Ἡ Ὕψωσις τοῦ Τιμίου καὶ Ζωοποιοῦ Σταυροῦ (Νηστεία ἐκ πάντων)
Τὸ ἔτος 326 ἡ Ἁγία Ἑλένη πῆγε στὴν Ἱερουσαλὴμ γιὰ νὰ προσκυνήσει τοὺς Ἁγίους Τόπους καὶ νὰ εὐχαριστήσει τὸ Θεὸ γιὰ τοὺς θριάμβους τοῦ γιοῦ της Μ. Κωνσταντίνου.
Ὁ Θεῖος ζῆλος, ὅμως, ἔκανε τὴν Ἅγια Ἑλένη νὰ ἀρχίσει ἔρευνες γιὰ τὴν ἀνεύρεση τοῦ Τιμίου Σταυροῦ. Ἐπάνω στὸ Γολγοθὰ ὑπῆρχε εἰδωλολατρικὸς ναὸς τῆς θεᾶς Ἀφροδίτης, τὸν ὁποῖο γκρέμισε καὶ ἄρχισε τὶς ἀνασκαφές. Σὲ κάποιο σημεῖο, βρέθηκαν τρεῖς σταυροί.
Ἡ συγκίνηση ὑπῆρξε μεγάλη, ἀλλὰ ποιὸς ἀπὸ τοὺς τρεῖς ἦταν τοῦ Κυρίου;
Τότε ὁ ἐπίσκοπος Ἱεροσολύμων Μακάριος με ἀρκετοὺς Ἱερεῖς, ἀφοῦ ἔκανε δέηση, ἄγγιξε στοὺς σταυροὺς τὸ σῶμα μίας εὐσεβέστατης κυρίας ποὺ εἶχε πεθάνει. Ὅταν ἦλθε ἡ σειρὰ καὶ ἄγγιξε τὸν τρίτο σταυρό, ποὺ ἦταν πραγματικὰ τοῦ Κυρίου, ἡ γυναῖκα ἀμέσως ἀναστήθηκε.
Ἡ εἴδηση διαδόθηκε σὰν ἀστραπὴ σὲ ὅλα τὰ μέρη τῆς Ἱερουσαλήμ. Πλήθη πιστῶν ἄρχισαν νὰ συρρέουν γιὰ νὰ ἀγγίξουν τὸ τίμιο ξύλο.
Ἐπειδή, ὅμως, συνέβησαν πολλὰ δυστυχήματα ἀπὸ τὸ συνωστισμό, ὕψωσαν τὸν Τίμιο Σταυρὸ μέσα στὸ ναὸ σὲ μέρος ὑψηλό, γιὰ νὰ μπορέσουν νὰ τὸν δοῦν καὶ νὰ τὸν προσκυνήσουν ὅλοι.
Αὐτή, λοιπόν, τὴν ὕψωση καθιέρωσαν οἱ ἅγιοι Πατέρες, νὰ γιορτάζουμε στὶς 14 Σεπτεμβρίου, γιὰ νὰ μπορέσουμε κι ἐμεῖς νὰ ὑψώσουμε μέσα στὶς ψυχές μας τὸ Σταυρὸ τοῦ Κυρίου μας, ποὺ ἀποτελεῖ τὸ κατ᾿ ἐξοχὴν «ὅπλον κατὰ τοῦ διαβόλου».
(Ὁρισμένοι Συναξαριστές, αὐτὴν τὴν ἡμέρα, ἀναφέρουν καὶ τὴν ὕψωση τοῦ Τιμίου Σταυροῦ στὴν Κωνσταντινούπολη τὸ 628 ἀπὸ τὸν βασιλιὰ Ἡράκλειο, ποὺ εἶχε νικήσει καὶ ξαναπῆρε τὸν Τίμιο Σταυρὸ ἀπὸ τοὺς Ἀβάρους, οἱ ὁποῖοι τὸν εἶχαν ἁρπάξει ἀπὸ τοὺς Ἁγίους Τόπους).
