Ξενίας δεσποτικῆς καὶ ἀθανάτου τραπέζης, ἐν πενιχρῷ Σπηλαίῳ πρὶν ἀπολαύσαντες· νῦν πρὸς Ἰορδάνην δράμωμεν, μυστήριον ὁψόμενοι ξένον, τὸ τῆς ἄνω λαμπρότητος πρόξενον.
Αφού απολαύσαμε πριν φιλοξενίας δεσποτικής και αθάνατης Τράπεζας μέσα στο φτωχό Σπήλαιο, ας σπεύσουμε τώρα προς τον Ιορδάνη για να δούμε παράδοξο μυστήριο, που θα μας προξενήσει την άνω λαμπρότητα.
Φαιδροτέρα ἡλίου γέγονεν, ἡ παρελθοῦσα ἑορτὴ τῶν Γενεθλίων Χριστοῦ· λαμπρὰ καὶ ἐπίφωτος δείκνυται ἡ ἐπερχομένη τῆς θείας Ἐπιφανείας αὐτοῦ. Ἐν ἐκείνῃ Ποιμένες, μετ᾿ Ἀγγέλων δοξολογοῦντες, προσεκύνησαν Θεὸν ἐνανθρωπήσαντα· ἐν ταύτῃ δὲ τοῦ Δεσπότου ὁ Ἰωάννης ἁψάμενος τῇ δεξιᾷ χειρί, σὺν τρόμῳ ἔλεγεν· Ἁγίασον ἐμὲ καὶ τὰ ὕδατα, ὁ μόνος ἔχων τὸ μέγα ἔλεος.
Πιο λαμπρή και από τον Ήλιο ήταν η γιορτή που πέρασε των γενεθλίων του Χριστού· λαμπρή και ακτινοβόλα φαίνεται τούτη η γιορτή που έρχεται της θείας Του Επιφανείας. Σε εκείνη οι ποιμένες μαζί με τους Αγγέλους δοξάζοντας προσκύνησαν τον Ενανθρωπήσαντα Θεό, σε τούτη δε ο Ιωάννης αγγίζοντας με το δεξί του χέρι το Δεσπότη, έλεγε γεμάτος τρόμο: αγίασε εμένα και τα ύδατα, Συ που μόνος παρέχεις το μέγα έλεος.
Φαιδρὰ μὲν ἡ παρελθοῦσα ἑορτή, ἔνδοξος δὲ ἡ παροῦσα Ἡμέρα. Ἐν ἐκείνῃ τῷ Σωτῆρι Μάγοι προσεκύνησαν· ἐν ταύτῃ δὲ τὸν Δεσπότην, δοῦλος κλητὸς ἐβάπτισεν. Ἐκεῖ Ποιμένες ἀγραυλοῦντες, εἶδον καὶ ἐθαύμασαν· ὧδε φωνὴ τοῦ Πατρὸς τὸν μονογενῆ Υἱὸν ἐκήρυξε.
Όπως έχουμε δει, η λέξη «επιφάνεια» σημαίνει «αποκάλυψη» ή «εμφάνιση». Χρησιμοποιείται για το γεγονός της βαπτίσεως του Χριστού γιατί στον Ιορδάνη ήταν που, βαπτισμένος από τον Ιωάννη τον Πρόδρομο, ο Ιησούς εμφανίστηκε στον κόσμο και αποκάλυψε τον εαυτό Του ως Μεσσία, Υιό Θεού και έναν της Αγίας Τριάδας.
Η πρώτη δημόσια εμφάνιση του Κυρίου λαμβάνει χώρα κατά τη βάπτισή Του για έναν πολύ εύλογο λόγο. το βάπτισμα είναι το σύμβολο του θανάτου και της Αναστάσεως. Ο Χριστός ήλθε στη γη με σκοπό να πεθάνει και να αναστηθεί. Το βάπτισμα είναι σύμβολο της μετάνοιας για τις αμαρτίες μας και η συγχώρεσή τους. Ο Χριστός ήλθε ως ο Αμνός του Θεού που παίρνει επάνω Του την αμαρτία του κόσμου με σκοπό να την εξαλείψει. Το βάπτισμα είναι σύμβολο εξαγιασμού. Ο Χριστός ήλθε για να εξαγιάσει όλη τη δημιουργία. Το βάπτισμα είναι τελικά σύμβολο της ριζικής ανακαινίσεως. Όταν κάποιος βαπτίζεται, το παλαιό παύει και το καινούριο εισέρχεται. Και ο Χριστός εμφανίστηκε στη γη για να φέρει όλα τα πράγματα σε ένα τέλος και να τα ανακαινίσει. Η πράξη του βαπτίσματος, συνεπώς, περιέχει συμβολικά ολόκληρο το μυστήριο του Χριστού, τον πλήρη σκοπό της ελεύσεώς Του.
Ο Χριστός δε χρειαζόταν ο ίδιος να βαπτιστεί. Αυτό φαίνεται καθαρότατα στα Ευαγγέλια. Έπρεπε να βαπτιστεί για χάρη μας, με σκοπό να εκπληρώσει «πᾶσαν δικαιοσύνην» (Ματθ. 3:15).
Το βάπτισμα του Ιωάννη ήταν «βάπτισμα μετανοίας εἰς ἄφεσιν ἁμαρτιῶν». Οι άνθρωποι έρχονταν στον Ιωάννη για να βαπτισθούν «ἐξομολογούμενοι τὰς ἁμαρτίας αὑτῶν». Ο Κύριος Ιησούς δεν είχε ανάγκη μετάνοιας. Ως Υιός του Θεού εν σαρκί δεν είχε διαπράξει καμία αμαρτία. Η βάπτισή Του, συνεπώς, εκδηλώνει την απόλυτη ταύτισή Του με τα αμαρτωλά Του δημιουργήματα. Γίνεται στην κυριολεξία ένας από εμάς, όχι μόνο στην ανθρώπινη φύση μας, μα και στην αμαρτωλότητά μας· όχι μόνο στην επί γης ζωής μας, αλλά και στο θάνατό μας. Γιατί καθώς έγραψε ο Απόστολος παύλος, «τὸν γὰρ μὴ γνόντα ἁμαρτίαν ὑπὲρ ἡμῶν ἁμαρτίαν ἐποίησεν, ἵνα ἡμεῖς γενώμεθα δικαιοσύνη Θεοῦ ἐν αὐτῷ» (Β΄ Κορ. 5:21).
Στον εορτασμό της Εκκλησίας για τα Επιφάνεια του Κυρίου στον Ιορδάνη, οι πιστοί έχουν τη δυνατότητα να δουν τον Ιησού να γίνεται από κάθε άποψη ίδιος με αυτούς, να μπαίνει στα ύδατα για να ταυτισθεί με την πεπτωκυία κατάστασή τους με σκοπό να της δώσει ένα τέλος και να τους αναπλάσει εκ νέου για τη ζωή στη Βασιλεία του Θεού. Πείθονται μέσω αυτής της λειτουργικής εμπειρίας ότι Αυτός είναι πράγματι ο Χριστός, ο Υιός του Ζώντος Θεού, που ήλθε για να σώσει τον κόσμο.
Συνέλθωμεν πιστοὶ νοητῶς, πρὸς τὰς τοῦ Ἰορδάνου ῥοάς, θαῦμα μέγα, ὅπως ἴδωμεν σαφῶς· ὁ Κτίστης γὰρ τῶν ὅλων, ἐπιφανεὶς ὡράθη, καὶ βαπτισθῆναι παραγέγονε.
Ας συνταχθούμε, πιστοί, νοερά στον Ιορδάνη για να δούμε σαφέστατα θαύμα μέγα. Διότι ο Κτίστης των όλων φανερώθηκε πλήρως και ήλθε για να βαπτισθεί.
Ἀπὸ τῆς Βηθλεέμ, ἐπὶ τὸν Ἰορδάνην, μεταβῶμεν· ἐκεῖ γὰρ τὸ φῶς τοῖς ἐν σκότει, αὐγάζειν ἤδη ἄρχεται.
Από τη Βηθλεέμ ας μεταβούμε στον Ιορδάνη· διότι εκεί το φως έρχεται ήδη να φωτίσει εκείνους που βρίσκονται στο σκοτάδι.
Οἱ δαιτυμόνες τῆς Θεοῦ τροφῆς, τῆς Βηθλεὲμ τῷ λόγῳ κατατρυφήσαντες, σὺν Ἀγγέλοις τε δοξάσαντες, καὶ Ποιμέσι καὶ Μάγοις, τὸν σαρκωθέντα, νῦν πρὸς Ἰορδάνην μυστικῶς, πορευθῶμεν ὀψόμενοι, μυστήριον τὸ μέγα, ὅπερ ἥκει Χριστὸς ἐκτελέσων· ὃν ὑπερυψοῦμεν, εἰς πάντας τοὺς αἰῶνας.
Οι καλεσμένοι στο Τραπέζι του Θεού που στη Βηθλεέμ απολαύσαμε τον Θείο Λόγο και που μαζί με τους Αγγέλους, τους ποιμένες και τους Μάγους δοξάσαμε Αυτόν που σαρκώθηκε, τώρα μυστικά προς τον Ιορδάνη ας πορευθούμε για να δούμε μυστήριο μέγα το οποίο ήλθε ο Χριστός για να πράξει· τον οποίο υπερυψώνουμε σε όλους τους αιώνες.
Νόμου πληρωτὴς κατὰ σάρκα χρηματίσας, ἦλθεν ὁ Χριστός, ἀπαρχὴν τῆς σωτηρίας, ἐπὶ τὸν Ἰορδάνην, ἐκτελέσαι ὡς εὔσπλαγχνος· καὶ τῷ Βαπτιστῇ καθυποκλίνει τὴν κορυφὴν πιστῶς βοῶντι· Λαοὶ κράξωμεν· Εὐλογημένος ὁ φανείς, Θεὸς ἡμῶν δόξα σοι.
Ήλθε ο Χριστός κατά τη σάρκα εκπληρώνοντας το Νόμο και πραγματοποιώντας την πρώτη πράξη της σωτηρίας τώρα ως εύσπλαχνος έρχεται στον Ιορδάνη και υποκλίνει την κεφαλή Του στον Ιωάννη που με πίστη ανακράζει: Λαοί ας κραυγάσουμε. Ευλογημένος Αυτός που φανερώθηκε, ο Θεός μας, δόξα σε Σένα.
(π. Θωμάς Χόπκο, Χειμωνιάτικη Πασχαλιά, Αθήνα, εκδ. Ακρίτας, 1994)
