψ, ο περίφημος μάγος της Πάτμου, που πολέμησε τον Άγιο Ιωάννη τον Θεολόγο. Ο Κύνωψ παρουσίαζε δαίμονες που έπαιρναν μορφές πεθαμένων ανθρώπων εξαπατώντας τους ανθρώπους. Βλ. « Αι περίοδοι του Αγίου Ιωάννου του Θεολόγου », Μ.Σ.Ο.Ε., Μην Σεπτέμβριος, Συναξάριον 26ης Σεπτεμβρίου, σελ. 595-6. « Λέγει προς αυτόν ο Κύνωψ. “ Θα αναστηθεί ο Υιός σου ”. Και ευθύς ήρχισε μετά φωνής μεγάλης να παρακαλεί τον φονεύσαντα καί τον φονευθέντα. Εν τω άμα δε παρουσιάσθησαν ενώπιον αυτού δύο δαίμονες εις το σχήμα των δύο ανθρώπων εκείνων ». Στον πνευματισμό συμβαίνει κάτι παρόμοιο. Δαίμονες μιμούνται τις φωνές κεκοιμημένων ανθρώπων δίνοντας την εντύπωση πως είναι οι ψυχές τους που επέστρεψαν για λίγο απ’ τον κόσμο των νεκρών. Δεν είναι άσχετη με το θαύμα της ψευδοανάστασης που εξετάζουμε και η παράδοση του διαλόγου του αρχαγγέλου Μιχαήλ με τον διάβολο « περί του Μωυσέως σώματος ». Σύμφωνα μ’ αυτήν την παράδοση, που αναφέρεται απ’ τον απόστολο Ιούδα, ο Σατανάς ήθελε να χρησιμοποιήσει το σώμα του Μωυσέως, ώστε να παραπλανήσει τους Ιουδαίους και μιλώντας μέσα απ’ αυτό να παραδώσει την δική του διδασκαλία στους ανθρώπους. Τελικά, βέβαια, αυτό δεν του επετράπη απ’ τον Θεό. Βλ. Επιστολή Ιούδα, στίχος 9, « Ὁ δέ Μιχαήλ ὁ ἀρχάγγελος, ὅτε τῷ διαβόλῳ διακρινόμενος διελέγετο περί τοῦ Μωϋσέως σώματος, οὐκ ἐτόλμησε κρίσιν ἐπενεγκεῖν βλασφημίας, ἀλλ’ εἶπεν ἐπιτιμίσαι σοι Κύριος ». Στην ευρύτερη χριστιανική γραμματεία οι ψευδοαναστάσεις που αναφέρεται πως επετέλεσαν οι Σίμων ο μάγος και Απολλώνιος ο Τυανεύς παραβάλλονται με τις ψευδοαναστάσεις που θα επιδείξει ο Αντίχριστος. Βλ. Ανδρέα, Ε.Α., ΛΖ΄, 340, « Ἱστόρηται πολλάκις γοητείαις λαλῆσαι δι’ εἰκόνων καί ξοάνων, καί δένδρων καί ὑδάτων, διά τε Ἀπολλωνίου διά τε ἑτέρων, δαίμονας, οἶμαι δέ καί διά νεκρῶν σωμάτων, ὥσπερ καί Σίμων ὁ μάγος ἔδειξε Ρωμαίοις νεκρόν κινούμενον κατά παρουσίαν του Μεγάλου Πέτρου. Εἰ καί τήν πλάνην ὀ Ἀπόστολος ἐξήλεγξε, δείξας, δι’ ὧν ἀνέστησεν αὐτός, πῶς νεκροί ἐγείρονται ». Η διήγηση σχετικά με την ψευδοανάσταση που επετέλεσε ο Σίμων υπάρχει στις Πράξεις Πέτρου και η ανάγνωσή της μπορεί να μας οδηγήσει σε χρήσιμα συμπεράσματα σχετικά με την ποιότητα, το είδος και τον τρόπο επιτέλεσης του θαύματος της ψευδοανάστασης. Σύμφωνα, λοιπόν, με τις Πράξεις Πέτρου, ο μάγος Σίμων, αφού πλησίασε το κεφάλι του νεκρού άνδρα και έσκυψε δίπλα στη νεκρική κλίνη, σηκώθηκε τρεις φορές και έδειξε στους παρευρισκόμενους ανθρώπους πως ο νεκρός Στρατόνικος, χωρίς να έχει σταθεί όρθιος, είχε, απλώς, σηκώσει το κεφάλι του και το κινούσε ανοίγοντας τα μάτια του και σκύβοντας προς το Σίμωνα. Το πλήθος προς στιγμήν πείστηκε για την ανάσταση του νεκρού Στρατονίκου. Όταν, όμως, μετά από παρότρυνση του Πέτρου απομακρύνουν απ’ τη νεκρική κλίνη τον Σίμωνα και εξετάζουν το νεκρό διαπιστώνουν πως αυτός βρίσκεται στην ίδια νεκρική κατάσταση στην οποία βρισκόταν και πριν. Είναι αξιοσημείωτη η ευκολία με την οποία οι Ρωμαίοι πείστηκαν για την ανάσταση, ενώ ο νεκρός δεν είχε καν σηκωθεί απ’ την κλίνη του. Αυτήν την ευπιστία ο Απόστολος Πέτρος δεν την απέδωσε σε ανοησία ή ηλιθιότητα αλλά σε δαιμονική σκότωση και τύφλωση των καρδιών αλλά και των αισθήσεων των ανθρώπων. Στη συνέχεια, ο Πέτρος ανέστησε στην πραγματικότητα το Νικόστρατο και οι Ρωμαίοι διεπίστωσαν την διαφορά μεταξύ της ψευτοανάστασης του Σίμωνα απ’ την πραγματική ανάσταση που επετέλεσε ο Πέτρος. Στις Πράξεις Πέτρου αναφέρεται πως ο Σίμων έκανε και άλλοτε πολλούς νεκρούς να ζωντανέψουν και να κινηθούν, όπως έκανε και με τον Στρατόνικο. Ο δριμύς όμως και συνεχής έλεγχος του Πέτρου ακύρωσε, τελικά, το έργο του. Βλ. Πράξεις Πέτρου, 28, Καραβιδοπούλου Ιωάννη, Απόκρυφα Χριστιανικά κείμενα Β΄, Απόκρυφες Πράξεις Επιστολές Αποκαλύψεις, Βιβλική Βιβλιοθήκη 29, Εκδόσεις Πουρναρά, Θεσσαλονίκη 2004, σελ. 131-32 και 135-36. Σύμφωνα με τους Ανδρέα και Αρέθα Καισαρείας είναι πιθανόν ο Αντίχριστος να δείξει με απάτη πως ανασταίνει κάποιον απ’ τους άρχοντές του. Βλ. Ανδρέα Καισαρείας, Ε. Α., 333, Αρέθα Καισαρείας, Ε. Α., σελ. 374. Το γεγονός πως στο αμφιβαλλόμενο έργο του Αγίου Αθανασίου αναφέρεται πως υπήρχε η άποψη πως ο Αντίχριστος θα έκανε όλα τα άλλα σημεία αλλά δεν θα ήγειρε νεκρό δείχνει τη βαρύνουσα σημασία του θαύματος της ανάστασης. Βλ. Μεγάλου Αθανασίου, αμφιβαλλόμενα, Προς Αντίοχον Άρχοντα, Β.Ε.Π.Ε.Σ. 6, σελ. 132, « Ἐρώτησις ΡΙ΄. Λέγουσί τινες, ὅτι οὐ δύναται ὁ Ἀντίχριστος νεκρόν ἄνθρωπον ἀναστῆσαι. Ἐπεί πάντα τά λοιπά σημεῖα ποιεῖ ».
845. Βλ. Κυρίλλου, Κατήχησις ΙΕ΄, ΙΔ΄, 889 και Ε.Π.Ε. 2, σελ. 140, « Ὁ γάρ πατήρ τοῦ ψεύδους τά τοῦ ψεύδους ἔργα φαντασιοσκοπεῖ, ἵνα τά πλήθη νομίση θεωρεῖν νεκρόν ἐγειρόμενον τον μη ἐγειρόμενον και χωλούς περιπατοῦντας και τυφλούς ἀναβλέποντας, μη γενομένης τῆς ἰάσεως ». Στην ευρύτερη χριστιανική γραμματεία ο Αντίχριστος εμφανίζεται να εγείρει παραλύτους, να καθαρίζει λεπρούς και να απελαύνει δαίμονες. Βλ. Περί Συντελείας, ΧΧΙΙΙ, σελ. 285, « εἶτα καί τέρατα ποιήσει, λεπρούς καθαρίζων, παραλύτους ἐγείρων, δαίμονας ἀπελαύνων … ». Αξίζει να σημειωθεί πως και στις Πράξεις Πέτρου λ.χ. αναφέρεται πως ο Σίμων έκανε χωλούς και τυφλούς να φαίνονται υγιείς για λίγο ( Βλ. Πράξεις Πέτρου, 31, Καραβιδοπούλου Ιωάννου, ο.π. σελ. 135 και σελ. 100 ). Οι ιάσεις αυτές, όμως, δεν είχαν χρονική διάρκεια. Και σήμερα, ακόμη, αναφέρονται τέτοιες πραγματικές, μάλιστα, ιάσεις από αιρετικούς θαυματοποιούς που, όμως, έχουν περιορισμένη χρονική διάρκεια. Δεν αντέχουν στο χρόνο. Έτσι διαβάζουμε π.χ. πως άνθρωποι τυφλοί βρήκαν το φως τους, αλλά την επόμενη ημέρα ξύπνησαν τυφλοί κ.ο.κ.. Βλ. Δαμασκηνού Ιερομονάχου, Η δράσις της Μαγείας στην Αφρική, Ορθόδοξος Κυψέλη, Θεσσαλονίκη α.χ., σελ. 103-105.
846. Βλ. Εφραίμ, Λόγος εις την Παρουσίαν του Κυρίου, σελ. 112, « ἀλλάσσων τάς μορφάς », και Ρωμανού, Εις την Β΄ Παρουσίαν, Θ΄, σελ. 269, « ἐκ μορφῆς εἰς ἑτέραν μορφήν μεταβάλλεται ». Αναφορές για μεταβολές μορφών δεν είναι άγνωστες στην ορθόδοξη παράδοση. Μια τέτοια περίπτωση αναφέρεται στον βίο του Αγίου Μακαρίου του Αιγυπτίου. Κάποια γυναίκα με μαγική επενέργεια εμφάνιζε την όψη φοράδας. Ο Άγιος την απεκατέστησε στην αρχική ανθρώπινη μορφή της. Βλ. Περί του Αγίου Μακαρίου του Αιγυπτίου, P.G. 34, 180-1. Για μεταμορφώσεις ανθρώπων σε άλογα ζώα βλ. και Αυγουστίνου, Η Πολιτεία του Θεού, σελ. 294-5. Τα περισσότερα θαύματα των μάγων βασίζονται στην ψευδαίσθηση. Πρόκειται για οφθαλμαπάτη των ορώντων. Βλέπουν κάτι διαφορετικό από αυτό που, πραγματικά, υπάρχει ή συμβαίνει. Αυτό συνέβη και στην περίπτωση που αναφέρεται στον βίο του Αγίου Μακαρίου του Αιγυπτίου. Όλοι, ακόμη και οι μαθητές του Αγίου, είχαν ενώπιόν τους έναν άνθρωπο αλλά νόμιζαν πως βλέπουν ένα ζώο. Μόνο ο Άγιος έβλεπε κανονικά την μορφή της γυναίκας και δεν απατήθηκε. Η γυναίκα λοιπόν δεν είχε αλλάξει μορφή. Αλλά οι άλλοι την έβλεπαν διαφορετικά. Κάτι τέτοιο, προφανώς, θα συμβεί και με τον Αντίχριστο που θα αλλάζει μορφές ή και με την υπόδειξη του ανύπαρκτου χρυσού. Παρόμοια θαύματα γράφεται πως επιτελούσαν και οι λεγόμενοι « ψηφάδες ». Βλέπε και Θεοδωρήτου Κύρου, Ερμηνεία εις την Β΄ Θεσσαλονικείς, Β΄, Θ-Ι΄, P.G. 82, σελ. 667-8, “ Διδάσκει δέ ὡς τά ἐσόμενα οὐκ ἀληθῆ θαύματα. Τοιαῦτα δέ ποιοῦσι καί οἱ ἀπό τῶν ψήφων τάς ἐπωνυμίας ἔχοντες. Δεικνύουσι γάρ χρυσόν οὐκ ἀληθῶς ὄντα χρυσόν, καί ἕτερά τινα, ἅ μετ’ ὀλίγον ἐλέγχονται ”. Στην ευρύτερη χριστιανική γραμματεία παρουσιάζει ενδιαφέρον η αναφορά στο αμφιβαλλόμενο έργο του Μ. Αθανασίου « Προς Αντίοχον » πως η μεταβολή της μορφής επιτυγχανόταν με τη δύναμη της φαντασίας, με οφθαλμαπάτη. Ο Διάβολος δεν έχει τη δύναμη να μεταβάλει την ανθρώπινη φύση σε κτηνώδη. Βλ. σχετικά Μεγάλου Αθανασίου, αμφιβαλλόμενα, Προς Αντίοχον Άρχοντα, Β.Ε.Π.Ε.Σ. 6, σελ. 138, « Εἰ ἠδύνατο ἐξ ἀνθρώπου ζῶον ἀπεργάσασθαι, πάντως ἴσχυσε καί ἐξ ἀλόγου ἄνθρωπον συστήσασθαι λογικόν. Ἀλλ’ οὐκ ἔστι τοῦτο. Μή γένοιτο! Ἀλλ’ ὥσπερ οἱ λεγόμενοι Ψηφάδες, καί πάλιν αὐτός ὁ Ἀντίχριστος ἐρχόμενος ἐν φαντασίᾳ πλανᾶ τούς ὀφθαλμούς τῶν ἀνθρώπων χρυσίον αὐτοῖς πολλάκις ἤ ἄργυρον ὑποδεικνύς, οὕτω καί οἱ λέγοντες ἐξ ἀνθρώπου ζῷον ποιεῖν τούς ὁρῶντας καί μόνον ἀπατῶσιν. Ἐπεί τόν κατ’ εἰκόνα καί ὁμοίωσιν Θεοῦ γενόμενον ἄνθρωπον κτῆνος ποιῆσαι οὐ δύνανται ». Στα ψευδοκλημέντια αναφέρεται πως τέτοια θαύματα αναφέρεται πως επιτελούσε και ο μάγος Σίμων, ο οποίος είχε την ικανότητα να παίρνει τη μορφή άλλων ανθρώπων ή και ζώων, ή να γίνεται διπρόσωπος. Μάλιστα, δεν είχε την ικανότητα να μετασχηματίζει μόνο τον εαυτό του αλλά μπορούσε να κάνει το ίδιο και σε άλλους δίνοντας, όποια μορφή ήθελε, σε όποιον ήθελε. Αναφέρεται πως, όταν κάποτε καταζητούνταν ως πλάνος και απατεώνας απ’ τον Νέρωνα, απέδρασε δίνοντας τη μορφή του στον μαθητή του Πέτρου Φαύστο, ο οποίος διωκόμενος απ’ όλους για την ανόσια μορφή του, σα να ήταν ο Σίμων, κατέφυγε στενοχωρημένος και δακρυσμένος στον Πέτρο. Αυτός, παρόντων των μαθητών του, τον αποκατέστησε με την επίκληση του αληθινού Θεού στην αρχική και ιδιαίτερη μορφή του. Βλ. Κλήμεντος Ρώμης, Των Πέτρου επιδημίων κηρυγμάτων επιτομή, Ομιλία Κ΄, 12, Ε.Π.Ε. Αποστολικοί Πατέρες 3, σελ. 248 κ.εξ..
847. Βλ. Ρωμανού, Εις την Β΄ Παρουσίαν, Θ΄, σελ. 269, « εἰς ἀέρα διίπταται ». Στις πράξεις Πέτρου αναφέρεται πως τέτοιο θαύμα είχε επιτελέσει και ο Σίμων ο μάγος, ο οποίος υψώθηκε στον αέρα και τον έβλεπαν όλοι στη Ρώμη να περνά πάνω απ’ τους ναούς και τους λόφους της. Προφανώς, επρόκειτο για πραγματική αιώρηση διότι μετά από προσευχή του Πέτρου έπεσε και τραυματίστηκε. Σε διάφορα μεταγενέστερα των Πράξεων Πέτρου κείμενα αναφέρεται πως ο Σίμων σκοτώθηκε απ’ την πτώση. Στις Πράξεις Πέτρου δεν αναφέρεται κάτι τέτοιο, αλλά αντίθετα, πως ο Πέτρος προσευχήθηκε να μην πεθάνει ο Σίμων αλλά να σπάσει το πόδι του σε τρία σημεία, όπως και έγινε. Ο θάνατός του, σύμφωνα με τις Πράξεις Πέτρου, συνέβη όχι στη Ρώμη αλλά στην Ταρακίνα μετά από εγχείρηση. Βλ. Πράξεις Πέτρου, Καραβιδοπούλου Ιωάννου, ο.π., σελ. 136-7. Σχετικά με τις δύο παραδόσεις για το θάνατο του Σίμωνα βλέπε Jacques Lacarriere, Οι ένθεοι, 3η έκδοση, Εκδόσεις Χατζηνικολή, σελ. 41. Γενικά, για τον Σίμωνα βλ. ο.π., σελ. 34-41. Σύμφωνα με κάποια κείμενα ο Σίμων μπορούσε να πετάει, διότι τον κρατούσαν οι δαίμονες. Βλ. Γεωργίου Μοναχού, Χρονικόν, Teubner, Leipzig, 1904, σελ. 374, « Μετεωρισθείς υπό δαιμόνων ίπτατο μετάρσιος ». Μετά την προσταγή του Πέτρου στους δαίμονες να τον αφήσουν « κατηνέχθη μετά ήχου πολλού και συνετρίβη ». Έτσι, την πτήση διαδέχθηκε η πτώση.
848. Βλ. Εφραίμ, Λόγος εις την Παρουσίαν του Κυρίου, σελ. 121, « Παρεστώτων και ἄλλων πολλῶν δήμων και εὐφημούντων αὐτόν διά τάς φαντασίας, βάλλει φωνήν ἰσχυράν ὥστε σαλευθῆναι τον τόπον, ἐν ᾦ οἱ ὄχλοι αὐτῶ παρεστήκασι: γνῶτε, πάντες οἱ λαοί, τήν ἐμήν δύναμιν και ἐξουσίαν ».
849. Βλ. Εφραίμ, Λόγος εις την Παρουσίαν του Κυρίου, σελ. 121, « Μεθιστᾶ ὄρη ἐν ὀφθαλμοῖς τῶν θεωρούντων και νήσους ἀνάγει ἐκ τῆς θαλάσσης ». Στην ευρύτερη χριστιανική γραμματεία βλ. « Περί Συντελείας », ΧΧVI, σελ. 286, « μεταστήσει ὄρη ἐν ὀφθαλμοῖς τῶν θεωρούντων ».
850. Βλ. Εφραίμ, Εις την παρουσίαν του Κυρίου ( ΙΙ ), Οσίου Εφραίμ του Σύρου έργα, Εκδόσεις Το περιβόλι της Παναγίας, τ. Δ΄, Θεσσαλονίκη 1992, σελ. 190, « Ὁμοίως δέ ἐπιβαίνει ἐπάνω τῆς ἀβύσσου καί ὥσπερ ἐπί ξηρᾷ περιπατεῖ ἐπ’ αὐτῇ… Καί μετά ταῦτα ἐπιβαίνει ἐπί τό ὕδωρ τῆς θαλάσσης καί ὡς ἐπί ξηρᾶς• οὕτως περιπατεῖ ἐπί τοῦ ὕδατος, καί οὕτως φαντάζει καί πλανᾷ τόν κόσμον ». Στην ευρύτερη χριστιανική γραμματεία βλ. Περί Συντελείας, ΧΧVI, σελ. 286, « περιπατήσει τήν θάλασσαν ἀβρόχοις ποσίν ».851. Βλ. Εφραίμ, Εις την παρουσίαν του Κυρίου ( ΙΙ ), Οσίου Εφραίμ του Σύρου έργα, Εκδόσεις Το περιβόλι της Παναγίας, τ. Δ΄, Θεσσαλονίκη 1992, σελ. 190.
852. Βλ. Εφραίμ, Λόγος εις την Παρουσίαν του Κυρίου, σελ. 112, « ὅταν πάλιν δεικνύη ἐαυτόν, ὥσπερ θεόν, ἐν φαντάσμασι φοβεροῖς ἐν τῷ ἀέρι ἱπτάμενον και πάντας τους δαίμονας ἐν τῷ ἀέρι ἐπηρμένους, ὥσπερ ἀγγέλους ἔμπροσθεν τοῦ τυράννου. Βοά γάρ ἐν ἰσχύι, ἀλλάσσων τάς μορφάς ἐκφοβῶν ἀμέτρως ἅπαντας τους ἀνθρώπους », Ρωμανού, Εις την Β΄ Παρουσίαν, Θ, σελ. 269, « καί σχηματίζει ὥσπερ ἀγγέλους τούς δαίμονας πανούργως τοῖς αὐτοῦ ὑπηρετεῖσθαι ἐπιτάγμασι σπουδαίως ». Στην ευρύτερη χριστιανική γραμματεία βλ. Περί Συντελείας, ΧΧΙΧ, σελ. 287, « Βλέπετε τήν πλάνην τοῦ ἐχθροῦ, γινώσκετε τάς μηχανάς τοῦ δολίου, πῶς διά παντός σκοτίσαι βούλεται τόν νοῦν τῶν ἀνθρώπων. Τούς γάρ δαίμονας αὐτοῦ ἀποδείξει ὡς ἀγγέλους φωτεινούς καί στρατιάς ἀσωμάτων παρεισάξει ὧν οὐκ ἔστιν ἀριθμός, καί ἔμπροσθεν πάντων ἀναδεικνύει αὐτόν εἰς τόν οὐρανόν ἀναλαμβανόμενον μετά σαλπίγγων καί ἤχων καί κραυγῆς ἰσχυρᾶς εὐφημούντων αὐτόν ἀδιηγήτοις ὕμνοις καί ἐκλάμπων ὥσπερ φῶς ὁ τῆς σκοτίας κληρονόμος, καί ποτέ μέν εἰς οὐρανούς ἀνιπτάμενος, ποτέ δέ ἐπί γῆς κατερχόμενος ἐν δόξῃ μεγάλῃ, ποτέ δέ καί ὡς ἀγγέλους τούς δαίμονας ἐπιτάσσων τοῦ ποιεῖν τά θελήματα αὐτοῦ μετά πολλοῦ φόβου καί τρόμου ». Σχετικά με την εμφάνιση του Αντιχρίστου στον ουρανό ισχύουν όσα προαναφέραμε. Η μεταμφίεση των δαιμόνων σε Αγγέλους φωτός μαρτυρείται και απ’ την Αγία Γραφή ενώ αναφέρεται, συχνά, στην ορθόδοξη παράδοση και, ιδιαίτερα, στην ασκητική γραμματεία ως ένα απ’ τα τεχνάσματα του διαβόλου προκειμένου να παραπλανήσει μοναχούς και να τους πείσει να τον προσκυνήσουν νομίζοντας πως προσκυνούν τον Χριστό. Η όλη εικόνα της εμφάνισης του Αντιχρίστου στον ουρανό, όπως περιγράφεται στο « Περί Συντελείας », εμφανίζει φοβερή ομοιότητα με τέτοιες εμφανίσεις του διαβόλου. Στο έργο με τους βίους των Αγίων Μακαρίων, στη διήγηση « περί Ουάλεντος », αναφέρεται πως ο διάβολος, ο αντίχριστος, όπως ονομάζεται ο διάβολος στο συγκεκριμένο κείμενο, εμφανίστηκε στον μοναχό Ουάλη με όλα αυτά τα συνοδευτικά στοιχεία, που οι Πατέρες λένε πως θα εμφανίζει ο Αντίχριστος στις παρουσίες του. Βλ. Βίοι Αγίων Μακαρίων Αιγυπτίου και Αλεξανδρινού, 3, Περί Ουάλεντος, P.G. 34, 204, « Πληροφορηθείς οὖν ὁ διάβολος, ὅτι εἰς ἄκρον αὐτῷ πείθεται, σχηματίζει ἑαυτόν εἰς τόν Σωτῆρα, καί παραγίνεται προς αὐτόν νυκτός ἐν φαντασίᾳ μετά δαιμόνων χιλίων λαμπαδηφόρων δεικνύων τροχόν πύρινον, καί ἐν μέσῳ τόν Σωτῆρα σχηματίζων … ».
853. Περί Συντελείας, ΧΧΙΙΙ, σελ. 285 « δαίμονας ἀπελαύνων ». Αρμόζει, κατά τη γνώμη μας, η παράθεση, σ’ αυτό το σημείο του σχολίου που αναφέρεται στο αμφιβαλλόμενο έργο του Αγίου Αθανασίου « Προς Αντίοχον » πάνω στο ζήτημα της εκδίωξης δαιμόνων από « φαρμακούς ». Βλ. Μεγάλου Αθανασίου, Αμφιβαλλόμενα, Προς Αντίοχον Άρχοντα, Β.Ε.Π.Ε.Σ. 6, σελ. 138, « Ἐρώτησις ρκε΄, Πῶς καί φαρμακοί τινες ἐκδιώκουσιν ἐξ ἀνθρώπων δαίμονας. Ἀπόκρισις, Τοῦ Χριστοῦ ἐν τοῖς ἁγίοις Εὐαγγελίοις λέγοντος, ὅτι “ Εἰ ὁ Σατανᾶς τόν Σατανᾶν ἐκβάλλει, ἡ βασιλεία αὐτοῦ οὐχ ἵσταται ”, εὔδηλον, ὅτι δαίμονα φαρμακός οὐ διώκει, ἀλλ’ ὁ δαίμων ὁ ἐν τῷ δαιμονιζομένῳ ἀνθρώπῳ οἰκῶν ἑκουσίως ὑποχωρεῖ προς τό ἀπατηθῆναι τούς ἀνθρώπους, καί ἀντί τοῦ προστρέχειν προς Θεόν, πείθει προς τούς φαρμακούς τρέχειν ».
854. Βλ. Περί Συντελείας, ΧΧΙΙΙ, σελ. 285 « περί τῶν πόρρω ὡς ἐνεστώτων διαγγέλων ». Στην εποχή μας μια τέτοια πράξη είναι εφικτή, απλά, με την βοήθεια της σύγχρονης τεχνολογίας. Θα προξενούσε κατάπληξη μόνο αν συνέβαινε, απόλυτα ταυτόχρονα με το μακρινό γεγονός και, αποδεδειγμένα, χωρίς τη συνδρομή τεχνικών μέσων.
855. Βλ. Περί Συντελείας, ΧΧVI, σελ. 286, « ποιήσει τήν ἡμέραν σκότος καί τήν νύκτα ἡμέραν, τόν ἥλιον μεταστρέψει ὅπου βούλεται καί ἀπαξαπλῶς πάντα τά στοιχεῖα τῆς γῆς καί τῆς θαλάσσης ἐν δυνάμει τῆς φαντασίας αὐτοῦ ἐνώπιον τῶν θεωρούντων ἀναδείξει ὑπήκοα ».
856. Βλ. Μεγάλου Αθανασίου, αμφιβαλλόμενα, Προς Αντίοχον Άρχοντα, Β.Ε.Π.Ε.Σ. 6, σελ. 138, « Ἀλλ’ ὥσπερ οἱ λεγόμενοι Ψηφάδες, καί πάλιν αὐτός ὁ Ἀντίχριστος ἐρχόμενος ἐν φαντασίᾳ πλανᾶ τούς ὀφθαλμούς τῶν ἀνθρώπων χρυσίον αὐτοῖς πολλάκις ἤ ἄργυρον ὑποδεικνύς ». Παρόμοια θαύματα επιτελούσαν παλαιότερα οι « Ψηφάδες ». Βλ. Θεοδωρήτου Κύρου, Ερμηνεία εις την Β΄ Θεσσαλονικείς, P.G. 83, σελ. 668, “ Διδάσκει δέ ὡς τά ἐσόμενα οὐκ ἀληθῆ θαύματα. Τοιαῦτα δέ ποιοῦσι καί οἱ ἀπό τῶν ψήφων τάς ἐπωνυμίας ἔχοντες. Δεικνύουσι γάρ χρυσόν οὐκ ἀληθῶς ὄντα χρυσόν, καί ἕτερά τινα, ἅ μετ’ ὀλίγον ἐλέγχονται ”.
857. Βλ. Ιωάννου Χρυσοστόμου, Εις την Β΄ προς Θεσσαλονικείς, Ομιλία Δ΄, Α΄, P.G. 62, 487 και Ε.Π.Ε. 23, σελ. 70, « καί τέρασι, φησί, ψεύδους, ἤτοι διεψευσμένοις ἤ εἰς ψεῦδος ἄγουσι » και Αυγουστίνου, Η Πολιτεία του Θεού, Κ΄, ΙΘ΄, σελ. 119. Στην ευρύτερη χριστιανική γραμματεία βλ. Ωριγένους, Κατά Κέλσου, Β, L, Β.Ε.Π.Ε.Σ. 10, σελ. 159, « ὡς γάρ οὐχ ὁμοία δύναμις τῶν ἐν Αἰγύπτω ἐπαοιδῶν τῇ ἐν τῷ Μωυσεῖ παραδόξῳ χάριτι, ἀλλά τό τέλος διήλεγχε τά μέν τῶν Αἰγυπτίων ὄντα μαγγανείας τῇ δέ τοῦ Μωυσέως Θεῖα. Οὕτως τά μέν τῶν ἀντιχρίστων σημεῖα καί τέρατα λέγεται εἶναι ψεύδους ἐν πᾷσῃ ἀπάτῃ ἀδικίας τοῖς ἀπολλυμένοις ἰσχύοντα, τά δέ τοῦ Χριστοῦ καί τῶν μαθητῶν αὐτοῦ καρπόν ἔσχεν οὐκ ἀπάτην ἀλλά σωτηρίαν ψυχῶν ».
858. Βλ. Θεοφυλάκτου, Εξήγησις εις την Β΄ προς Θεσσαλονικείς, P.G. 124, σελ. 1344.
859. Βλ. Αυγουστίνου, Η Πολιτεία του Θεού, Κ΄, ΙΘ΄,σελ. 119.
860. Εφραίμ, Λόγος εις την Παρουσίαν του Κυρίου, σελ.121. Βλ. και Συναξάριον Κυριακής της Απόκρεω, σελ. 32, « καί θαύματα ἐκτελέσει, ὅσα δήτα καί ὁ Χριστός ἐνήργησε, καί νεκρούς ἀναστήσει, πλήν κατά φαντασίαν ἅπαντα πράξει… ».
861. Εφραίμ, Λόγος εις την Παρουσίαν του Κυρίου, σελ. 116,118.
862. Εφραίμ, Λόγος εις την Παρουσίαν του Κυρίου, σελ. 112.
863. Ιωάννου Δαμασκηνού, Εις την Β΄ προς Θεσσαλονικείς, Ε.Π.Ε. 12, σελ. 284, « ἐν πάση πλάνη δοκούντων σημείων ».
864. Ρωμανού, Εις την Β΄ Παρουσίαν, Θ, σελ. 269.
865. Θεοδωρήτου Κύρου, Αιρετικής κακομυθίας επιτομή, Ε΄, ΚΓ΄, P.G. 83, 525.
866. Θεοδωρήτου Κύρου, Αιρετικής κακομυθίας επιτομή, Ε΄, ΚΓ΄, P.G. 83, 528.
867. Θεοδωρήτου Κύρου, Ερμηνεία εις την Β΄ Θεσσαλονικείς, Β΄, Θ-Ι΄, P.G. 82, 668.
868. Βλ. Εφραίμ, Εις την παρουσίαν του Κυρίου ( ΙΙ ), Οσίου Εφραίμ του Σύρου έργα, Εκδόσεις « Το περιβόλι της Παναγίας », τ. Δ΄, Θεσσαλονίκη 1992, σελ. 189, « Καί τρέχει μέν τό ὄρος ἐν ὀφθαλμοῖς θεατῶν, μή κινηθέν παντελῶς τῶν αὐτοῦ θεμελίων… ». Βλ. και σελ. 190.
869 Κυρίλλου Ιεροσολύμων, Κατήχησις ΙΕ΄, IΔ΄, P.G. 33, 889.
870. Βλ. Αυγουστίνου, Η Πολιτεία του Θεού, σελ. 119. Στην ευρύτερη χριστιανική γραμματεία βλ. Μεγάλου Αθανασίου, αμφιβαλλόμενα, Προς Αντίοχον άρχοντα, ο.π., σελ. 138, « Τό εἰπεῖν τόν Ἀπόστολον περί τοῦ Ἀντιχρίστου, ὅτι ἐν πᾶσι σημείοις καί δυνάμεσι πλάνης, εὔδηλον ὅτι καί νεκρόν δείκνυσιν ἐγειρόμενον, οὐκ ἐν ἀληθείᾳ, ἀλλ’ ἐν φαντασίᾳ », Οικουμενίου, Ε.Α., VIII, σελ. 192, « κλέπτων δέ τούς ὀφθαλμούς τῶν ὁρώντων, ὥσπερ καί οἱ φαρμακοί ἐνώπιον τοῦ Φαραώ. ἑνί γάρ ἐστρατηγοῦντο δαίμονι πλάνῳ ἐκεῖνοι καί οὗτος », « Περί Συντελείας », ΧΧΙΙΙ, σελ. 284-5, « Μετά δέ τούτων ἁπάντων σημεῖα ἐπιτελέσει καί θαύματα φοβερά, ἀλλ’ οὐκ ἀληθῆ, ἀλλ’ ἐν πλάνῃ, ὅπως πλανήσῃ τούς ὁμοίους αὐτῷ ἀσεβεῖς », Ανδρέα Καισαρείας, Ε.Α., ΛΣΤ΄, 333, και Αρέθα Καισαρείας, Ε.Α., ΛΣΤ΄, σελ. 374, « διά γοητεῖας ἀπατηλῶς ἀνίστασθαι δόξαι ».
871. Ιωάννου Χρυσοστόμου, Εις την Β΄ προς Θεσσαλονικείς επιστολή, Ομιλία Δ΄, Α΄, P.G. 62, 487 και Ε.Π.Ε. 23, σελ. 70. Βλέπε και Θεοφυλάκτου, Εξήγησις εις την Β΄ προς Θεσσαλονικείς, P.G. 124, 1344. Στην ευρύτερη χριστιανική γραμματεία βλ. Αρέθα Καισαρείας, Ε.Α., ΛΣΤ΄, σελ. 374.
872. Βλ. Κυρίλλου Ιεροσολύμων, Kατήχησις ΙΕ΄, ΙΒ΄, P.G. 33, 885 και Ε.Π.Ε. 2, σελ. 136, « σημείοις τε καί τέρασι, τοῖς ἐκ μαγικῆς ἀπάτης ψευδέσιν ». Σ’ αυτό το σημείο δεν θα ήταν άσκοπο να διακρίνουμε μεταξύ των θαυμάτων της δαιμονικής απάτης και των θαυμάτων της ανθρώπινης απάτης. Θαύμα δαιμονικής απάτης είναι όταν ο διάβολος δείχνει κάτι που δεν συμβαίνει στην πραγματικότητα. Το θαύμα αυτό συμβαίνει με δαιμονική ενέργεια. Το θαύμα της ανθρώπινης απάτης γίνεται με τεχνικά μέσα, με ανθρώπινη ενέργεια, με τη χρήση της επιστημονικής γνώσης, χωρίς την παρέμβαση δαιμονικών δυνάμεων ( Σχετικά με τη μαγεία ως απάτη, ταχυδακτυλουργικά τρυκ, φαινόμενα οφθαλμαπάτης κ.τ.λ. βλ. και Richard Kieckheter, H μαγεία στο Μεσαίωνα, Εκδόσεις Κωσταράκη, Αθήνα 1991, σελ. 144-9 ). Μια τέτοια περίπτωση αναφέρεται και στην Παλαιά Διαθήκη, στο « Βηλ και Δράκων ». Ένας δράκων υποτίθεται πως έτρωγε τα φαγητά που άφηναν στο ναό οι πιστοί του. Στην πραγματικότητα τα έτρωγαν οι ειδωλολάτρες Ιερείς με τις οικογένειές τους. Ο Δανιήλ με σοφία αποκάλυψε την απάτη. Ένα τέτοιο παράδειγμα αναφέρει και ο Αυγουστίνος σχετικά με ένα άγαλμα σ’ έναν ειδωλολατρικό ναό, που φαινόταν να στέκεται μετέωρο στον αέρα. Στην πραγματικότητα, αυτό συνέβαινε με τη χρήση δύο ισχυρών μαγνητών που βρίσκονταν στην οροφή και το πάτωμα του ναού ( Βλ. Αυγουστίνου, City of God, CCEL, Grand Rapids, New York 1890, σελ. 457 ). Για παρόμοια τεχνάσματα βλ. και Δεσπότη Σωτηρίου, Η Αποκάλυψη του Ιωάννη, ο.π., σελ. 167-169. Κάποιοι απ’ τους σύγχρονους μάγους, μετέρχονται και τα δύο είδη απάτης, με αποτέλεσμα να καθίσταται δυσχερές για κάποιον να διακρίνει τί είναι ανθρώπινη καί τί δαιμονική απάτη.
873. Βλ. Αυγουστίνου, Η Πολιτεία του Θεού, ΙΘ΄, σελ. 119. Βλ. και Βέδα, Ε.Α., P.L. 93, 171 και Marshall, σελ. 92.
874. Στην ευρύτερη χριστιανική γραμματεία για την πιθανότητα τέλεσης πραγματικών θαυμάτων απ’ τον Αντίχριστο κάνουν λόγο και οι δύο Αρχιεπίσκοποι Καισαρείας, Ανδρέας και Αρέθας. Βλ. Ανδρέα, Ε.Α., ΛΖ΄, 337, « Οὐ θαυμαστόν δέ ἐν οφθαλμοῖς τῶν ἀπατωμένων πῦρ ὁρᾶσθαι οὐρανόθεν κατερχόμενον. Ὅπου γε καί ἐν τῇ τοῦ Ἰώβ ἱστορία τοῦτο κατεληλυθός καί τά κτήνη αὐτοῦ κατηναλωκός, κατά θείαν συγχώρησιν καί σατανικήν ἐνέργειαν, μεμαθήκαμεν », και Αρέθα Καισαρείας, Ε.Α., ΛΖ΄, σελ. 380.
875. Βλ. Ιγνατίου Μπριαντσιανίνωφ Επισκόπου Σταυρουπόλεως, Θαύματα και σημεία, Μετάφραση Επίσκοπος Νικοπόλεως Μελέτιος, Ε΄ Έκδοση, Πρέβεζα 2000, σελ. 34-36.
876. Εφραίμ, Λόγος εις την Παρουσίαν του Κυρίου, σελ. 118, « Νοεῖν ἡμᾶς δεῖ, ἀδελφοί, μετά πάσης ἀκριβείας, τά τοῦ ἐχθροῦ φαντάσματα ἄστοργα ὑπάρχοντα ». Πολύ ενδιαφέρουσες είναι οι απόψεις που εκφράζει πάνω σ’ αυτό το θέμα ο Ωριγένης. Κατά τον αλεξανδρινό ερμηνευτή το « τέλος », το αποτέλεσμα και ο καρπός του θαύματος αποτελεί το διαχρονικό κριτήριο βάσει του οποίου κρίνεται και η ποιότητά του. « Ποιός θα μπορούσε να ισχυριστεί χωρίς να έλθει σε αντίθεση με τη λογική », σημειώνει, « πως ο κρείττων και ανώτερος βίος των χριστιανών που ολοένα και συστέλλει τα έργα της κακίας υπήρξε αποτέλεσμα απάτης; Στην αρχαία Αίγυπτο το αποτέλεσμα ήταν που διήλεγχε τα θαύματα των Αιγυπτίων μάγων ως δαιμονικές μαγγανείες και απεδείκνυε τα θαύματα του Μωυσή ως θεϊκά θαύματα. Και το “ τέλος ” θα ελέγξει τα θαύματα του Αντιχρίστου ως “ τέρατα ψεύδους ” ». Το « τέλος », είναι ένα από τα διαχρονικά κριτήρια διάκρισης των θαυμάτων του Χριστού απ’ τα σατανικά θαύματα. Αν τα θαύματα αποβαίνουν εις βλάβην των ψυχών των ανθρώπων, τότε είναι σατανικά. Αν αποβαίνουν στην « των ηθών επανόρθωσιν », τότε είναι θεϊκά. Βλ. Ωριγένους, Κατά Κέλσου, Β, L, Β.Ε.Π.Ε.Σ. 10, σελ. 159-160. Άλλο διαχρονικό κριτήριο διάκρισης και αναγνώρισης της ποιότητας των θαυμάτων που αναφέρει ο Ωριγένης είναι ο βίος και το ήθος αυτού που επιτελεί τα θαύματα. Ο βίος και το ήθος του Αντιχρίστου θα είναι άλλο ένα σημείο αναγνώρισης της σατανικής ποιότητάς τους ( Πρβλ. και Μθ. 7,15 κ.εξ. « … ἀπό τῶν καρπῶν αὐτῶν ἐπιγνώσεσθε αὐτούς … » ). Ο Ωριγένης τονίζει τη διαφορά μεταξύ των θαυμάτων του Χριστού και των Αγίων, και των γοητειών των διαφόρων μάγων και του Αντιχρίστου λέγοντας πως τα δεύτερα δεν θα είναι ομογενή αλλά ετερογενή προς τα πρώτα. Και, όπως ο λύκος δεν είναι ομοιογενής με τον σκύλο ή η φάσσα δεν είναι ομοιογενής με την περιστερά, παρά το ότι φαίνεται να έχουν κάτι « παραπλήσιο » στο σχήμα του σώματος και τη φωνή, έτσι και το θαύμα που επιτελείται με τη δύναμη του Θεού δεν έχει τίποτε το όμοιο με αυτό που επιτελείται με την τεχνική της « γοητείας » και τη συνέργεια των δαιμόνων. Βλ. Ωριγένους, Κατά Κέλσου, Β, L, Β.Ε.Π.Ε.Σ. 10, σελ. 160.
877. Βλ. Εφραίμ, Λόγος εις την παρουσίαν του Κυρίου, σελ. 118.
Πηγή.
