Άγιος Ανδρέας Κρήτης.
(Επιμέλεια Στέλιος Κούκος)
[…] Υψώνεται ο Σταυρός, και υψώνει μαζί του την ανθρωπότητα, που λόγω της αμαρτίας της, ήταν πεσμένη κάτω.
Υψώνεται ο Σταυρός, και ταπεινώνει την αυθάδη έπαρση των δαιμόνων.
Υψώνεται ο Σταυρός, και η εναντία δύναμη του πονηρού υποχωρεί και ταπεινώνεται.
Υψώνεται ο Σταυρός, και συναθροίζεται το πλήρωμα της Εκκλησίας.
Υψώνεται ο Σταυρός, και οι πόλεις εορτάζουν πανηγυρικά· οι δε λαοί προσφέρουν χαρούμενοι τις αναίμακτες θυσίες στον Θεό. Διότι και μόνη η μνήμη του Σταυρού είναι υπόθεση μεγάλης χαράς, και αποδίωξη της λύπης.
Αλλά και το να βλέπει κανείς τον τύπο του Σταυρού, πόσο μεγάλο πράγμα είναι!
Διότι εκείνος που βλέπει το Σταυρό, γεμίζει ανδρεία και διώχνει τη δειλία.
Τόσο μεγάλο πράγμα είναι ο Σταυρός!
Και αυτός που τον κάνει κτήμα του, θα έχει αποκτήσει ένα θησαυρό. Ίσως να νομίζετε ότι ονομάζω θησαυρό το χρυσό, ή τα μαργαριτάρια, τους βαρύτιμους ινδικούς λίθους, για τα οποία χαίρουν οι σαρκικοί άνθρωποι, ασχολούμενοι με τα μικρά και ανάξια λόγου πράγματα.
Εγώ όμως ονομάζω θησαυρό -και δίκαια- εκείνο το ωραιότατο και πολύτιμο πράγμα και όνομα επάνω στο οποίο και με το οποίο επιτεύχθηκε όλη η υπόθεση της σωτηρίας μας.
Γιατί τα λέγω αυτά;
Εάν δεν υπήρχε Σταυρός, δεν θα συντριβόταν ο θάνατος, δεν θα γυμνωνόταν ο άδης, δεν θα νεκρωνόταν το πονηρό φίδι, ο διάβολος. Γι᾽ αυτό είναι πολύ μεγάλο και τίμιο πράγμα ο Σταυρός. Μεγάλο, διότι πάρα πολλά αγαθά και ευεργεσίες έγιναν δι᾽ αυτού.
Τόσο πολλά, καθόσο και τα θαύματα και τα Πάθη του Χριστού υπερνικούν κάθε δύναμη λόγου και έκφρασης.
Είναι τίμιο, επίσης, διότι ο Σταυρός σημαίνει θείο Πάθος και τρόπαιο.
Πάθος, λόγω του ότι ο απαθής Χριστός, εκούσια υπέστη σταυρικό θάνατο· τρόπαιο δε, διότι ο διάβολος τραυματίσθηκε διά του Σταυρού, και μαζί του νικήθηκε και ο θάνατος.
Συνετρίβησαν επίσης οι πύλες του άδη, και τέλος, ο Σταυρός έγινε για όλο τον κόσμο κοινή σωτηρία.
Ο Σταυρός είναι ελπίδα των Χριστιανών, σωτήρας των απεγνωσμένων, λιμάνι γι᾽ αυτούς που βρίσκονται σε δύσκολες βιοτικές περιστάσεις, ιατρός για τους ασθενείς· απομακρύνει τα πάθη, δίνει την υγεία, δίνει τη ζωή στους πνευματικά νεκρούς, καθοδηγεί προς την ευσέβεια, αποστομώνει τη βλασφημία.
Ο Σταυρός είναι σκάλα που ανεβάζει στους ουρανούς· οδός που οδηγεί προς την αρετή· είναι πρόξενος ζωής πνευματικής· κατάργηση του θανάτου, απαλλαγή από τη φθορά.
Έχει τη δύναμη να σβήσει τη φλόγα των παθών και του αιώνιου πνευματικού θανάτου· δίνει στην ψυχή την παρρησία προς τον Θεό· είναι το κλειδί για τη Βασιλεία των ουρανών.
Ο Σταυρός είναι φύλακας κατά τη νύκτα, πύργος κατά την ημέρα, χειραγωγός μέσα στο σκοτάδι, χαλινάρι σε περιπτώσεις υπερβολικής χαράς, ψυχαγωγός σε περιστάσεις θλίψεων, συντελεί σε συμφιλίωση· είναι παρακλητικός, φιλικός, υπερασπιστής· μας προφυλάσσει και μας βοηθεί.
Ο Σταυρός είναι φύλακας των πόλεων, ασφάλεια των σπιτιών, σύνδεσμος της φιλίας, οχύρωμα κατά των εχθρών, αντίπαλος των πολεμίων, διώκτης των παθών, σκόνταμα και εμπόδιο των βαρβάρων, βραβευτής της ειρήνης, συμφιλίωση του κόσμου, κατάργηση των ορίων, παροχή και εξασφάλιση της αγάπης, ύψος του ουρανού, βάθος της γης, σύνθεση όλης της κτίσης, του μήκους αυτής που βλέπουμε, και του πλάτους της οικουμένης· και για να πω με λίγα λόγια, ο Σταυρός είναι το κεφάλαιο των Αχράντων Παθών του Χριστού, και η κορυφή των θαυμάτων που έγιναν για εμάς.
Υψώνεται λοιπόν ο Σταυρός σήμερα [κατά την εορτή της Υψώσεως του Τιμίου Σταυρού στις 14 Σεπτεμβρίου], για να δοξασθεί ο Χριστός.
Δεν υψώνεται ο Χριστός, για να δοξασθεί ο Σταυρός· αλλά υψώνεται ο Σταυρός, για να δοξασθεί ο Χριστός.
Δοξάζεται δε ο Χριστός, για να υψώσει και μας μαζί με τον εαυτό Του.
Υψώνεται ο Σταυρός, και μαζί του υψώνει και το φρόνημα των ευσεβών χριστιανών.
Δοξάζεται ο Χριστός, και δοξάζει μαζί Του και αυτούς που Τον δοξάζουν.
Υψώνεται ο Σταυρός, και συντρίβει την υπερηφάνεια των δαιμόνων.
Δοξάζεται ο Χριστός, και ντροπιάζει τον αρχέκακο διάβολο.
Απόσπασμα από τον λόγο του Αγίου Ανδρέα Ιεροσολυμίτη (Αρχιεπισκόπου Κρήτης), «Λόγος εις την παγκόσμιον Ύψωσιν του Τιμίου και ζωοποιού Σταυρού». Από την ιστοσελίδα της Ιεράς Μητρόπολης Κηφησίας https://www.imkifissias.gr/index.php/orthodoksia/afieromata/ypsoseos-timiou-stavrou/652-logos-e-s-tin-pagkosmion-psosin-to-timiou-kai-zoopoio-stavro
